Czym jest zespół Guillaina-Barrégo?

Zespół Guillaina-Barrégo (GBS) jest chorobą nerwów obwodowych, w wyniku której dochodzi do szybko postępującego osłabienia mięśni. Szacuje się, że w Europie dotyka 1-2 na 100 000 osób.

Czym jest zespół Guillaina-Barrégo?

GBS to choroba o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu układ odpornościowy atakuje nerwy własnego organizmu, co skutkuje rozwojem takich objawów jak np.: osłabienie, drętwienie, mrowienie czy ból.

Osłonka mielinowa która ochrania nerwy ulega uszkodzeniu, zakłócając prawidłową sygnalizację pomiędzy mózgiem, a ciałem. Brak przepływu informacji skutkuje zaburzoną kontrolą motoryczną oraz zdolnością do wykonywania takich codziennych czynności jak żucie, chodzenie czy ubieranie się.

Wyróżnia się kilka typów tego schorzenia:

• Ostra zapalna polielikuloneuropatia demielinizacyjna (AIDP), stanowiąca ok. 90% wszystkich przypadków. Osłabienie mięśni dotyka zwykle początkowo dolnej części ciała, a następnie rozprzestrzenia się dalej.
• Zespół Millera Fishera (MFS) jest dosyć rzadką postacią GBS, powodującą paraliż obrębu oczu oraz utratę równowagi/koordynacji. Częściej występuje na terenie Azji.
• Ostra motoryczna neuropatia ruchowa (AMAN), najczęściej występuje w Japonii, Chinach i Meksyku.

Symptomy dotykają zwykle początkowo kończyn, palców, a następnie rozprzestrzeniają się na inne części ciała.

Nie opracowano konkretnego lekarstwa, które stosowane jest w przypadku GBS. Jednak większość pacjentów ma szansę na całkowite wyzdrowienie – szacuje się, że 50-90% pacjentów wróci do zdrowia, nie doświadczając żadnych trwałych zaburzeń i nawrotów (które pojawią się u ok. 3% pacjentów). Proces ten może potrwać kilka miesięcy, a nawet dłużej jeśli objawy są bardziej intensywne. Opracowano kilka metod które mogą pomóc w powrocie do zdrowia, jednak pomimo tego, pacjenci z umiarkowaną lub ciężką postacią GBS wymagają często 1-2 miesięcznej hospitalizacji.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny rozwoju zespołu Guillaina-Barrégo wciąż nie są jasne. Obserwacje pokazują, że ok. 60% osób z GBS cierpi na infekcje (np. płuc lub narządów trawiennych) przed rozwinięciem się schorzenia. Nie wiadomo jednak, skąd bierze się ta zależność.

Uważa się, że najczęstszymi przyczynami i czynnikami ryzyka dla zespołu Guillaina-Barrégo, są:

• historia infekcja, np.: dróg oddechowych, grypa żołądkowa lub infekcje wywołane przez pałeczki Campylobacter, które występują powszechnie w surowych lub niedogotowanych produktach, szczególnie w drobiu. Poza tym: wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C i E, HIV/AIDS, wirus cytomegalii, Epsteina-Barra oraz mykoplazmowe zapalenie płuc,
• historia chłoniaka Hodgkina (ziarnicy złośliwej),
• płeć – mężczyźni częściej cierpią na GBS,
• wiek – młodzi dorośli są bardziej zagrożeni schorzeniem,
• historia wirusa Zika, przenoszonego przez niektóre komary,
• niedawne szczepienia przeciwko grypie – grypa uważana jest za rzadką przyczynę,
• niedawno przebyta operacja – uważane za rzadką przyczynę.

Objawy zespołu Guillaina-Barrégo rozwijają się zwykle w ciągu kilkunastu dni, od pojawienia się pierwszego z nich. W większości wypadków będą utrzymywały się 2-4 tygodnie, w innych zaś nawet przez wiele miesięcy.

Do najczęstszych symptomów GBS należą:

• mrowienie oraz drętwienie, zaczynające się od placów dłoni i stóp,
• osłabienie mięśni, szczególnie nóg oraz dolnej części ciała i mogące rozprzestrzeniać się na całe ciało,
• problemy z chodzeniem i wspinaniem się,
• zmęczenie,
• ból (czasami bardzo silny) pojawiający się w dolnej części pleców,
• trudności w poruszaniu oczami,
• kłopoty z mówieniem, żuciem, połykaniem, mimiką,
• trudności w kontrolowaniu pęcherza oraz czynności jelit, co może skutkować zmianą w częstości oddawania moczu oraz zaparciami,
• tachykardia,
• niskie lub wysokie ciśnienie krwi,
• nieprawidłowe pocenie się.

Czasami zespół Guillaina-Barrégo staje się poważniejszy, mogą więc pojawić się alarmujące objawy oraz powikłania:

• drętwienie i mrowienie w całym ciele,
• trudności w oddychaniu,
• silny ból,
• osłabienie mięśni zmieniające się w paraliż,
• utrata kontroli motorycznej/nad mięśniami,
• zakrzepy,
• odleżyny,
• trwała niepełnosprawność, która dotyka ok. 15-20% osób z GBS.

Pacjenci z zespołem Guillaina-Barrégo mogą doświadczyć poważnych powikłań związanych z zakażeniem dróg oddechowych lub zawałem, co w bardzo rzadkich przypadkach może skończyć się zgonem.

Czasami – ze względu na ciężkie objawy – GBS może być uznany za stan zagrażający życiu. Dlatego może wymagać hospitalizacji, na przykład w przypadku poważnych problemów z oddychaniem. U niektórych osób konieczna może być również rehabilitacja, która pomoże ponownie nauczyć się czynności wymagających kontrolowanie pracy mięśni.

Jak zapobiegać zespołowi Guillaina-Barrégo?

W profilaktyce GBS bardzo istotne jest zapobieganie wirusom i infekcjom, które zostały połączone z tym schorzeniem.

Na co należy zwrócić uwagę?

• Nie jeść surowego i niedogotowanego mięsa. W surowym mięsie (drobiu, rybach, wołowinie, cielęcinie itd.) znajdują się niebezpieczne bakterie, mogące prowadzić do rozwoju chorób lub pasożytów. Mięso należy dokładnie gotować, a sprzęty i powierzchnie których używamy do jego przyrządzania dokładnie myć. Tak samo jak ręce, należy o tym pamiętać.
• Przygotowywać się do podróży. Zanim wybierzemy się w podróż za granicę, dowiedzmy się czy na danym terenie nie istnieje zagrożenie zarażenia. Ponadto, podczas zwiedzania (szczególnie egzotycznych dla nas miejsc) stosujmy ochronę odstraszającą owady, które pomoże uchronić nas przed ukąszeniami komarów, kleszczy, much i innych. Wkładajmy ubrania z długim rękawem i nogawkami oraz nakrycia głowy.
• Uprawiać bezpieczny seks. By chronić się przed niektórymi infekcjami i wirusami, jak np. wirusowym zapaleniem wątroby, należy stosować się do zasad bezpiecznego współżycia (stosować prezerwatywy, unikać przypadkowych zbliżeń itd.).

Leczenie konwencjonalne

Poza wywiadem i badaniami fizykalnymi, przy diagnozowaniu zespołu Guillaina-Barrégo lekarze zalecają zwykle: analizę płynu mózgowo-rdzeniowego (pobieranego poprzez nakłucie lędźwiowe), badania elektromiograficzne dla sprawdzenia aktywności nerwów w mięśniach lub badania przewodnictwa nerwowego, by ocenić prędkość przechodzenia sygnałów nerwowych.

Jak zazwyczaj wygląda leczenie?

• Dożylne podawanie immunoglobuliny, czyli zdrowych przeciwciał, pochodzących od dawców. Mogą pomóc zmniejszyć reakcje zapalne dzięki blokowaniu tych przeciwciał, które powodują rozwinięcie się GBS.
• Plazmafereza. Procedura polegająca na oczyszczaniu osocza krwi z przeciwciał, co ma na celu zmniejszenie nadpobudliwości układu odpornościowego.
• Zmniejszenie ryzyka zatorowości płucnej. U niektórych pacjentów konieczna może być profilaktyka, jeśli w tętnicach dostrzeżone zostaną np. skrzepy krwi. Zazwyczaj w takich sytuacjach podawana jest heparyna. Stosowane bywa również odzież uciskowa.
• Fizjoterapia i środki przeciwbólowe. W przypadku wyraźnego osłabienia mięśni, fizjoterapia może pomóc przywrócić pacjentowi sprawność, zapobiegając obrzękom i sztywności. Ból może powodować konieczność sięgnięcia po środki przeciwbólowe. U niektórych pacjentów niezbędne może okazać się również stosowanie respiratora.

Naturalne sposoby łagodzenia przebiegu zespołu Guillaina-Barrégo

W jaki sposób wspomóc ciało w radzeniu sobie z GBS?

• Aktywność i fizjoterapia

Jak czytamy w raporcie opublikowanym na łamach Neurohospitalist:

Fizjoterapia jako kontynuacja leczenia, to  przypadku GBS szansa na uzyskanie lepszych wyników. Dlatego zalecana jest we wszystkich przypadkach tego schorzenia.

Zwykle ma pomóc w odzyskaniu kontroli mięśni i ich elastyczności, a także siły oraz prawidłowej postawy. Im szybciej pacjenci zdecydują się na fizjoterapię, tym lepsze wyniki mają szansę uzyskać. Dzięki pracy ze specjalistami zmniejszone zostaje również ryzyko powikłań wynikających z unieruchomienia, np.: ucisków nerwów, utraty czucia, przykurczów czy owrzodzeń skóry. Ponadto, powoli przejść przez odpowiednio dostosowany program ćwiczeń, który odpowie na zaistniałe problemy, nie narażając pacjentów na szwank.

• Naturalne środki przeciwbólowe

W przypadku 55-89% pacjentów z GBS ból skutkuje ich unieruchomieniem oraz poważnym spadkiem jakości życia. Choć u większości osób wycofuje się po wyzdrowieniu, u niektórych może utrzymywać się nawet latami.

W przypadku łagodnego lub umiarkowanego bólu, pomocne mogą okazać się olejki eteryczne. Kilka kropel olejku lawendowego lub z mięty pieprzowej wraz z olejem bazowym (np. kokosowym), należy rozetrzeć w dłoniach i wetrzeć w czoło, kark, plecy czy inne bolące miejsca. Mieszanka obu olejków może być skutecznym remedium na obolałe mięśnie. Poza tym, by je rozluźnić warto dodać do kąpieli sól magnezową. Warto pamiętać o terapeutycznym działaniu akupunktury, która pomoże zmniejszyć ból i sztywność. Podobnie jak joga i ćwiczenia rozluźniające mięśnie oraz powięzi. Choć taka aktywność może początkowo sprawiać dyskomfort, delikatne postępy z pewnością przyniosą ostatecznie upragnioną ulgę.

• Zadbanie o układ pokarmowy

Zespół Guillaina-Barrégo może wywoływać zmiany w częstotliwości oddawania stolca, zaparcia, bóle brzucha i inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. W przypadku intensywnych objawów, konieczna może być interwencja medyczna.

By wesprzeć pracę układu pokarmowego, warto:

• unikać środków nasilających zaparcia, w tym opiatów,
• pić dużo wody i innych płynów, które pomogą pozostać nawodnionymi,
• sięgać po naturalne środki łagodzące zaparcia, np.: siemię lniane, nasiona chia, babkę płesznik, śliwki, daktyle, aloes, wodę kokosową czy produkty probiotyczne (kefir, kombucha, kapusta kiszona itd.),
• zapobiegać niedożywieniu które może pojawić się przy gwałtownej utracie masy ciała, ponieważ wiąże się ono z ryzykiem zaburzenia gospodarki elektrolitowej, owrzodzeń oraz zakażeń.

Należy pamiętać, że działania żywieniowe powinny zostać wprowadzone jak najszybciej. Pacjenci którzy utracili wagę powinny stosować menu wysokobiałkowe, wzbogacając je o 30% normalnie spożywanej liczby kalorii. Pomoże to ustabilizować masę ciała. W przypadku pacjentów wysokiego ryzyka, ich stan powinien być stale monitorowany.

• Dbanie o zdrowie sercowo-naczyniowe

By zapobiec ryzyku zawału serca, należy o nie odpowiednio zadbać. Zbyt wysokie ciśnienie krwi czy zaburzenie rytmu serca mogą być w tym wypadku szczególnie niebezpieczne.

Osoby szczególnie zagrożone będą wymagały zwykle ścisłego monitorowania swojego stanu.

Pacjenci z łagodną lub umiarkowaną postacią GBS mają szansę zapobiec powikłaniom dzięki naturalnym metodom:

• Zdrowa dieta. Menu sprzyjające dobrej kondycji serca obejmuje: dużo warzyw i owoców, wysokiej jakości białko, zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, awokado, orzechy, nasiona), warzywa zielonolistne, kolorowe warzywa, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste oraz produkty bogate w omega-3.
• Unikanie przetworzonej żywności. Produkty zawierające dużo cukrów dodanych, sodu, rafinowane ziarna i przetworzone oleje roślinne zwiększają stan zapalny.
• Unikanie kofeiny, alkoholu i napojów energetycznych.
• Unikanie używek i niektórych leków. Tytoń, doustne środki antykoncepcyjne i leki regulujące ciśnienie mogą zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów krwi.
• Robienie regularnych przerw. Siedzący tryb życia i praca mogą zwiększać usztywnienie. Dlatego należy robić przerwy – na krótki spacer czy rozciąganie – przynajmniej na 5-10 minut, co 60 minut siedzenia.
• Zarządzanie stresem. Stres jest ogromnym obciążeniem zarówno dla ciała, jak i psychiki. Warto sięgać po metody pomagające zmniejszyć napięcie i lęk, np.: joga, akupunktura, spacer, aromaterapia, medytacja, drzemka itd. W przypadku kiedy metody te nie pomagają, a stres i napięcie paraliżują codzienność, warto sięgnąć po pomoc specjalistów od zdrowia psychicznego.

Bardzo ważne by pamiętać, że stosowanie suplementów i ziół należy konsultować z lekarzem, szczególnie w przypadku chorób i przyjmowania leków.

Środki ostrożności

W przypadku podejrzenia zespołu Guillaina-Barrégo i nasilenia objawów, należy zawsze skonsultować się z lekarzem. Wdrożenie postępowania jak najszybciej daje szansę na lepsze jego rezultaty.

Szczególną uwagę należy zwrócić uwagę na: rozprzestrzeniające się drętwienie oraz mrowienie, problemy z oddychaniem, uczucie duszenia, niewyjaśnione osłabienie.

Źródło:

https://draxe.com/health/guillain-barre-syndrome/

Opracowała Ewa Wysocka