Kiedy tarczyca niedomaga.

Tarczyca to mały, przypominający swym kształtem motyla gruczoł i bardzo ważna część naszego ciała. Dobrze wiemy, że odgrywa on znaczącą rolę w kontrolowaniu masy ciała i metabolizmie. Jednak to nie koniec obowiązków, jakie spoczywają na tym narządzie.

Tarczyca odgrywa również ogromną rolę w funkcjonowaniu naszych hormonów. Kiedy niedomaga, możemy doświadczać: depresji, chronicznego zmęczenia, PMS, bólów stawów i mięśni o nieokreślonej przyczynie, zespołu jelita drażliwego, chorób serca i problemów autoimmunologicznych. Dlatego tak ważne jest, by zrozumieć za co odpowiada, w jaki sposób to robi i jak należy o nią zadbać.

Czym jest tarczyca?

Tarczyca znajduje się w przednio-dolnej części szyi i jest jednym z największych gruczołów wydzielania wewnętrznego w naszym ciele. Odpowiada głównie za produkowanie i wydzielanie hormonów. Choć jest stosunkowo niewielka, wpływa na wiele z najważniejszych narządów, m.in.: mózg, wątrobę, serce, nerki, a także na skórę.

Ma znaczący wpływ na:

• tempo metabolizmu,
• gospodarkę hormonalną,
• wzrost i tempo funkcjonowania wielu układów w ciele,
• transport elektrolitów,
• syntezę białek,
• pracę serca i mięśni,
• odbudowę kości,
• zmianę beta-karotenu w witaminę A,
• wzrost w okresie dzieciństwa,
• aspekty psychiczne,
• libido,
• cykle menstruacyjne.

By zrozumieć na czym polega działanie tarczycy, pomyślmy o niej jak o silniku samochodowym. Stymuluje komórki, do realizowania funkcji ciała w określonym tempie. A zatem to od tego gruczołu zależy w jakim tempie działa nasze ciało.

Co napędza tarczycę?

Skoro tarczyca jest silnikiem, jakie paliwo będzie dla niej najlepsze? Znany nam dobrze pierwiastek chemiczny – jod. Znajdziemy go m.in. w:

• wodorostach,
• żurawinie,
• jogurcie,
• fasoli,
• truskawkach,
• surowym serze ekologicznym,
• ziemniakach,
• suplementach specjalistycznych.

Po strawieniu, tarczyca wyciąga jod z krwiobiegu i wykorzystuje go do produkcji dwóch hormonów tarczycy – trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Ta pierwsza jest bardziej aktywną wersją hormonu, T4 zaś to przede wszystkim surowiec do przemiany w T3. Co ciekawe, tarczyca wytwarza ok. 20 razy więcej T4 niż T3.

TSH (hormon tyreotropowy) uwalniany jest z przysadki mózgowej. Pomaga regulować produkcję hormonalną oraz prawidłową pracę tarczycy, regulując wytwarzanie a także uwalnianie T3 i T4. Zanim to wszystko nastąpi, uwalnianie TSH stymulowane jest przez obszar mózgu, który kontroluje funkcje ośrodkowego układu nerwowego oraz neuroendokrynną. Następnie podwzgórze wysyła swój hormon stymulujący – tzw. hormon uwalniający tyreotropinę (THR).

Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca

Kiedy tarczyca nie działa prawidłowo, czujemy się zwykle jakbyśmy jechali samochodem bez działającego gazu lub hamulców. Dzieje się tak, ponieważ uwalnia ona zbyt mało lub zbyt dużo hormonów. To daje wiele nieprzyjemnych objawów, a nieleczone może w konsekwencji doprowadzić do poważnych schorzeń.

• Choroba Gravesa-Basedowa (autoimmunologiczna postać nadczynności tarczycy). W zaburzeniu tym, nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego powoduje nadmierne wydzielanie hormonu tarczycy. Nieleczone, może prowadzić do nadmiernej aktywności tarczycy, czyli nadczynności tarczycy.
• Nadczynność tarczycy definiuje się jak stan, powodujący nadmiar hormonów T3/T4.
• Zapalenie tarczycy Hashimoto (autoimmunologiczna forma niedoczynności tarczycy). To przewlekła forma zapalenia, które może uszkodzić tarczycę, hamując jej zdolność do produkcji hormonów. Ok. 90% przypadków niedoczynności tarczycy zaczyna się właśnie od Hashimoto. Problem ten dotyczy 2-5% Polaków, z czego większość stanowią kobiety (6-8%). Uważa się, że jest wynikiem czynników genetycznych i środowiskowych. Pojawia się często w wieku dorosłym, z narastającymi obiektywnymi i subiektywnymi objawami. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że jest to choroba autoimmunologiczna, co znaczy że układ odpornościowy zaczyna atakować sam siebie. W przypadku Hashimoto, układ odpornościowy atakuje tarczycę. Stan ten należy leczyć, ponieważ jego konsekwencją jest zwykle pełna niedoczynność tarczycy.  Ta może przysporzyć poważniejszych, długoterminowych problemów.
• Niedoczynność tarczycy. Występuje wtedy, gdy gruczoł ten produkuje niewystarczającą ilość hormonów T3/T4. Zazwyczaj przyczynami są: wrodzona nieprawidłowość (niedoczynność od urodzenia), autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (jak Hashimoto), niedobór jodu w diecie, niedobór hormonu TSH z powodu nieprawidłowego funkcjonowania przysadki, toksyczność metali ciężkich, a także dysbioza (zaburzenia w pracy mikroflory jelit).

Dlaczego skala problemu jest tak duża?

Co powoduje, że tak wiele osób cierpi z powodu nieprawidłowo funkcjonującej tarczycy?

• Choroby autoimmunologiczne

Układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które atakują własne tkanki. Dzieje się tak prawdopodobnie z powodu przewlekłego stanu zapalnego. Najczęstszą przyczyną jest zapalenie tarczycy Hashimoto.

• Celiakia, gluten i pszenica

Nietolerancje pokarmowe – jak ta dotycząca glutenu – są uważane za jedną z najczęstszych przyczyn problemów z tarczycą. Oznacza to, że problem ten u wielu osób spowodowany jest przez wywołane dietą zapalenie oraz autoimmunizację (problemem z tolerancją) pszenicy i glutenu.

• Niedobór jodu

Ten pierwiastek śladowy jest niezbędny dla produkcji hormonów tarczycy. Jego nadmiar lub niedobór może spowodować niedoczynność lub nadczynność tarczycy.

• Soja

Soja może hamować wchłanianie hormonów tarczycy. Istnieje wiele badań dotyczących związku soi z zaburzeniami trawienia czy osłabienie układu odpornościowego. Warto ograniczyć jej spożycie (lub całkiem z niej zrezygnować) jeśli mam problemy z funkcjonowaniem tarczycy. Jak zawsze zbilansowana i świadoma dieta jest bardzo istotna. Dlatego szukajmy najlepszych dla siebie rozwiązań, możliwie pod okiem specjalisty.

A jak wygląda sytuacja z brakiem witamin?

Odpowiednia ilość witamin, minerałów i składników odżywczych jest niezwykle istotna dla dobrego zdrowia i samopoczucia. Niedobór może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania tarczycy, a to w konsekwencji do upośledzonego wchłaniania witamin. Dlatego tak ważne jest, by dbać o przyjmowanie odpowiedniej ilości witamin i minerałów – zarówno w ramach diety, jak i suplementacji.

Sposób odżywiania – zarówno w kwestii tego co mamy na talerzu, jak i tego w jaki sposób to jemy – jest kluczowy dla naszego zdrowia. Częstą praktyką osób próbujących schudnąć jest omijanie posiłków. Nie zdają sobie oni jednak sprawy z tego, że może to powodować problemy dla całego układu hormonalnego (tarczycy, nadnerczy, hormonów). To niestety często prowadzi do przyrostu masy ciała. Organizm nie wiedząc kiedy dostanie kolejną porcję paliwa (czyli jedzenia), magazynuje tłuszcz by móc go w razie konieczności wykorzystać dla energii.

Podobna sytuacja dotyczy osób, które z różnych powodów unikają białka. I do tego należy podejść rozsądnie. Białko potrzebne jest tarczycy (i nie tylko) do prawidłowego funkcjonowania. Dlatego istotnym jest, byśmy znaleźli odpowiednie dla siebie jego źródło. Z pomocą specjalisty nie powinno być to trudne.

Dosyć rzadko decydujemy się na sprawdzenie ewentualnych niedoborów witamin w naszym organizmie. Wystarczy jednak wykonać kilka testów, by dowiedzieć się czy (lub czego) nam brakuje i podjąć odpowiednie kroki.

A oto kilka powszechnych, witaminowych deficytów:

• Witamina A (nie karoten)

Niedobór witaminy A, może powstrzymywać T3 przed aktywacją komórek w celu przyśpieszenia metabolizmu i zwiększenia poziomu energii. Tarczyca nie może skutecznie funkcjonować bez odpowiedniej ilości tej witaminy.

Wiemy, że dla lepszej absorpcji witaminie tej musi towarzyszyć białko. Tak więc dieta niskobiałkowa może wiązać się z deficytem witaminy A.

• Kompleks witamin z grupy B

Wszystkie witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Każda odgrywa jednak inną rolę w naszym organizmie.

I tak na przykład:

B2 (ryboflawina) bierze udział w produkcji energii i katabolizmie kwasów tłuszczowych. Jej niedobór hamuje czynności tarczycy.

B3 (niacyna) odgrywa ważą rolę w reakcjach przenoszenia energii w metabolizmie glukozy, tłuszczów i alkoholu. To niezbędne dla utrzymania wszystkich komórek organizmu w dobrym stanie.

B5 (kwas pantotenowy) bierze udział w utlenianiu kwasów tłuszczowych i węglowodanów, w tym w biosyntezie neuroprzekaźników.

B6 (piroksydyna) jest potrzebna tarczycy by efektywnie wykorzystywać jod do produkcji hormonów. Witamina ta jest tym bardziej niezbędna przy nadczynności. U osób z nadczynnością tarczycy, które cierpią również na niedobór B6, często występuje osłabienie mięśni.

B7 (biotyna) odgrywa kluczową rolę w metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów.

B9 (kwas foliowy) działa jako koenzym i jest potrzebny do normalnego podziału komórek w okresie ciąży oraz niemowlęctwa. Wspiera również produkcję czerwonych krwinek.

Na temat witaminy B12 (kobalaminy) pisaliśmy m.in. tutaj i tutaj.

• Witamina C

Tarczyca potrzebuje tej witaminy, by zachować zdrowie. Długotrwałe niedobory witaminy C powodują wydzielanie zbyt dużej ilości hormonu tarczycy. Szczególnie ważna jest ona dla osób z nadczynnością, ponieważ jest w ich przypadku niemal „wysysana” z tkanek. Więcej na temat ten witaminy tutaj i tutaj.

• Witamina D

Przyjmowana przez osoby z nadczynnością tarczycy, przeciwdziała szybkiemu wydalaniu wapnia i pozwala uniknąć osteoporozy. Większość z nas cierpi na jej niedobór i dotyczy to nawet tych, którzy zamieszkują słoneczne rejony świata. Więcej na jej temat pisaliśmy tutaj oraz tutaj.

• Witamina E

Jej deficyt powoduje, że tarczyca wydziela zbyt dużo, a przysadka mózgowa za mało hormonu TSH.

Zadbać o poziom witaminy E powinny szczególnie osoby z nadczynnością tarczycy, ponieważ są one najbardziej narażone na jej utratę. Jednak suplementację należy skonsultować ze specjalistą, bowiem powinna być unikana m.in. w przypadku nietolerancji.

• Wapń

To najobficiej występujący w organizmie minerał. Pomaga zachować zdrowe naczynia krwionośne, regulować ciśnienie krwi, a nawet zapobiegać insulinooporności (co może prowadzić do cukrzycy typu 2). Większość z nas spożywa za mało wapnia.

Najlepszym jego źródłem są: biała fasola, suszone figi, kapusta chińska (pak choy/bok choy), melasa czarna, jarmuż, migdały, pomarańcze oraz nasiona sezamu.

• Magnez

Szacuje się, że 80% populacji ma niedobór magnezu. Jest on niezwykle ważny dla naszego snu, w walce ze stresem i dla lepszego funkcjonowania tarczycy. O magnezie pisaliśmy tutaj, tutaj i tutaj.

• • Selen

Kluczowy składnik enzymu, który przekształca T4 w T3 w organizmie. Bez niego niemożliwe jest wytworzenie T3 w odpowiednich ilościach, a narządy zaczynają funkcjonować tak, jak przy niedoczynności tarczycy. Pomimo tego, że wyniki badania krwi są prawidłowe.

• Cynk

Badania wykazał, że zarówno niedoczynność jak i nadczynność tarczycy powodują niedobór cynku. Jest on ważny również dla układu odpornościowego. Cynk jest konieczny dla przekształcenia T4 w T3.

Objawy nieprawidłowo funkcjonującej tarczycy

Ponieważ tarczyca zaangażowana jest w różne funkcje organizmu, wiele symptomów może wskazywać na problemy z jej funkcjonowaniem:

• zmęczenie,
• zwiększona wrażliwość na zimno,
• zaparcia,
• sucha skóra,
• niewytłumaczalny przyrost masy ciała,
• opuchlizna twarzy,
• osłabienie mięśni,
• podwyższony poziom cholesterolu we krwi,
• bóle mięśni,
• przerzedzające się włosy,
• depresja,
• problemy z pamięcią.

W zależności od czynników, tarczyca można znajdować się w trybie hiper lub hypo.

Jak sobie radzić z chorobami tarczycy

Konwencjonalne leczenie nadczynności tarczycy obejmuje beta-blokery, leki przeciwtarczycowe, radioaktywny jod i operację.

Podejście naturalne sprowadza się przede wszystkim do jednego – diety. Powinniśmy stawiać na ekologiczną i nieprzetworzoną żywność. Jeść dużo owoców, warzyw, orzechów oraz nasion. Zredukować, a najlepiej całkowicie wyeliminować, sztuczne słodziki i barwniki, tłuszcze trans i chemiczne dodatki.

Pomocne może być również wyeliminowanie lub zredukowanie spożywania produktów wolotwórczych (zaburzających pracę tarczycy). Poddanie tych pokarmów lekkiej obróbce cieplnej, może pomóc zneutralizować ich wolotwórcze działanie. Do produktów tych należą:

• brokuły,
• kalafior,
• jarmuż,
• brukselka,
• gorczyca,
• rzodkiewka,
• szpinak,
• truskawki,
• brzoskwinie,
• produkty na bazie soi,
• orzeszki ziemne.

Ograniczenie spożywania glutenu i kazeiny może również okazać się pomocne w ochronie tarczycy.

Suplementami, które mogą pomóc w utrzymaniu tarczycy w dobrym stanie będą:

• jod,
• orotan litu,
• probiotyki,
• witamina D3,
• tłuszcze omega-3,
• L-dopa/mucyna pruriens (naturalny aminokwas),
• L-tyrozyna.

Poza tym odpowiednia ilość snu i unikanie syntetycznych substancji chemicznych. Starajmy się znaleźć dla siebie odpowiednią formę relaksu, która również pomoże nam w walce z niedomaganiem tarczycy.

Podsumowanie

Problemy z tarczycą są szerokim problemem, mogącym objawiać się na wiele sposób. Z pewnością nie należy bagatelizować niepokojących nas symptomów. Pamiętajmy o tym, że:

• Problemy z tarczycą ma 2-5% Polaków.
• Najczęściej dotyka on kobiet, w Polsce jest to 6-8% pań.
• Nawet 60% osób cierpiących z powodu zaburzenia pracy tarczycy nie jest świadome problemu.
• U kobiet problemy z tarczycą występują 5-8 razy częściej, niż u mężczyzn.
• 1 na 8 kobiet będzie zmagała się z problemami tarczycy w czasie swojego życia.
• Większość przypadków raka tarczycy reaguje na leczenie, choć niewielki odsetek może okazać się bardzo agresywny.
• Przyczyny problemów z tarczycą są w dużej mierze nieznane.
• Nierozpoznana i nieleczona choroba tarczycy może prowadzić do ciężkich schorzeń, np. chorób układu krążenia, osteoporozy czy niepłodności.
• Kobiety w ciąży z niezdiagnozowaną lub niedostatecznie leczoną niedoczynnością tarczycy, są bardziej narażone na poronienie i przedwczesny poród, a ich dzieci na problemy rozwojowe.
• Większość chorób tarczycy to problemy przewlekłe, trwające całe życie, którymi można jednak zarządzać za pomocą odpowiedniej pomocy lekarskiej.

Źródło:

https://theheartysoul.com/10-signs-thyroid-isnt-functioning-normally/

Opracowała Ewa Wysocka