Choroby układu krążenia, odpowiadają za niemal 50% zgonów w Polsce. To jeden z dowodów na to, że o kondycję serca trzeba dbać przez całe życie.
Co to jest kardiomiopatia?
Kardiomiopatiami określa się grupę chorób serca, które upośledzają jego pracę.
Wyróżnia się kilka typów kardiomiopatii:
- Kardiomiopatia rozstrzeniowa. Lewa komora serca ulega powiększeniu, w wyniku czego normalne pompowanie krwi jest niemożliwe.
- Kardiomiopatia przerostowa. Lewa komora ulega pogrubieniu. Uważa się, że najczęściej uwarunkowana jest genetycznie lub jest dziedziczona. Może dotykać osoby w każdym wieku.
- Kardiomiopatia restrykcyjna. Mięsień sercowy traci elastyczność i ulega zesztywnieniu, z powodu czego nie może wypełniać się krwią w prawidłowy sposób.
- Kardiomiopatia arytmogenna prawokomorowa. Rzadki typ kardiomiopatii, dotykający prawej komory serca. W jej wyniki zdrowa tkanka zostaje zastąpiona bliznowatą.
- Kardiomiopatia wywołana stresem („zespół złamanego serca”). Związana ze stresującymi i traumatycznymi wydarzeniami (jak: śmierć ukochanej osoby, rozwód, separacja, rozłąka, zdrada, odrzucenie), powodującymi wzrost poziomu hormonów stresu. Wpływa to na zaburzenia rytmu serca.
Poza tym, występują również kardiomiopatie nabyte oraz niesklasyfikowane w innych kategoriach.
Kardiomiopatia, prowadząc do zgrubienia mięśnia sercowego, arytmii czy zmniejszenia się elastyczności naczyń krwionośnych, sprawia, że pompowanie krwi w każdy zakamarek ciała staje się trudne. Zwiększa więc ryzyko takich stanów, jak: powstawanie skrzepów, problemy z zastawkami, zawał serca oraz niewydolność serca.
Czynniki ryzyka
W większości wypadków, mamy do czynienia z kardiomiopatią idiopatyczną, czyli o niemożliwej do zidentyfikowania przyczynie.
U niektórych osób jednak, rozwój tego stanu może wiązać się z innymi schorzeniami na które cierpią – mówimy wtedy o kardiomiopatii nabytej.
Do czynników ryzyka należą:
- wysokie ciśnienie krwi, szczególnie w przypadku braku kontroli lekarskiej,
- przewlekła tachykardia lub zaburzenia rytmu serca,
- problemy z zastawką serca,
- zaburzenia metaboliczne (otyłość, cukrzyca, choroby tarczycy),
- przebyta chemio- lub radioterapia,
- sarkoidoza, skutkująca stanem zapalnym,
- amyloidoza, skutkująca gromadzeniem się nietypowych białek,
- zaburzenia tkanki łącznej lub zaburzenia autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów),
- problemy mięśniowe, np. dystrofia mięśniowa,
- hemochromatoza (nagromadzenie żelaza w mięśniu sercowym),
- komplikacje powodowane powikłaniami po ciąży,
- odziedziczona/genetyczna cecha, wpływająca na kondycję serca,
- historia kardiomiopatii, niewydolności serca lub nagłego zatrzymania akcji serca w rodzinie,
- przebyta choroba wieńcowa, zawał serca lub uszkodzenie tkanki serca,
- historia infekcji mogących uszkodzić serce,
- niedobory żywieniowa (np. witaminy B1),
- nadużywanie alkoholu,
- kofeina, amfetamina i jej pochodne, sterydy anaboliczne.
Ponadto, kardiomiopatia rozszczeniowa najczęściej dotyka osoby w średnim wieku, szczególnie mężczyzn. Przerostowa z kolei tych, u których w rodzinie wystąpiła już ta choroba oraz te, borykające się z niektórymi mutacjami genetycznymi. Kardiomiopatia restrykcyjna powiązana jest najczęściej z chorobami istniejącymi, dlatego jest formą najczęściej występującą u osób starszych.
Objawy
Symptomy kardiomiopatii rozwijają się często powoli, początkowo może więc pozostać ona niezauważona. W niektórych przypadkach jednak, rozwój choroby postępuje gwałtownie, wymagając natychmiastowej interwencji.
Do najczęstszych objawów kardiomiopatii, należą:
- kłopoty z oddychaniem i duszności, nawet podczas odpoczynku,
- kaszel, szczególnie podczas leżenia,
- ból i ucisk w klatce piersiowej,
- obrzęk, opuchlizna i gromadzenie się płynów w nogach, kostkach oraz stopach,
- wzdęcia i gazy,
- zaburzenia rytmu serca (przyśpieszone),
- szmery serca i nietypowe dźwięki,
- osłabienie i zmęczenie,
- zawroty głowy, omdlenia,
- czasami bezdech senny oraz problemy ze snem.
Nieleczona kardiomiopatia może prowadzić do komplikacji, takich jak:
- niewydolność serca,
- zakrzepy, które mogą wraz z krwią przenieść się np. do mózgu lub płuc,
- problemy z zastawkami, mogące prowadzić do wstecznego przepływu krwi,
- zatrzymanie akcji serca i śmierć, z powodu nieprawidłowego rytmu serca.
Diagnozowanie
Specjaliści z dziedziny kardiologii, są w stanie zwykle zdiagnozować kardiomiopatię w oparciu o wywiad, wywiad rodzinny, badanie fizykalne, objawy oraz wyniki badań diagnostycznych.
Do najczęściej stosowanych testów, należą:
- badanie z użyciem stetoskopu,
- badanie fizykalne pod kątem obrzęków,
- badania krwi,
- prześwietlenie klatki piersiowej, mające wykazać ew. powiększenie serca,
- elektrokardiogram (EKG lub EKG), rejestrujący aktywność elektryczną i rytm serca,
- holter, monitorujący aktywność,
- echokardiogram,
- test wysiłkowy,
- cewnikowanie serca, pozwalające sprawdzić ciśnienie i przepływ krwi w komorach serca,
- biopsja mięśnia sercowego, pozwalająca sprawdzić czy wewnątrz komórek nie doszło do zmian,
- testy genetyczne.
Jak wygląda leczenie tradycyjne kardiomiopatii?
Według American Heart Association, głównym założeniem leczenia jest zahamowanie postępu choroby, poprzez kontrolowanie stanów które się do niej przyczyniają. Poza tym zredukowanie zagrożenia wystąpienia powikłań – przede wszystkim zatrzymania akcji serca – oraz kontrolowanie objawów.
Rokowanie w przypadku tej choroby jest różne i zależy od kilku czynników. W przypadku kardiomiopatii rozstrzeniowej szacuje się, że ok. 50% pacjentów umiera w ciągu 2 lat, 25% zaś przeżywa dłużej niż 5 lat.
Najczęstszymi przyczynami śmierci są: postępująca niewydolność serca oraz arytmia. Kardiomiopatia przerostowa prowadzi do nagłej śmierci, u ok. 3-5% dorosłych oraz 6% dzieci i młodzieży.
Leczenie zależne jest od typu choroby i ogólnego stanu pacjenta/ki. Zwykle obejmuje:
- Leki, które mają pomóc utrzymywać chorobę pod kontrolą i złagodzić objawy. Będą to np.: inhibitory ACE, blokery receptora angiotensyny II, beta-blokery i blokery kanału wapniowego (pomagające regulować ciśnienie krwi i spowolnić rytm serca); leki przeciwarytmiczne; antykoagulanty mające za zadanie zapobiegać zakrzepom; kortykosteroidy by zmniejszyć stan zapalny, leki moczopędne pomagające zmniejszyć obrzęki oraz elektrolity, dzięki którym zachowany ma zostać odpowiedni poziom płynów.
- urządzenia wszczepiane, np. rozrusznik serca (stymulujący je do regularnych uderzeń), urządzenie do terapii resynchronizacyjnej serca CRT (koordynujące skurcze pomiędzy komorami), urządzenie wspomagające lewą komorę LVAD (wpomagające pompowanie krwi) czy wszczepialny kardiowerter-defibrylator ICD (wspomagający utrzymanie prawidłowego rytmu serca),
- przezskórna ablacja alkoholowa przegrody mięśnia sercowego, czyli nie chirurgiczna procedura pomagająca wyeliminować nieprawidłowe komórki i nadać tkance prawidłowy rozmiar,
- operacje, jak np. usuwanie chorej tkanki mięśniowej serca lub tkanki bliznowatej. U osób z ciężkimi objawami, wykonuje się czasami operację usunięcia pogrubionej przegrody, w lewej komorze.
Choć otrzymanie diagnozy może powodować lęk, wprowadzenie prawidłowej metody terapeutycznej, opieki oraz zmiany w stylu życia, mogą pomóc skutecznie zarządzać chorobą przed wiele lat.
Naturalne sposoby radzenia sobie z kardiomiopatią
Jakie zatem naturalne metody mogą pomóc, skutecznie zarządzać objawami choroby? Należy bezwzględnie zająć się stanami, które mogą stanowić zagrożenie, doprowadzając do powikłań. Wysokie ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, otyłość czy cukrzyca to stany, które wymagają kontroli odpowiedniego traktowania.
- Dieta
Odpowiednia i zbilansowana dieta, to jeden z najważniejszych fundamentów naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Potrzebujemy jej tym bardziej, jeśli walczymy w chorobą.
Dieta bogata w owoce i warzywa, o przeciwzapalnych właściwościach, jest naszym sprzymierzeńcem. Dobrze, by na naszym talerzu znalazły się: jarmuż, kiwi, truskawki, pomarańcze, czerwona i zielona papryka, brokuły, warzywa kapustne i zielonolistne. Wszystkie są bogate w antyoksydanty, które pomogą zatrzymać niekorzystne działanie wolnych rodników.
Warto również ograniczyć rafinowane ziarna. Stawiajmy też na produkty o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i trans. Zwróćmy uwagę też, by powstawały bez udziały przetworzonych olejów roślinnych. Zamiast tego, niech będą to: oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona.
Ogromne znaczenie i tutaj mają kwasy tłuszczowe omega-3, których często dostarczamy organizmowi za mało. Sięgajmy również po żywność probiotyczną, jak: jogurty, kefir, kombucha, kapusta kiszona itd. Bulion z kolei stanowi dobre źródło: magnezu, krzemu, wapnia, siarki, siarczanu chondroityny, fosforu oraz glukozaminy.
W menu powinna być również ograniczona ilość soli/sodu, szczególnie w przypadku wysokiego ciśnienia. Unikajmy słodzonych produktów i kofeiny, a więc: kawy, herbaty, napojów energetycznych oraz o wysokiej zawartości czekolady. Mogą one bowiem powodować zaburzenia rytmu serca, działać stymulująco oraz zwiększać uwalnianie adrenaliny.
W przypadku pojawienia się nudności lub bólów brzucha, pomocne może okazać się rozłożenie posiłków na mniejsze, spożywane częściej w ciągu dnia. Należy unikać tłustych, ciężkostrawnych posiłków, które mogą nasilać dyskomfort.
- Sen i relaks
Choć sen jest kolejnym z fundamentów naszego zdrowia, rezygnujemy z niego zaskakująco łatwo. Jednak zarówno sen, jak i odprężenie potrzebne są nam choćby do utrzymywania równowagi hormonalnej, w tym hormonów stresu. Jeśli śpimy mniej, niż 7-9 godzin na dobę, zwiększamy znacznie zagrożenia dla zdrowia.
Pamiętajmy więc, by nie spożywać późno alkoholu ani kofeiny, ponieważ mogą zakłócić one cykl dobowy.
W sypialni powinno być dosyć chłodno i ciemno, bez źródeł sztucznego światła. Jeśli to możliwe, zrezygnujmy z korzystania z elektroniki przed snem. Czytanie lub spokojna joga będą znacznie lepsze.
Wypracujmy wieczorną rutynę, która pomoże nam się odprężyć i przygotować do snu.
Utrzymujmy zdrową wagę, która pomoże zmniejszyć ryzyko bezdechu sennego, skutecznie zakłócającego sen.
Bardzo ważne, jest skuteczne zarządzanie stresem. Chroniczne napięcie powoduje wzrost ciśnienia krwi i poziomu kortyzolu, stymuluje współczulny układ nerwowy oraz powoduje nieregularne bicie serca. Znajdźmy dobry dla siebie sposób na to, by uwolnić napięcie: joga, akupunktura, spacer, aktywność fizyczna, medytacja, czytanie, malowanie itd. Cokolwiek wpływa na nas kojąco, pozwalając rozładować gromadzący się stres. Pomocne mogą okazać się również zioła adaptogenne. Należy pamiętać, że przewlekły stres i stany lękowe, mogą mieć bardzo poważne konsekwencje. Nie bójmy się sięgać po pomoc specjalistów i skorzystać z psychoterapii. Może pomóc nam uniknąć wielu problemów zdrowotnych – zarówno tych dotyczących umysłu, jak i ciała.
- Łagodzenie objawów
Kiedy mamy problemy z regularnością bicia serca, możemy wypróbować manewry nerwu błędnego. Stymulują one nerw błędny, wpływając na uspokojenie pracy serca. Należą do nich między innymi: parcie (jak przy wypróżnianie), dmuchanie przez strzykawkę przez 15 sekund, leżąc twarzą do góry, zanurzanie twarzy w zimnej wodzie lub stosowanie okładu z lodu na 15 sekund.
Przy obrzękach i zatrzymywaniu się wody w organizmie, pomóc mogą: rozciąganie, ćwiczenie, unoszenie kończyn, spożywanie produktów o naturalnym działaniu moczopędnym. Warto sięgać również po napary z: pietruszki, mniszka lekarskiego, hibiskusa, selera, melona i ogórka, imbiru raz po zieloną herbatę.
Picie dużej ilości wody w ciągu dnia, powinno ułatwić oddychanie i zabiegać kaszlowi. Nawilżacze powietrza mogą pomóc rozrzedzić śluz i złagodzić świszczący oddech.
Pomocny może również okazać się olejek eukaliptusowy, w którym znajduje się cyneol. Stosowany miejscowo olejek z mięty pieprzowej, poprawia krążenie i zmniejsza napięcie mięśni. Z kolei olejek lawendowy pomoże się zrelaksować, złagodzić napięcie i zasnąć.
Kąpiel z dodatkiem soli magnezowej, może pomóc złagodzić ból klatki piersiowej i bóle mięśni.
- Zrezygnowanie z używek
Szczególnie w przypadku kardiomiopatii rozstrzeniowej, rekomenduje się rezygnację z alkoholu lub picie go w umiarkowanej ilości. Może on przyczyniać się do: arytmii, wzrostu ciśnienia krwi, rozwoju stanu zapalnego, uszkodzenia mięśnia sercowego, a także: udaru mózgu, chorób wątroby, otyłości i niektórych nowotworów. Ponadto, alkohol wchodzi w interakcję z wieloma lekami, wywołując niebezpieczne dla zdrowia i życia reakcje.
Palenie tytoniu oraz stosowanie takich środków, jak np. amfetamina lub kokaina, to główne czynniki ryzyka dla chorób serca. Uwalniana w nadmiernej ilości adrenalina zwiększa częstość akcji serca, podnosi ciśnienie krwi, uszkadza wyściółkę tętnic i powoduje gromadzenie się w nich tłuszczu. To z kolei przyczynia się do powstawania skrzepów i zwężenia tętnic, utrudniając przepływ krwi i prowadząc do niedotlenienia.
Środki ostrożności
Należy pamiętać, by odbywać regularne kontrolne u lekarza. Monitorowanie objawów i dostosowywanie nawyków życiowych do nowej sytuacji, może uratować nam życie.
Nie wolno samodzielne przyjmować, ani odstawiać żadnych leków. W przypadku doświadczania objawów niepożądanych po ich stosowaniu, należy fakt ten skonsultować z lekarzem.
Zamiar stosowania wszelkich suplementów i naparów ziołowych, należy skonsultować z lekarzem. Niektóre z nich mogą wchodzić w interakcje, z przyjmowanymi lekami.
Źródła:
https://draxe.com/health/cardiomyopathy/
https://www.heart.org/en/health-topics/cardiomyopathy/what-is-cardiomyopathy-in-adults
https://www.bhf.org.uk/informationsupport/conditions/cardiomyopathy
Opracowała Ewa Wysocka
