Nudności to nieprzyjemny stan, który powodowany może być wieloma czynnikami – zarówno fizycznej, jak i psychologicznej natury. Jak w przypadku wielu (zwykle nieprzyjemnych) dolegliwości, one również stanowią mechanizm obronny organizmu.
Czym są nudności i skąd się biorą?
Nudności to odczuwanie przymusu zwymiotowania, który pojawia się kiedy mózg otrzymuje informację o zagrożeniu, np.: pokarmowej blokadzie w jelitach, negatywnych emocjach lub nagromadzonych w organizmie toksynach.
Zwykle nie są bolesne, choć powodują duży dyskomfort. Odczuwamy je w klatce piersiowej, górnej części brzucha oraz tylnej gardła.
Mdłościom towarzyszyć może bladość, zimny pot, zwiększona produkcja śliny i przyśpieszone tętno. Jeśli ich powodem jest szkodliwa substancja lub blokada, wymioty prawdopodobnie przyniosą ulgę, ponieważ dzięki nim pozbywamy się problemu z organizmu.
Nudności zakończone wymiotami mogą skutkować odwodnieniem, z powodu którego możemy doświadczać: zmian skórnych, suchych ust, zapadniętych oczu, płaczu bez łez (szczególnie u dzieci), przyśpieszonego oddechu oraz zwiększonego pragnienia. Ryzyko odwodnienia jest większe u dzieci, ponieważ nie rozpoznają one jego objawów, dlatego tak ważna jest czujność dorosłych.
Mdłości (i ewentualne późniejsze wymioty) są skutkiem pobudzenia ośrodków wymiotnych (z których najważniejszy znajduje się w grzbietowej części tworu siatkowatego, w rdzeniu przedłużonym), które odbierają wiadomości z innych części mózgu i ciała, oraz reagują na nie.
Komunikaty te pochodzą z różnych źródeł, w tym z:
- żołądka i jelit, które reagują na niedrożność, ucisk, podrażnienie, infekcję lub zaparcie,
- ciała, które może doświadczać zaburzenia równowagi lub nieprawidłowości we krwi,
- mózgu, w którym może dochodzić do ucisku z powodu rosnącego guza,
- emocji, np. niepokoju, wyczerpania, lęku i strachu,
- ze zmysłów, w tym: wzroku, węchu i bólu,
- ucha wewnętrznego, jako informacje o: chorobie lokomocyjnej czy zawrotach głowy.
Do najczęstszych przyczyn mdłości należą:
- ciąża (poranne nudności),
- zatrucie pokarmowe,
- choroba lokomocyjna,
- objawy grypy,
- intensywny ból, wywołany np. przez kamienie nerkowe,
- zapalenie pęcherzyka żółciowego,
- migrena,
- stres emocjonalny,
- zawał,
- przejedzenie,
- zbyt duża ilość alkoholu,
- spożycie toksyn,
- zabiegi medyczne, jak np. chemio- lub radioterapia.
Szacuje się, że nudności i wymioty dotykają 70-80% ciężarnych kobiet. W większości wypadków dolegliwości te mijają po zakończeniu 1. trymestru, czasami jednak trwają dłużej – nawet do samego porodu (choć zdarza się to bardzo rzadko). W sytuacji tej wyzwaniem jest przyniesienie przyszłej mamie ulgi, bez jednoczesnego narażenia zdrowia jej i dziecka.
Jak uważają naukowcy z University of Arkansas for Medical Sciences, większość ostrych epizodów wymiotów (trwających nie dłużej niż 48 godzin), wynika z działania wyraźnego czynnika wyzwalającego, którego usunięcie najczęściej rozwiązuje problem. Będą to np.: infekcje, zatrucia pokarmowe, choroby wirusowe, toksyny, stres lub leczenie.
Większy problem stanowią chroniczne nudności o niewyjaśnionym pochodzeniu. Diagnozowanie nie obędzie się bez gruntowanych badań. Stan taki może być wywołany przewlekłymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, np.: zespołem wymiotów cyklicznych, wymiotami czynnościowymi czy przewlekłymi nudnościami o idiopatycznym pochodzeniu.
Co podpowiada medycyna?
By pozbyć się nudności, choroby lokomocyjnej, wymiotów i zawrotów głowy, najczęściej stosowane są przeciwhistaminowe leki bez recepty. Ich przyjmowanie należy jednak konsultować z lekarzem, szczególnie po przebytej operacji lub w czasie ciąży. Leki te mogą dawać niestety efekty uboczne, np.: senność, ból głowy, zaburzenie widzenia, suchość w ustach oraz problemy z koordynacją.
W badaniu z 2007 roku przetestowano skuteczność dimenhydrynatu (leku przeciwhistaminowego I generacji) oraz imbiru, w walce z nudnościami i wymiotami u 170 kobiet ciężarnych. Uczestniczki przyjmowały 1 kapsułkę imbiru, 2 razy dziennie, bądź kapsułkę zawierającą 50 mg dimenhydrynatu, 2 razy dziennie. Jak pokazały wyniki, imbir okazał się równie skuteczny, jak stosowany najczęściej lek – bez ryzyka skutków ubocznych.
W przypadku choroby lokomocyjnej lub dolegliwości wynikających ze znieczulenia, stosowane bywają plastry transdermalne ze skopolaminą. Działają one poprzez wyrównywanie poziomu naturalnych substancji, który zaburzony jest np. w chorobie lokomocyjnej. Blokują również sygnały o nudnościach, które w efekcie nie docierają do mózgu. Plaster ten również może powodować: problemy z widzeniem, suchość w ustach, zawroty głowy, zmniejszone pocenie się, zaparcia oraz niewielkie swędzenie w miejscu aplikacji. U kobiet w ciąży nie należy stosować go bez konsultacji z lekarzem.
Naturalne sposoby na łagodzenie nudności
Jakie naturalne metody sprawdzają się w walce z nudnościami?
- Imbir
Imbir stosowany był jako środek zapobiegający nudnościom już od ponad 2000 lat. Właściwości te potwierdziły również kliniczne i przedkliniczne badania.
W 2000 roku naukowcy z brytyjskiej School of Postgraduate Medicine and Health Sciences, przeprowadzili przegląd dowodów z randomizowanych kontrolowanych badań, nad skutecznością imbiru w zapobieganiu nudnościom i wymiotom. Wyniki pokazały wyraźnie, że imbir ma większą skuteczność niż placebo. W jednym z badań zaobserwowano, że skutecznie łagodzi nudności związane z: chorobą morską, ciążą oraz chemioterapią.
Herbatkę imbirową najlepiej pić przez cały dzień. Korzeń kroimy w plastry i wkładamy do wrzącej wody na 10 minut. Po tym czasie odcedzamy imbir i pijemy. Zastosować można również olejek imbirowy.
- Witamina B6
Witamina B6 ma ważną rolę w utrzymaniu dobrej kondycji (zarówno fizycznej, jak i psychicznej). Wykazuje również właściwości łagodzące objawy niestrawności orz nudności w czasie ciąży.
Randomizowane, podwójnie ślepe i kontrolowane badanie placebo, przeprowadzone na University of Iowa College of Medicine, objęło 31 pacjentek, z których każda przyjmowała doustnie 25 mg witaminy B6, co 8 godzin, przez 3 doby. Drugą grupę stanowiło 28 kobiet, które otrzymywały placebo. W pierwszej grupie, przed badaniem, 12 z 31 kobiet doświadczało poważnych nudności.
Po 3 dniach terapii, jedynie 8 z 31 pacjentek wymiotowało. Wyraźnie zaznaczyła się również różnica w doświadczaniu ciężkich nudności, pomiędzy grupą otrzymującą B6, a placebo.
By pozbyć się nudności, przyjmujemy 25 mg witaminy B6, 3 razy dziennie, aż do ustąpienia objawów.
- Olejki eteryczne
Olejek z mięty pieprzowej ma działanie przeciwwymiotne i przeciwskurczowe na nabłonek żołądka i okrężnicy. Prawdopodobnie hamuje skurcze w układzie żołądkowo-jelitowym, wywołane m.in. przez serotoninę. Kilka badań wykazało również, że olejek ten skutecznie łagodzi nudności i wymioty występujące po operacjach.
W 2012 roku naukowcy z Molloy College w Nowym Jorku ocenili wpływ aromaterapii, na nudności pooperacyjne u kobiet. Uczestniczki otrzymywały tradycyjne leki przeciwwymiotne, inhalacje z olejku lub soli fizjologicznej. Wyniki – choć nie były istotne statystycznie ze względu na małą próbę – pokazały, że aromaterapia rzeczywiście daje dobre rezultaty w łagodzeniu nudności. W 2013 roku przeprowadzono zaś badanie nad wpływem olejku na dolegliwości wywołane chemioterapią. Jak odkryto, redukcja intensywności i częstości epizodów w ciągu pierwszych 24 godzin wyraźnie się zmniejszyła, w porównaniu do grup kontrolnych. Zmniejszył się również koszt leczenia.
Należy wetrzeć 1-2 krople olejku w kark i podeszwy stóp. Można również dodać 3 krople do chłodnej lub ciepłej kąpieli, bądź zimnego kompresu na głowę.
Olejek imbirowy. To jeden z najlepszych naturalnych środków na: mdłości, niestrawność, biegunkę, bóle brzucha i wymioty.
W 2014 roku dokonano przeglądu badań nad wpływem olejków eterycznych, na stres i mdłości występujące po operacjach. Inhalacja olejkiem imbirowym skutecznie łagodziła nudności pooperacyjne, zmniejszając jednocześnie zapotrzebowanie na leki. Olejek ten wykazuje również działanie przeciwbólowe.
Olejek imbirowy jest jednym z najlepszych olejków eterycznych do walki z nudnościami i zawrotami głowy. Jak wykazało badanie z 2013 roku, masaż brzucha z zastosowaniem olejku imbirowego i z mięty pieprzowej, przynosił ulgę kobietom podczas bolesnego miesiączkowania. Oba specyfiki były bardzo przydatne, jednak imbirowy wykazał szczególnie skuteczne działanie wobec nudności, wymiotów, zawrotów głowy, zmęczenia i bólów głowy.
Olejek lawendowy. Nudności bywają powodowane przez stres i lęk. Olejek lawendowy znany jest ze swoich uspokajających i właściwości, może więc nie tylko złagodzić napięcie, ale i mdłości. Uważa się również, że wspiera walkę z objawami depresyjnymi, dzięki czemu może pomóc złagodzić dolegliwości pojawiające się z tego powodu.
Jak pokazały badania, stosowanie olejku lawendowego doustnie, w ramach masażu lub aromaterapii, daje doskonałe efekty. Okazuje się, że ma świetny wpływ nie tylko na ciało, ale i na psychikę. Wdychany wpływa na układ limbiczny, szczególnie na jądro migdałowate oraz hipokamp. Stosowany miejscowo bardzo dobrze się wchłania przez skórę, uspokajając centralny układ nerwowy.
Olejek cytrynowy. To jeden z najczęściej polecany olejków w walce z porannymi mdłościami ciążowymi.
Już 1-2 krople olejku cytrynowego okazały się skuteczne w łagodzeniu nudności i wymiotów w czasie ciąży. Jak pokazało jedno z badań, 40% kobiet zdecydowało się na zastosowanie tego olejku, a 26,5% zauważyło znaczną poprawę.
Badanie z 2014 roku skupiło się na skuteczności inhalacji olejku cytrynowego, w łagodzeniu nudności i wymiotów w czasie ciąży. Przebadano 100 kobiet, które sięgały po olejek lub placebo, kiedy tylko poczuły mdłości. Następnie porównano intensywność i częstość wymiotów oraz nudności, na 24 godziny przed terapią oraz w jej trakcie. Okazało się, że 4-dniowa inhalacja znacząco zmniejszyła dolegliwości, pomiędzy 2. a 4. dniem. Naukowcy uważają, że zapach cytryny może zmniejszyć nudności i wymioty – przynajmniej te ciążowe.
Olejek z rumianku. Rumianek stosowany był na dolegliwości trawienne już od czasów starożytnych. Dziś stosowany jest w przypadku wzdęć, biegunki, bólu brzucha, lęków czy problemów ze snem. Ponieważ potrafi doskonale uspokoić zarówno układ pokarmowy, jak i umysł, świetnie nadaje się do walki z mdłościami.
Olejek z kopru włoskiego. Olejek ten jest powszechnie stosowany w przypadku: zgagi, gazów, wzdęć i utraty apetytu. Wszystkie te objawy mogą występować wraz z nudnościami. Olejek z kopru włoskiego może być stosowany zarówno wewnętrznie (jeśli istnieje stosowna adnotacja na ten temat) i zewnętrznie, by złagodzić objawy chorób trawiennych.
- Herbatka rumiankowa
Jak już wspominaliśmy, rumianek stosowany jest od wieków, w celu łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Herbatka rumiankowa to jedne z najpopularniejszych naparów ziołowych na świecie – codziennie wypijanych jest ok. 1 mln kubków.
Pomaga pozbyć się nudności, usuwając gazy, uspokajając żołądek i rozluźniając mięśnie znajdujące się w jelitach. Warto stosować ją również w przypadku wymiotów, niestrawności, choroby lokomocyjnej i biegunki.
- Cytryna
Nie tylko olejek cytrynowy, ale sam owoc znany jest z właściwości oczyszczających z toksyn. By pozbyć się nudności, wystarczy pociąć cytrynę i wdychać jej zapach zawsze wtedy, gdy borykamy się z mdłościami. Inną opcją jest gryzienie cytryny lub wypicie wody z jej dodatkiem.
- Olejek z konopi indyjskich
W wielu badaniach wykazano łagodzące mdłości właściwości kannabinoidów, aktywnych składników konopi indyjskich.
Naukowcy z Temple University School of Medicine odkryli, że niektóre receptory kannabinoidowe wpływają na regulację: apetytu, nudności, wymiotów, wydzielania żołądkowego, stanów zapalnych jelit czy proliferacji komórek w jelitach.
Zwykle olejek ten stosowany jest doustnie – bezpośrednio lub rozcieńczony w płynie (np. wodzie). Większość użytkowników rozpoczyna od małych dawek, które zwiększane są z czasem, co może być konieczne u osób cierpiących na przewlekłe nudności.
Oleju tego nie należy stosować w czasie ciąży lub starań o dziecko. Należy również skonsultować z lekarzem stosowanie specyfiku, jeśli chorujemy na przewlekłe dolegliwości.
- Akupresura
Akupresura wykorzystuje w walce z nudnościami punkt, który znajduje się w pobliżu nadgarstka (P6). W USA w szpitalach zalecana jest do walki z mdłościami i wymiotami występującymi w trakcie chemioterapii.
Niektórzy pacjenci doświadczają też nudności po operacji. Jak wykazały badania, akupresura to skuteczna, niosąca niewielkie ryzyko efektów ubocznych i tania terapia, prewencyjna i łagodząca pooperacyjne nudności i wymioty.
Inne stosowane punkty to: S44, S36 oraz CV22, który uciskanie również przynosi ulgę w nudnościach. Najlepiej jednak, by konkretne punkty i sposób nacisku pokazała nam osoba wyspecjalizowana w akupresurze.
Efekty uboczne i środki ostrożności
W czasie ciąży lub karmienia piersią, należy skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem jakiegokolwiek olejku eterycznego.
Łagodzenie nudności po chemioterapii za pomocą olejków eterycznych, powinno zostać skonsultowane z lekarzem.
W przypadku przyjmowania leków na i bez recepty, należy powiadomić lekarza o zamiarze stosowania olejków eterycznych. Niektóre z nich mogą wchodzić w interakcje z medykamentami, co może być niebezpieczne.
Nie wolno używać olejków, na które jesteśmy uczuleni.
Stosować wewnętrznie można tylko te olejki, które zostały dopuszczone do tego typu podawania. Powinny być to czyste, certyfikowane i ekologiczne produkty.
Nieprawidłowo stosowane olejki mogą powodować mdłości.
Należy niezwłocznie skontaktować się lekarzem, jeśli nudnościom i wymiotom towarzyszą: ból w klatce piersiowej, niewyraźne widzenie, wysoka gorączką, silny ból brzucha, dezorientacja, kał lub jego zapach obecne w wymiotach, bądź krwawienie z odbytu.
Jeśli nudności i wymioty trwają dłużej niż miesiąc, należy skonsultować się z lekarzem. Podobnie w przypadku niewyjaśnionych spadków wagi, z współistniejącymi nudnościami i/lub wymiotami.
Nie należy wykonywać samodzielnie akupresury w czasie ciąży. Niektóre punkty nie powinny być stymulowane w tym czasie, ponieważ mogą wywołać przedwczesny poród.
Stosowanie akupresury powinno być konsultowane z lekarzem, jeśli cierpimy na poważne lub zagrażające życiu schorzenia.
Akupresura nie jest zamiennikiem niezbędnej porady lub interwencji medycznej.
Słowo na koniec
Co jeszcze może pomóc złagodzić nudności?
Świeże powietrze – otwórzmy okno, wyjdźmy na spacer. Powinno to nieco złagodzić dolegliwości.
Chłodny kompres na czoło i kark.
Przez około godzinę po posiłku starajmy się siedzieć wygodnie, by uniknąć wywierania nacisku na żołądek.
Jedzmy mniejsze posiłki.
Unikajmy produktów o wysokiej zawartości tłuszczów, które spowalniają trawienie.
Unikajmy napojów gazowanych.
Rozciągajmy się i głęboko oddychajmy, by zmniejszyć napięcie i niepokój.
Pijmy dużo wody.
Źródła:
https://draxe.com/how-to-get-rid-of-nausea/
https://draxe.com/essential-oils-for-nausea/
https://draxe.com/acupressure-benefits/
Opracowała Ewa Wysocka
