Na 55-60% wagi naszego ciała składa się woda. Przepływa przez całe ciało z jednego obszaru, do drugiego. Znajduje się wewnątrz i na zewnątrz naszych komórek i utrzymuje wilgoć tkanek. Nasze kości, stawy, rdzeń kręgowy i mózg potrzebują wody. Jednak czasami jej nadmiar może gromadzić się w tkankach, co prowadzi do obrzęku rąk i nóg. Nazywa się to obrzękiem obwodowym. Wywoływany jest różnymi czynnikami, a niektóre z nich są zupełnie poważne. U niektórych obrzęki są przejściowe i same ustępują. U innych jednak jest to poważna kwestia, która zmienia się w ciężki i nierzadko zagrażający życiu stan.
Warto jest wiedzieć, że istnieją naturalne sposoby na złagodzenie obrzęku wynikającego z zatrzymywania się wody w organizmie. Niektóre zioła działają moczopędnie. Olejki eteryczne pomagają zmniejszyć stan zapalny. Zmiany w diecie mogą zrównoważyć poziom sodu w organizmie, pomagając uniknąć nierównowagi elektrolitowej.
Co to jest obrzęk obwodowy?
Obrzęk obwodowy to obrzęk rąk i nóg. Występuje kiedy w naszych tkankach gromadzi się płyn, powodując że dotknięte obszary stają się ciężkie, spuchnięte, a nawet bolące.
Nasze ciało czuwa nad tym, by w komórkach utrzymywany był odpowiedni poziom wody. W naturalny sposób równoważy przyjmowanie i utratę wody. Pracuje nad tym, by utrzymać potrzebny poziom wody i elektrolitów we krwi. Jednak wiele stanów zdrowotnych i spotykających nas sytuacji, może powodować zatrzymywanie się zbyt dużej ilości płynu w tkankach. A tym samym powodować obrzęki. Kiedy kapilary (cienkościenne naczynia krwionośne) w naczyniach zaczynają przepuszczać płyny do tkanek, powstaje obrzęk i naprężenie skóry. Zwykle ma to miejsce w dolnych kończynach, ponieważ na te obszary następuje większy nacisk.
Objawy obrzęku obwodowego
Objawy obrzęku obwodowego zależne są od jego przyczyn. Typowym symptomem jest opuchlizna i naprężenie skóry, a także uczucie ciepła w danym miejscu. Daje się zauważyć, że obrzęk zależy od ciężaru. Tak więc kiedy stoimy, wydaje się on większy, niż kiedy np. położymy nogi na krześle.
Istnieje różnica pomiędzy obrzękiem tworzącym dołek po ucisku, a tym bez dołka. Jeżeli po uciśnięciu spuchniętego miejsca utworzy się (i pozostanie) dołek, jest to pierwszy typ obrzęku. Spowodowany jest on zwykle nadmiernym zatrzymywaniem się wody w organizmie, zbyt duża ilością sodu, długim siedzenie lub staniem. Drugi typ obrzęku – nie pozostawiający zagłębienia – może być stanem poważniejszym, wywołanym problemami z sercem, płucami, wątrobą czy nerkami.
Najczęstszymi objawami obrzęku obwodowego są:
- uczucie ciężkości lub wypełnienia w rękach lub nogach,
- obrzęk i opuchlizna, pozostający ślad po ucisku,
- napięta i ciepła skóra,
- znieruchomienie lub trudność w poruszaniu stawów w obszarze dotkniętym problemem,
- ból i napięcie dotkniętego obszaru,
- uczucie nacisku wokół obszaru, które może być związane z naciskiem na żyły w nogach,
- buty, odzież i biżuteria stają się za ciasne.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Wiele zdrowotnych problemów może powodować obrzęk. Czasami jest to kwestia obiegu wody w organizmie. Czasami jednak może wynikać on z przewlekłego, poważnego stanu, który wymaga natychmiastowego leczenia. Poniżej możliwe przyczyny obrzęku obwodowego i czynniki ryzyka.
- Zatrzymanie wody. Kiedy w organizmie zatrzymuje się woda lub kiedy gromadzi się w tkankach, mogą powstawać czasowe obrzęki w dłoniach, kostkach, stopach i twarzy. Może to mieć miejsce wtedy, kiedy przyjmujemy za dużo sodu. Sód trzyma się wody i zatrzymuje ją w ciele. Powodem może być również zbyt długie stanie lub siedzenie w jednej pozycji. Innym mogą być zmiany hormonalne u kobiet, w przebiegu cyklu lub w ciąży. Kiedy kobieta jest w ciąży, jej macica wywiera nacisk na główną żyłę dolną, która jest odpowiedzialna za powrót krwi do serca. Ten nacisk może doprowadzić do tego, że płyny dostaną się do tkanek, powodując puchnięcie nóg, kostek i stóp.
- Zapalenie. Zapalenie tkanek może powodować obrzęki nóg. Może być wywołane alergią czy urazami (jak złamanie czy zwichnięcie), infekcjami i ranami, zapaleniami stawów, dną moczanową lub zapalaniem tkanki łącznej.
- Lekarstwa. Niektóre leki mogą powodować obrzęk, ponieważ powodują zaburzenia równowagi pomiędzy poziomem wody i sodu. Przyczyniają się też nierzadko do zaburzenia czynności nerek. Specyfiki mogące powodować taki stan obejmują: NLPZ (np. ibuprofen), insulinę, leki steroidowe i te na nadciśnienie.
- Niski poziom białka we krwi. Płyn ucieka z naczyń krwionośnych łatwiej, jeżeli brak jest odpowiedniej ilości albumin we krwi. Są to białka wytwarzane przez wątrobę. Niedożywienie lub stany wpływające na ilość wytwarzanego przez organizm białka – jak choroby wątroby czy nerek – mogą powodować niski poziom białka we krwi.
- Problemy z żyłami. Kiedy żyły nie są w stanie transportować odpowiedniej ilości krwi do nóg i z powrotem do serca – stan ten nazywa się niewydolnością żył – kostki i nogi puchną. Krew gromadzi się w nogach, wypychając płyn z naczyń krwionośnych do otaczających tkanek. Jest to najczęstsza przyczyna obrzęku nóg wśród osób powyżej 50 r.ż., szczególnie u kobiet. Obrzęk może być też objawem zakrzepicy. Rozwija się w wyniku powolnego przepływu krwi i powoduje skrzepy. Żylaki są kolejnym powodem obrzęku obwodowego. Występują one, kiedy krew zbiera się w nogach, albo kiedy jej przepływ znacznie zwalnia.
- Choroby nerek. Kiedy nerki nie są w stanie usunąć z organizmu odpowiedniej ilości sodu i wody, w naczyniach krwionośnych powstaje ciśnienie, które może prowadzić do obrzęku obwodowego.
- Zastoinowa niewydolność serca. Kiedy serce staje się zbyt słabe, by pompować krew przez całe ciało, następuje jej zastój w płucach, jamie brzusznej i nogach. Może to powodować wyciek płynu do otaczającej tkanki. Wyciek ten może prowadzić do obrzęku nóg i jamy brzusznej.
- Problemy z płucami. Jeżeli ciśnienie w płucach i sercu jest za wysokie – co może mieć miejsce w przypadku niektórych chorób – konsekwencją mogą być m.in. obrzęki nóg i stóp. Może być to wynikiem poważnych problemów z płucami, jak rozedma lub zwłóknienie płuc. Słabe serce również odgrywa tu rolę. Serce, płuca, nerki i mózg muszą współpracować w celu regulacji poziomu płynów w organizmie. Tak więc kiedy jedno z nich zmuszone jest do cięższej pracy z powodu niewydolności, często uwalniane są hormony które mają pomóc utrzymać poziom płynów w określonych obszarach, lub dostarczyć ich do nich więcej. Płyn gromadzący się w płucach tworzy obrzęk płuc. Oznacza to, że woda gromadzi się w pęcherzykach płuc. To może znacznie utrudnić oddychanie.
Poza obrzękiem rąk i nóg, zdarzają się również obrzęki płuc i jamy brzusznej. Są to opuchlizny, które nie skutkują pozostawianiem „dołka”. Poniżej niektóre z przyczyn obrzęków w innych miejscach niż ręce i nogi.
- Obrzęk limfatyczny. Oznacza uszkodzenie układu limfatycznego i upośledzenie prawidłowego odprowadzania płynów. Może to powodować obrzęki w rekach i nogach (bez „dołków”). Zakłócenie działania układu limfatycznego może być konsekwencją takich zabiegów, jak: chirurgia węzłów chłonnych, mastektomia i radioterapia. Może być ono wywołane również otyłością i niewydolnością żylną.
- Choroby wątroby. Chora wątroba może być przyczyną wodobrzusza. Oznacza to obrzęk w jamie brzusznej. Wodobrzusze występuje wtedy kiedy – np. z powodu marskości wątroby – poziom białka jest zbyt niski i następuje przekrwienie w wątrobie. Wywołuje to ciśnienie w naczyniach krwionośnych i dopuszcza do wyciekania płynów do wnętrza jamy brzusznej.
Leczenie tradycyjne
Sposób leczenia obrzęku obwodowego zależy od jego przyczyny. Lekarze próbują zwykle określić przyczynę obrzęku, zlecając pełen przekrój badań i przyglądając się historii medycznej pacjenta. Badany jest m.in. mocz. Plan leczenia zależeć będzie od problemu który leży u podstaw. Zazwyczaj lekarze zalecają ograniczenie spożycia sodu w celu zminimalizowania retencji płynów, a także przepisują leki moczopędne.
Leki te są powszechnie przepisywane pacjentom z niewydolnością serca, w celu leczenia obrzęku obwodowego. Choć czasami stosowanie leków moczopędnych jest konieczne, pacjenci którzy przyjmują je długo, najzwyczajniej się od nich uzależniają. Kiedy próbują je odstawić, doświadczają objawów zespołu odstawiennego. Badania pokazują, że przewlekłe stosowanie tego rodzaju specyfików, może prowadzić do niedoboru potasu i uszczuplenia objętości krwi w naczyniach krwionośnych.
U pacjentów z obrzękiem bez „dołków”, leki moczopędne nie są zwykle skuteczne. Ponieważ jest to obrzęk trudny do leczenia, lekarze często sugerują trzymanie opuchniętej kończyny w górze i noszenie bielizny uciskającej, w celu zmniejszenia obrzęku.
7 naturalnych sposób leczenia obrzęku obwodowego
- Zmniejszenie spożycia sodu.
Nasze nerki kontrolują ilość soli która pozostaje w naszym ciele, poprzez wydalanie jej nadmiaru wraz z moczem. Jest to regulowane przez określone hormony i czynniki fizyczne. Ale kiedy nerki nie pracują prawidłowo – co może być wynikiem choroby nerek lub spadku przepływu krwi, w związku z problemami z sercem – sól zatrzymuje się w organizmie. Prowadzi to do zatrzymania wody i obrzęku, ponieważ sód (którego głównym źródłem w diecie jest sól) zatrzymuje wodę w organizmie.
Osoby mające tendencję do obrzęków obwodowych, powinny zmniejszyć spożycie pokarmów zawierających sód, takich jak: sól stołowa, sos sojowy, oliwki, szynka, salami i boczek. Wysoką zawartością sodu odznacza się również wiele przetworzonych i paczkowanych produktów spożywczych. Warto postawić na produkty świeże, chude białko i zdrowe tłuszcze. Pomocne jest również gotowanie w domu, by móc kontrolować ilość stosowanej soli.
Aby utrzymać płyny w ruchu i pozwolić im docierać z powrotem do serca, trzeba być aktywnym. Innymi słowy należy poruszać się, chodzić w czasie dnia, unikać długiego siedzenia. Warto robić sobie krótkie, częste przerwy. Spacerować, szczególnie kiedy pracujemy długo za biurkiem, albo jesteśmy w podróży. Ważne jest, by utrzymać krew w żyłach w ruchu, by uniknąć jej gromadzenia się, ponieważ to powoduje obrzęk. Starajmy się wstawać i poruszać 5-8 razy dziennie, choćby na kilka minut.
Ludzkie ciało jest stworzone do poruszania się. Większość z nas spędza 70% dnia na siedzeniu, czym możemy wpędzić się w poważne kłopoty zdrowotne. Siedzący tryb życia może prowadzić do osłabienia krążenia krwi. A to do obrzęku nóg, kostek i stóp, zakrzepów i bólu. Na ruch w trakcie dnia pracy jest naprawdę wiele sposób. Warto udać się na biznesową pogawędkę „chodzoną” (co może wpłynąć relaksująco na rozmówców i ułatwić jej przebieg). To lepsze, niż odbywanie kolejnego spotkania w sali konferencyjnej. Warto wyjść na przerwę obiadową poza miejsce pracy, żeby dać szansę płynom na ruch. Zyskujące na popularności stanowiska do pracy na stojąco, z pewnością mogą być pomocne w zmniejszeniu obrzęku kończyn dolnych. Warto jest ustalić sobie cowieczorną rutynę, w postaci krótkiego spaceru po kolacji. Tak naprawdę nie ma znaczenia co wybierzemy, ważne by unikać zbyt długiego siedzenia. Wszystko to dla prawidłowego przepływu krwi.
- Wprowadzenie do diety pietruszki.
Pietruszka może być stosowana jako naturalny lek moczopędny, który pomaga złagodzić retencję wody i puchnięcie. Dzieje się tak, ponieważ stymuluje ona produkcję moczu przez nerki i odprowadzanie nadmiaru wody, który może prowadzić do obrzęku obwodowego.
Jednym z najlepszych sposób na wykorzystanie właściwości pietruszki, jest zrobienie z niej herbatki. Ok. ¼ filiżanki posiekanej pietruszki zalewamy 1 filiżanką wrzącej wody. Parzymy przez ok. 5 minut. Odcedzamy pietruszkę i dodajemy łyżeczkę miodu. Taką herbatkę możemy pić dwa razy dziennie, zawsze kiedy zauważymy objawy zatrzymywania wody w organizmie. W przypadku łagodnych form obrzęku pomocne będzie dodanie pietruszki do zupy, sałatki, a nawet soku. Należy pamiętać, że kobiety w ciąży nie powinny spożywać herbatki z pietruszki, ponieważ jest ona mocnym zielem, które może powodować komplikacje.
- Herbatka z mniszka lekarskiego.
Mniszek również działa jak naturalny lek moczopędny. Pozwala to wątrobie na eliminowanie toksyn, które mogą powodować stan zapalny. W badaniu z 2009 roku, którego wyniki opublikowano na łamach Journal of Alternative and Complementary Medicine stwierdzono, że kiedy uczestnicy spożyli świeży wyciąg z mniszka lekarskiego, spowodowało to znaczy wzrost częstotliwości oddawania moczu, w ciągu pierwszych 5 h od podania pierwszej dawki. Naukowcy stwierdzili, że mniszek wykazuje obiecujące właściwości jako skuteczny i naturalny, moczopędny lek dla ludzi.
Do wspierania leczenia mniej poważnych przypadków obrzęku obwodowego, można wykorzystać herbatkę mniszkową, którą kupić można zazwyczaj w sklepach spożywczych albo zielarskich. Herbatkę taką nietrudno jednak zrobić samemu. Wystarczy korzeń mniszka lekarskiego (lub kwiat) gotować w wodzie przez 30 minut, a potem odcedzić. Napar jest gotowy do spożycia. Warto zacząć od niewielkich ilości, by mieć pewność że nie występują żadne skutki uboczne.
- Olejki eteryczne.
Olejki z grejpfrutów i te z kopru włoskiego pomagają zmniejszyć retencję wody, ponieważ działają jak naturalne leki moczopędne, a także zmniejszają stan zapalny. Można używać obu tych olejków dla pobudzenia krążenia krwi i złagodzenia puchnięcia związanego z obrzękiem obwodowym.
Olejek eteryczny z grejpfrutów działa poprzez aktywację układu limfatycznego i pomaga utrzymać płynną retencję. Wspiera detoksykację toksyn i odpadów, które mogą prowadzić do zapalenia i puchnięcia. Poprawia również przepływ krwi, redukując w ten sposób zastoje krwi w nogach i łagodząc bóle (w tym bóle stawów), rozwijające się gdy za długo stoimy lub siedzimy w tej samej pozycji. Mieszkankę z 3-4 kropel olejku z grejpfruta, wraz z 1 łyżeczką oleju kokosowego, wmasowujemy w spuchnięty obszar. Zabieg ten można powtarzać 2-3 razy dziennie, aż opuchlizna ustąpi.
Olejek z kopru włoskiego również pomaga złagodzić stan zapalny i usunąć z organizmu odpady, które mogą powodować obrzęk. Posiada również właściwości moczopędne i może być stosowany zarówno wewnętrznie, jak i miejscowo w celu złagodzenia objawów obrzęku obwodowego. Wystarczy dodać 1-2 krople olejku z kopru włoskiego do 1 łyżeczki dowolnego olejku bazowego (np. kokosowego) i tak powstałą mieszankę wcierać w bolące miejsce.
- Masaż.
Delikatny masaż sprzyja przepływowi krwi do serca i może pomóc usunąć ciśnienie napierające na naczynia krwionośne, które mogą powodować obrzęk. Terapię masażem zaleca się w mniej poważnych przypadkach obrzęków, jak np. tych wywołanych retencją wody. Badanie opublikowane w International Journal of Nursing Practice zajęło się wpływem masażu stóp, na zmniejszenie obrzęku dolnych kończyn, w czasie zaawansowanej ciąży. W badaniu udział wzięło 80 ciężarnych kobiet. Połowa masowana była codziennie, przez 20 minut, na przestrzeni 5-ciu dni. W porównaniu do grupy kontrolnej (nie otrzymującej masażu), w grupie eksperymentalnej po 5-ciu dniach obwód nóg był znacznie mniejszy.
- Unoszenie cierpiących kończyn.
Aby zmniejszyć zatrzymywanie wody w nogach, warto starać się unosić je kilka razy dziennie, dla zmniejszenia ciśnienia. Może być to szczególnie ważne po cały dniu pracy, w której siedzimy lub stoimy w tej samej pozycji, przez dłuższy czas. To również bardzo przydatne dla kobiet w ciąży, u których występują obrzęki nóg, kostek i stóp. Wystarczy włożyć 1-2 poduszki pod nogi, na 15-30 minut.
Środki ostrożności
Czasami obrzęk kończyn dolnych może być oznaką zakrzepów w płucach lub poważnych problemów z sercem. W przypadku doświadczania takiego obrzęku wraz z bólem w klatce piersiowej, dusznościami lub zawrotami głowy, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Jeżeli obrzęk obwodowy pojawił się nagle, pozornie znikąd, lub jest efektem urazu ręki lub nogi, również należy udać się do lekarza.
Przed zastosowaniem jakichkolwiek środków ziołowych podczas ciąży, należy skonsultować się ze swoim lekarzem. Masaże w tym stanie najlepiej jest przyjmować od specjalisty w dziedzinie masażu prenatalnego.
Podsumowanie
- Obrzęk obwodowy to obrzęk w rękach i nogach. Wywoływany jest gromadzeniem się płynów w tkankach i powoduje uczucie ciężkości, opuchliznę, a nawet ból w obszarach dotkniętych tym stanem.
- Objawy obrzęku zależne są od jego przyczyny. Zwykle dają się zaobserwować obrzęki, które powodują naciąganie skórę i są ciepłe w dotyku.
- Wiele zdrowotnych problemów może wywoływać obrzęk. Czasami jest to nieszkodliwe zatrzymanie wody w organizmie. Może być to jednak wynik przewlekłego, poważnego stanu, wymagającego natychmiastowego leczenia. Zazwyczaj obrzęki te spowodowane są retencją wody, ze względu na zbyt duże spożycie sodu, brak aktywności przez dłuższy czas, zmiany hormonalne, PMS lub ciążę. Ryzyko staje się większe również w przypadku otyłości lub przyjmowania niektórych leków.
- Naturalne środki moczopędne (jak pietruszka i mniszek lekarski) mogą przyczynić się do zmniejszenia zatrzymywania wody w organizmie. Poza tym zmniejszenie spożycia sodu, pozostawanie aktywnym czy masaż.
- Olejki eteryczne z grapefruita i z kopru włoskiego stanowią naturalne substancje moczopędne, pomagające zmniejszyć stan zapalny, wspomagające krążenie i wspierające walkę z retencją wody.
Źródło:
https://draxe.com/peripheral-edema/
Opracowała Ewa Wysocka
