Tymianek jest dosyć popularną w Polsce przyprawą, która ma również długą historię terapeutycznego stosowania. Jakie ma właściwości?
O tymianku
Występujący w kilkudziesięciu odmianach tymianek (macierzanka tymianek, tymianek właściwy) należy do tej samej rodziny co mięta, jest też spokrewniony z oregano. Oryginalnie pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, jednak dziś uprawiany jest dziś na całym świecie.
W starożytności tymianek łączony był z odwagą, walecznością oraz siłą. Wśród rzymskich żołnierzy, wymienianie się jego gałązkami było oznaką szacunku. Zarówno w Rzymie, jak i Grecji, palono wiązki tymianku w rytuałach oczyszczania domostw i świątyń. Powszechnie stosowany był również do leczniczych kąpieli. Rzymianie stosowali go też w przypadku zatruć oraz zaparć. Egipcjanie z kolei używali tymianku do balsamowania, ponieważ – dzięki obecności tymolu – zabija bakterie i grzyby.
W średniowiecznej Europie tymianek umieszczano pod poduszką, by poprawić jakość snu. Wkładany do trumny, miał zapewnić zmarłemu bezpieczne przejście do następnego życia.
Z uwagi na baterio- i grzybobójcze działanie, tymianek stosowany był od dawna jako dodatek do mięsa, mający chronić je przed zepsuciem. Olejek tymiankowy stosowany był do opatrywania ran, zanim medycyna poznała antybiotyki. Działanie to jest dziś doceniane przez wielu producentów preparatów do higieny jamy ustnej.
Tymianek wyróżnia się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, przeciwutleniającym i przeciwskurczowym. Wspomaga pracę układu odpornościowego, oddechowego, pokarmowego, nerwowego i innych.
Prozdrowotne właściwości tymianku
Tymianek może poszczycić się kilkoma wyjątkowymi umiejętnościami.
- Dba o zdrowie jamy ustnej
Tymianek wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwutleniające, może więc zapobiegać rozwojowi infekcji w jamie ustnej, zmniejszając powstawanie płytki nazębnej i próchnicy.
- Pomaga poradzić sobie z zatruciami pokarmowymi i zapobiegać im
Tymianek może zapobiegać psuciu się żywności, ale też odkażać tę, która została zanieczyszczona.
Jak czytamy na łamach Food Microbiology, olejek eteryczny z tymianku może przedłużyć okres przydatności mięsa oraz wypieków, a także odkazić sałatę zakażoną Shigella. Ten organizm zakaźny może powodować biegunkę i prowadzić do poważnego uszkodzenia jelit. W jednym z badań wykazano, że już 1% olejek zmniejszył liczbę tych bakterii, poniżej punktu wykrycia.
Co to oznacza? Dodanie tymianku do surowych warzyw, może pomóc uchronić się przed chorobą przenoszoną w żywności.
- Chroni przed zapaleniem oskrzeli
Tymianek od wieków wykorzystywany był jako remedium na kaszel i problemy z oddychaniem, w tym zapalenie oskrzeli. Działanie to nie jest obce również teraźniejszym metodom terapeutycznym.
W jednym z badań zastosowano doustnie tymianek i bluszcz. Jak zaobserwowano, grupa otrzymująca mieszankę doświadczała 50% mniej napadów kaszlu. Poprawa nastąpiła 2 dni wcześniej, niż u grupy placebo. Osoby te nie doświadczały również poważnych działań niepożądanych.
Kolejne badania potwierdzają, że zioło to może skutecznie wspierać walkę z zapaleniem oskrzeli.
- Wspomaga walkę z bólem gardła
Jak wykazują badania, olejek tymiankowy ma silne działanie przeciwbakteryjne, może być więc pomocny, kiedy dokucza nam ból gardła. Prawdopodobnie wynika to z obecności karwakrolu.
W jednym z badań testowano, w jaki sposób olejek tymiankowy reaguje na 120 różnych szczepów bakterii, które zostały wyizolowane od pacjentów z infekcjami jamy ustnej i dróg oddechowych, a także dróg moczowo–płciowych. Jak wykazano, miał niezwykle silne działanie na wszystkie szczepy kliniczne – nawet te oporne na antybiotyki.
Tymiankiem może doprawić posiłki, bądź pić go pod postacią naparu.
- Może pomóc obniżyć ciśnienie krwi i poziom cholesterolu
Jak wykazano, spożycie tymianku może pomóc zapobiegać nadciśnieniu.
Niedawne badanie na zwierzętach wykazało, że ekstrakt z tymianku zmniejszał częstość akcji serca, u osób z nadciśnieniem. Obniżał również poziom cholesterolu, trójglicerydów oraz „złego” cholesterolu LDL, zwiększając jednocześnie poziom „dobrego” HDL.
- Poprawia nastrój
Znajdujący się w tymianku karwakrol, ma również działanie poprawiające nastrój.
Badanie opublikowane w 2013 roku wykazało, że podawany zwierzętom przez 7 kolejnych dni, zwiększał poziom dopaminy i serotoniny, w korze przedczołowej i hipokampie. Oba neuroprzekaźniki są kluczowe dla naszego nastroju.
Karwakrol zdaje się więc być cząsteczką wpływającą na aktywność poznawczą, poprzez modulację neuroprzekaźników. Tak więc regularnie spożywany w niewielkich ilościach, tymianek może wpływać na poprawę samopoczucia.
Badanie na szczurach wykazało z kolei, że składnik ten ma również działanie przeciwlękowe.
- Wzmacnia odporność i pomaga walczyć z nowotworami
I tutaj głównym bohaterem jest karwakrol, który wykazuje właściwości przeciwnowotworowe. Tymianek może być więc skutecznym ziołem, wspomagającym walkę z tymi chorobami.
Jedno z badań opublikowane na łamach Anti-Cancer Drugs wykazało, że karwakrol hamuje namnażanie się oraz migrację dwóch linii komórkowych raka okrężnicy. Badania ujawniają, że związek ten ma potencjał terapeutyczny, w zapobieganiu rakowi okrężnicy i w walce z nim.
Ponadto, tymianek ma działanie immunomodulujące. Jak pokazują badania na zwierzętach, ma potencjał leczniczy w przypadku chorób autoimmunologicznych. Nie tylko działa przeciwutleniająco, ale też zmniejsza produkcję niektórych cytokin prozapalnych.
Wartości odżywcze
Tymianek bogaty jest w wiele składników, które mają dobroczynny wpływ na nasze zdrowie, w tym takie flawonoidy, jak: apigeninę, naringeninę, luteolinę i tymoninę. Dzięki obecności tymolu, działa grzybobójczo.
Poza tym, w 1 łyżce świeżych liści tymianku znajdziemy około:
- 3 kalorii,
- 1 g węglowodanów,
- 3,6 mg witaminy C,
- 105 IU witaminy A (3% zalecanego dziennego spożycia),
- 0,3 mg żelaza (3% zds),
- 0,3 mg manganu (3% zds).
Tymianek a oregano
Tymianek i oregano są ze sobą spokrewnione i bywają mylone.
Tymianek ma jednak więcej witamin A i C, niż oregano. To z kolei jest bogatsze w potas, wapń i żelazo.
Oba stosowane są w przypadku chorób dróg oddechowych (kaszel, astma, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, krup), zapalenia stawów, a także wzdęć i gazów. Tymianek łagodzi dodatkowo biegunki, pasożytnicze infekcje oraz choroby skóry, działa jak naturalny diuretyk i pobudza apetyt. Oregano pomaga złagodzić skurcze menstruacyjne i bóle głowy. Stanowi również wsparcie terapeutyczne przy chorobach serca.
Zarówno oregano, jak i tymianek, działają przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwutleniająco.
Efekty uboczne i środki ostrożności
Tymianek należy stosować w niewielkich ilościach. Przyjmowanie większych ilości terapeutycznie, powinno odbywać się przez krótki czas. W przeciwnym razie, mogą pojawić się problemy trawienne.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią, powinny spożywać tymianek w normalnych, kulinarnych ilościach (nie dużych dawkach terapeutycznych).
Osoby uczulone na oregano i inne gatunki Lamiaceae powinny unikać spożywania tymianku.
Tymianek może być niebezpieczny dla kobiet borykających się z chorobami hormonozależnymi (rak piersi, rak jajnika, rak macicy, włókniaki macicy, endometrioza), ponieważ może naśladować działanie estrogenu w organizmie. W powyższych przypadkach stosowanie tymianku należy skonsultować z lekarzem.
Duże ilości tymianku mogą zaburzyć krzepnięcie krwi. Osoby cierpiące na zaburzenia tego procesu lub przyjmujące leki rozrzedzające krew, powinny więc zachować szczególną ostrożność.
Źródło:
https://draxe.com/nutrition/thyme/
Opracowała Ewa Wysocka
