Bogata w prozdrowotne właściwości, wzmacnia odporność i pomaga walczyć z chorobami. W sezonie cieszymy się świeżymi owocami czarnej porzeczki, w zimie zaś z radością wracamy do przetworów.
Czym jest czarna porzeczka?
Czarna porzeczka z dumą reprezentuje rodzinę agrestowatych i rośnie przede wszystkim w Europie. Charakteryzuje się ciemną barwą i cierpkim smakiem.
W Europie czarna porzeczka stosowana jest od dawna. W czasie II wojny światowej sok z czarnej porzeczki podawany był dzieciom, by uzupełniać niedobory witaminy C. Tradycyjnie owoc ten stosowany był między innymi w przypadkach dny moczanowej, chorób oczu czy dla łagodzenia PMS. Inaczej sprawa miała się w innych częściach świata. Na przykład w Stanach Zjednoczonych uprawa i import czarnej porzeczki był długo zabroniony. Wynikało to z faktu, że krzewy te miały być odpowiedzialne za rozprzestrzenienie się grzyba rdzy, który wywoływał chorobę rdzy pęcherzowej sosny białej. Drzewo to zaś było ważnym składnikiem przemysłu amerykańskiego. Tak więc, pomimo popularności porzeczki w XIX wieku, lata 20. XX wieku przyniosły zakaz jej uprawiania. Dziś zakaz nie obowiązuje już całego kraju, jednak niektóre stany wciąż posiadają zapisy ograniczające.
Właściwości prozdrowotne czarnej porzeczki
Jesienno-zimowy czas to okres, w którym cieszymy się popełnionymi późnym latem przetworami z czarnej porzeczki. Dlaczego warto po nie sięgać?
- Bogactwo witaminy C…
Czarna porzeczka jest prawdziwą skarbnicą tego ważnego przeciwutleniacza. Pomaga więc zapobiegać uszkodzeniom tkanek powodowanym przez stres oksydacyjny, zmniejszając zagrożenie rozwojem chorób serca, udaru czy nowotworów.
Witamina C nie tylko pomaga znacznie skrócić czas infekcji, ale też zapobiegać rozwojowi chorób. Finlandzki przegląd przeprowadzony przez Departament Zdrowia Publicznego na Helsingin Yliopisto w Helsinkach i obejmujący 12 badań, wykazał, że suplementowanie witaminy C zmniejszyło częstość występowania przeziębienia nawet o 91%, zapalenia płuc zaś o 80 do nawet 99%.
- … i antocyjanów
Intensywny kolor czarnej porzeczki zdradza wysoką zawartość antocyjanów. Badania wykazały, że zawiera nawet 15 rodzajów tego roślinnego barwnika.
Według naukowców, antocyjany mają szereg prozdrowotnych właściwości. Połączone zostały między innymi z prewencją chorób serca i cukrzycy. Okazują się również przydatne w walce z otyłością. Antocyjany są też sprawnymi przeciwutleniaczami.
- Ochrona przed patogenami
Japońskie badanie z 2012 roku, opublikowane na łamach Microbiology and Immunology wykazało, że ekstrakt z czarnej porzeczki (o stężeniu mniejszym niż 1%) był w stanie zahamować wzrost niektórych wirusów o ponad 50%. Na liście patogenów znalazły się między innymi szczepy odpowiedzialne za grypę oraz te wywołujące zapalenie spojówek, zakażenia układu oddechowego czy pokarmowego (adenowirusy). Okazuje się, że 10% ekstrakt zapobiegał przywieraniu patogenów do komórek w 95% przypadków.
Inne badanie, przeprowadzone przez Department of Microbiology na japońskim Asahikawa Medical College wykazało, że atakowanie szczepów grypy koncentratem ekstraktu z nasion czarnej porzeczki, mogło zupełnie zatrzymać rozwój wirusa.
Kolejne badanie wykazało z kolei, że olej z czarnej porzeczki może eliminować aktywność H. pylori, czyli bakterii odpowiedzialnej za niektóre dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym nudności, bóle brzucha czy wrzody żołądka.
- Wsparcie zdrowia oczu
Zgodnie z wynikami niektórych badań, czarna porzeczka zawiera związki, które mogą pomóc zapobiegać jaskrze i poprawić ogólną kondycję oczu. Jaskra jest chorobą wynikającą z uszkodzenia nerwu wzrokowego i może prowadzić nawet do utraty wzroku.
Kolejne z japońskich badań, opublikowane w Journal of Ocular Pharmacology and Therapeutics ujawniło, że suplementowanie ekstraktu z czarnej porzeczki przez pacjentów chorujących na jaskrę, obniżyło poziom hormonu który łączony jest z rozwojem tej choroby oczu.
Inne badanie, prowadzone przez japońską Sapporo Medical University School of Medicine wykazało, że anotcyjany z czarnej porzeczki pomagały poprawić przepływ krwi do oczu u pacjentów z jaskrą, a także poprawiały wzrok. Czarna porzeczka stanowi więc bardzo dobre uzupełnienie terapii chorób oczu.
- Ochrona przed nawrotami objawów opryszczki
Objawy opryszczki mogą być różne, najczęściej jednak są to zmiany pojawiające się w okolicy ust i nosa, albo narządów płciowych. To powszechna infekcja wirusowa, szacuje się, że może dotyczyć nawet 70-80% populacji.
Jak wykazują niektóre badania, czarna porzeczka może pomóc unieszkodliwić wirusy opryszczki, zarówno tego odpowiadającego za opryszczkę jamy ustnej, jak i narządów płciowych.
Badanie opublikowane na łamach Phytotherapy Research wykazało, że ekstrakt z czarnej porzeczki zatrzymał przyleganie wirusa do komórek oraz zapobiegła jego rozprzestrzenianiu się.
- Wsparcie z walce z nowotworami
Jedno z badań probówkowych, przeprowadzone przez amerykańskie Northeastern Ohio Universities Colleges of Medicine and Pharmacy wykazało, że ekstrakt z czarnej porzeczki może zahamować wzrost komórek raka wątroby.
Z kolei jedno z japońskim badań ujawniło, że blokuje rozprzestrzenianie się komórek raka piersi i endometrium.
W badaniu opublikowanym na łamach Journal of Medicinal Food czytamy zaś, że ekstrakt z czarnej porzeczki pomógł skutecznie eliminować komórki raka żołądka i przełyku.
Uważa się, że za tymi właściwościami stoi między innymi wysoka zawartość silnych antocyjanów.
Wartości odżywcze
Czarna porzeczka posiada również bogatą listę ważnych dla zdrowia składników odżywczych.
Szacuje się, że szklanka (ok. 112 g) surowej czarnej porzeczki, zawiera:
- 70 kalorii,
- 17 g węglowodanów,
- 1,6 g białka,
- 0,5 g tłuszczu,
- 203 mg witaminy C,
- 0,3 mg manganu (14% zalecanego dziennego spożycia),
- 1,7 mg żelaza (10% zds),
- 361 mg potasu (10% zds),
- 26,9 mg magnezu (7% zds),
- 66,1 mg fosforu (7% zds),
- 1,1 mg witaminy E (6% zds),
- 66,1 mg wapnia (6% zds),
- 258 IU witaminy A (5% zds),
- 0,1 mg miedzi (5% zds),
- 0,1 mg witaminy B1 (4% zds),
- 0,1 mg witaminy B6 (4% zds),
- 0,4 mg kwasu pantotenowego (4% zds).
Poza tym kwas gamma-linolenowy (GLA, czyli kwas tłuszczowy omega-6, który wykazuje przeciwzapalne działanie. Używany jest przez nasz organizm jako źródło energii, poprawia działanie układu immunologicznego, reguluje przepływ krwi i łagodzi stan zapalny.
Efekty uboczne i środki ostrożności
Dla większości ludzi czarna porzeczka nie stanowi zagrożenia. U niektórych jednak może wywołać reakcję alergiczną, z uwagi na zawartość salicylanów. W przypadku pojawia się takich objawów, jak obrzęk, wysypka czy pokrzywka, należy natychmiast odstawić czarną porzeczkę.
Olej z nasion czarnej porzeczki może u niektórych wywoływać gazy, biegunkę i bóle głowy.
Po czarną porzeczkę nie powinny sięgać osoby stosujące fenotiazynę i jej pochodne (stosowane w lekach przeciwpsychotycznych), może to bowiem zwiększać ryzyko napadu.
Czarna porzeczka może również wpłynąć na krzepnięcie krwi. Nie należy więc stosować jej w przypadku przyjmowania leków przeciwzakrzepowych, a także przed planowanym zabiegiem lub operacją. W przypadku zaburzeń krzepnięcia krwi, przyjmowanie produktów z czarnej porzeczki należy skonsultować z lekarzem.
Źródła:
https://draxe.com/nutrition/black-currant/
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/160803,adenowirusy
