Stan naszej skóry odzwierciedla zwykle stan naszego zdrowia. Na jej kondycję składa się więc to co jemy, jak śpimy, jak ją pielęgnujemy, a także jak wygląda nasza gospodarka hormonalna. Szacuje się, że w Europie ok. 40% wizyt w gabinetach dermatologicznych dotyczy właśnie tego problemu. Coraz częściej też zgłaszają się z nim dorośli.
Trądzik może przybierać postać od łagodnej, do ciężkiej. Powoduje powstawanie bolesnych ognisk (wykwitów) na twarzy, plecach, klatce piersiowej czy ramionach. Do jego powstawania przyczyniają się nie tylko hormony czy stres, ale też predyspozycje genetyczne. Trądzik jest czymś, czym warto się zająć, ponieważ nieleczony może zostawiać blizny. Nie wspominając o tym, jakie spustoszenie robi naszej samoocenie.
Czym jest trądzik?
Trądzik pospolity obejmuje grupę schorzeń skórnych, które odpowiedzialne są za powstawanie większości wyprysków. Dzielony jest zwykle na trądzik zapalny i niezapalny. Opisywany jest także jako: łagodny, umiarkowany lub ciężki (czasami towarzyszą temu stopnie I, II, III lub IV).
Główne rodzaje trądziku to:
- Trądzik niezapalny/zaskórnikowy – charakteryzuje się zaskórnikami (czarnymi/otwartymi lub białymi/zamkniętymi), nie występują przy nim jednak torbiele/guzki.
- Trądzik zapalny – spowodowany zwykle drobnymi infekcjami, wywołanymi przez bakterie Propionibacterium acnes.
- Trądzik torbielowaty – intensywna postać trądziku, powodująca powstawanie dużych, zapalnych cyst i guzków na skórze.
- Trądzik piorunujący (Acne Fulminans – AF) – ciężka postać trądziku zapalnego. Zwykle dotyka chłopców w wieku pokwitania, pojawia się na szczęce, klatce piersiowej i plecach.
- Trądzik mechaniczny – powstaje na skutek działania ciepła, tarcia (uszkodzeń), a nawet nadciśnienia. Dotyka często sportowców, powodując powstawanie małych guzków i zmian zapalnych.
W zależności od nasilenia i rodzaju objawów, trądzik dzieli się na:
- Stopień I – łagodne zaskórniki otwarte i zamknięte, małe, niezaognione pryszcze.
- Stopień II – umiarkowany trądzik, często pojawiają się krosty i grudki.
- Stopień III – liczne zmiany zapalne, grudki i krostki, zdarzają się też guzki.
- Stopień IV – najcięższa postać trądziku – wiele guzków, torbieli, krostek i grudek, pojawiających na twarzy, plecach, klatce piersiowej, szyi oraz pośladkach.
Skąd się bierze i jak się objawia?
Trądzik może mieć wiele przyczyn, a niektóre z nich mogą wydawać się zaskakujące.
Do najczęstszych należą:
- zatkane przez nadmiar sebum i martwe komórki skóry pory,
- bakterie,
- zaburzenia równowagi hormonalnej – na przykład produkcję ropy zwiększają hormony androgenowe. Problem ten dotyka zwykle młodzież i młodych dorosłych, szczególnie kobiety: cierpiące na zespół napięcia przedmiesiączkowego, kobiety w ciąży, nieregularnie miesiączkujące, cierpiące na PCOS, wczesną menopauzę itd.,
- nieprawidłowa dieta, bogata w rafinowane ziarna, cukry i niezdrowe tłuszcze,
- stres i problemy na tle psychicznym, jak depresja czy lęk,
- niektóre leki, np.: kortykosteroidy, androgeny, lit czy tabletki antykoncepcyjne,
- zaburzenia snu,
- tarcia i podrażnienia skóry – np. przez sprzęt sportowy, plecaki, torby czy ochraniacze, może doprowadzić do powstawania trądziku na brodzie, czole, szczęce i plecach,
- genetyczne predyspozycje,
- palenie,
- czynności, nawyki i używki, prowadzące do rozwoju stanu zapalnego.
Choć kiedyś trądzik był domeną przede wszystkim nastolatków, dziś dotyka miliony dorosłych osób (przede wszystkim kobiet), nawet tych, którzy nie mieli z nim problemów w przeszłości. Niektóre osoby wciąż będą doświadczać go jedynie w okresie dojrzewania, inne zaś dotknie w wieku dorosłym. Dotyczy to szczególnie okresów wzmożonego stresu i zmian hormonalnych. Szczególnie (choć nie tylko) w tym czasie, należy zwrócić uwagę na odpowiednią dietę oraz ilość snu.
Przegląd opublikowany w Archives of Dermatological Research wykazał dowody na to, że zaburzenia snu, stres i inne aspekty towarzyszące dzisiejszemu życiu, związane są z występowaniem trądziku u dorosłych kobiet.
Jak mówią badacze: współczesne życie dostarcza nam wielu stresów, w tym presje społeczno-ekonomiczne, hałas i bodźce świetlne. W codziennym życiu kobiety są szczególnie narażone na stres. Zagrożone są również bardziej rozwinięciem się takich zaburzeń jak lęk czy depresja. Do tego dochodzą problemy ze snem, które negatywnie wpływają na zdrowie, w tym na pracę układu odpornościowego i endokrynnego.
Objawy trądziku zależne są nie tylko od jego rodzaju, ale i przyczyny powstawania. Do najczęstszych symptomów należą:
- Zaskórniki otwarte lub małe czarne kropki, pojawiające się zwykle wokół nosa, na czole lub podbródka. Powstają w wyniku uwięzienia zanieczyszczeń w mieszkach włosowych.
- Zaskórniki zamknięte, białe. Tworzą się, kiedy pod skórą zbiera się ropa, w wyniku zatkania mieszków włosowych łojotokiem i martwymi komórkami skóry.
- Grudki i krosty (czyli po prostu pryszcze), małe lub średnie guzki na skórze, zwykle okrągłe i czerwone, z nie zawsze widoczną „głową”. Są charakterystyczne dla umiarkowanego trądziku i mniej poważne niż cysty i guzki.
- Cysty (torbiele) lub guzki. Ciężka postać pryszczy, są zakażone i bolą. Mogą tworzyć się w głębszych warstwach skóry, są spuchnięte i tkliwe. Wymagają dłuższego leczenia niż grudki i krosty.
- Przebarwienia, ciemne plamy na skórze.
- Blizny, będące najczęściej pozostałością guzków i torbieli, szczególnie jeśli zostały „wyciśnięte”.
- Zwiększona wrażliwość na produkty, ciepło, pot i światło słoneczne.
- Zmniejszenie poczucia własnej wartości, lęk, objawy depresyjne.
Jak wygląda leczenie konwencjonalne?
W gabinetach dermatologicznych często otrzymujemy recepty na leki, mające na celu zwalczenie trądziku – żele i płyny czyszczące, a nawet antybiotyki. Niektóre substancje zawarte w tych środkach (i innych, bez recepty) mogą podrażniać skórę jeszcze bardziej, nie zawsze są więc bezpiecznym wyjściem.
Według większości lekarzy, najskuteczniejsze składniki leków na trądzik to nadtlenek benzoilu oraz kwas salicylowy. Stosowane bywają również stężone pochodne witaminy A, a także związki siarki bądź cynku.
Nadtlenek benzoilu pomaga wyeliminować niektóre bakterie znajdujące się wewnątrz porów. To pomaga w zapobieganiu ich zatykania. Może zredukować infekcje, zapalenie i zaczerwienienie, jednak czasami daje negatywne efekty, jak: suchość, pieczenie czy łuszczenie się skóry. Jeśli sięgamy po ten środek, należy zaczynać od niskich stężeń, np. 2,5%.
Kwas salicylowy pomaga usunąć nadmiar komórek, które blokują sebum i bakterie wewnątrz porów. Jego stosowanie może również skutkować zaczerwienieniem i suchością, szczególnie wrażliwej skóry. Stężenie kwasu od jakiego należy zaczynać to 0,5%-3%.
Antybiotyki które mają zmniejszyć populację bakterii, to zwykle klindamycyna, doksycyklina, erytromycyna oraz tetracyklina.
Na potrądzikowe blizny zwykle rekomendowane są specjalne peelingi, np. glikolowy. Zwiększają one jednak światłoczułość skóry, należy więc po zabiegu unikać słońca. Dlatego też zwykle zaleca się wykonywanie ich w okresie jesienno-zimowym.
Naturalne sposoby walki z trądzikiem i jego pozostałościami
Jakie są najskuteczniejsze, domowe sposoby na pozbycie się kłopotliwe dolegliwości?
- Delikatne oczyszczanie
Pozbycie się wszelkich tworów trądziku, zaczyna się od dokładnego, delikatnego oczyszczania skóry. Warto spróbować stworzyć własny produkt do tego celu. Jednym z nich może być mieszanka: 3 łyżek miodu, 1 łyżki octu jabłkowego, 1 łyżki oleju kokosowego, 2 kapsułek probiotyków oraz 20 kropel olejku eterycznego (np. z drzewa herbacianego). Miód uspokoi skórę i złagodzi podrażnienia, olej kokosowy zabije bakterie i grzyby, a olejek eteryczny orzeźwi skórę. Po zwilżeniu jej ciepłą wodą, wmasowujemy zblendowaną papkę w skórę twarzy i szyi. Następnie dobrze spłukujemy i osuszmy. Powtarzamy każdego ranka i wieczora, a jeśli to konieczne, również po treningu. Nie należy jednak przesadzać z częstością mycia, ponieważ może to spowodować podrażnienie skóry i wydzielanie się zbyt dużej ilości sebum.
Jeśli trądzik pojawia się wokół linii włosów, mogą być za to odpowiedzialne produkty do ich pielęgnacji. Wiele z nich zawiera parabeny, silikony, ropę naftową, siarczany, pantenol i inne środki chemiczne, które nie są zbyt łaskawe dla naszej skóry. Podobny problem dotyczy kosmetyków do makijażu i pielęgnacji skóry. Zwykle podrażnienia powodują: glin, lanolina, olej mineralny, octan retinylu, alkohol, oksybenzon, triklosan, parabeny, polietylen, BHA i BHT oraz środki konserwujące na bazie formaldehydu. Czytajmy dokładnie etykiety, by uniknąć nakładania tych środków na naszą skórę.
- Przywrócenie równowagi pH
W pielęgnacji skóry niezwykle ważne jest tonizowanie. Pomaga to usunąć wszelkie pozostałości po oczyszczaniu i przywrócić naturalny poziom pH.
Z pomocą przyjdzie nam tutaj ocet jabłkowy, który zawiera dużo: potasu, magnezu, kwasu octowego oraz różnych enzymów, eliminujących bakterie znajdujące się na skórze.
Przewlekły trądzik może być spowodowany obecnością bakterii i grzybów, które rozprzestrzeniają się i wzrastają na powierzchni skóry.
Ocet nanosimy na skórę czystym wacikiem, szczególnie w miejscach z wypryskami i skłonnością do trądziku.
- Lecznicze maski
Nasza skóra potrzebuje nawilżenia, szczególnie w czasie walki z trądzikiem. Stosujmy naturalne maski (nawet kilka razy w tygodniu), zrobione z: jogurtu, cynamonu, miodu czy olejków eterycznych.
Mieszamy 1 łyżkę miodu, z 1 łyżką jogurtu. Nakładamy na twarz, zwracając szczególną uwagę na szczękę, linię włosów i inne obszary ze skłonnościami do powstawania trądziku. Zostawmy na 10 minut, a następnie zetrzyjmy.
Możemy również wymieszać 2 łyżki miodu, 1 łyżeczkę oleju kokosowego oraz ½ łyżeczki cynamonu. Nakładamy na twarz, omijając okolice oczu, ponieważ cynamon może je podrażnić. Delikatnie ścieramy po upływie 5-10 minut.
Miód i cynamon w duecie, pomagają zwalczać trądzik dzięki właściwościom przeciwzapalnym, przeciwutleniającym i antybakteryjnym. Warto dodać do nich również olejek z drzewa herbacianego, który uważany jest za jeden z najlepszych, naturalnych środków na trądzik.
- Delikatne, regularne złuszczanie
Do powstawania trądziku przyczyniają się zatkane pory i martwy naskórek. Dlatego tak ważny jest prawidłowe złuszczanie, które pozwala pozbyć się nagromadzonych zanieczyszczeń.
Do wykonania peelingu własnej roboty doskonale nadają się: sól morska, brązowy cukier czy zmielone płatki owsiane. Wymieszane z olejek kokosowym, miodem lub kefirem, pomogą zwalczyć bakterie, grzyby i usunąć martwy naskórek.
Mieszamy 2 łyżki suchego produktu, z 1-2 bazy. Wcieramy kolistymi ruchami, począwszy od czoła, zwracając szczególną uwagę na problematyczne obszary. Następnie ścieramy i opłukujemy dokładnie twarz.
- Olejek z drzewa herbacianego
Olejek ten stosowany jest na całym świecie jako środek antyseptyczny i wspomagający leczenie ran. Podobnie jak miód czy olej kokosowy, zwalcza bakterie i grzyby.
Jak pokazują badania, olejki z drzewa herbacianego o 5% stężeniu, mogą być równie skuteczne jak środki o 5% stężeniu nadtlenku benzoilu. Naukowcy zwracają jednak uwagę na to, że u niektórych osób jego działanie może być nieco opóźnione, należy więc być cierpliwym.
Mieszamy 4-8 kropli olejku z drzewa herbacianego, z 1 łyżeczką oleju kokosowego lub jojoba. Nakładamy na zmiany skórne. Jeśli poczujemy niewielkie mrowienie, nie ma się czym martwić, jest to bowiem normalne zjawisko. Jednak w razie pieczenia, należy przerwać stosowanie mieszkanki. Należy pamiętać, by zawsze używać oleju nośnikowego, ponieważ olejek z drzewa herbacianego może powodować podrażnienia.
Zmniejszyć stan zapalny może pomóc również aloes i rumianek. Przydadzą się szczególnie tym, których skóra jest podrażnione przez nadtlenek benzoilu lub kwas salicylowy (bądź oba).
- Święta bazylia
Jak wynika z raportu opublikowanego na łamach International Journal of Cosmetic Sciences, olejki z bazylii są skutecznym narzędziem do walki z trądzikiem o bakteryjnym podłożu. W badaniu niewielką przewagę nad świętą bazylią, wykazała słodka bazylia.
Herbatka ze świętej bazylii wspiera prawidłową gospodarkę hormonalną oraz poziom glukozy we krwi. Jest więc świetnym sposobem na walkę z trądzikiem od wewnątrz. Ponadto wyroby ze świętej bazylii mogą być stosowane zewnętrznie, jako dodatek do masek czy peelingów.
- Nawilżanie
Skóra trądzikowa również potrzebuje odpowiedniego nawilżenia. Stosowanie środków wysuszających może powodować nadprodukcje oleju, co przyczynia się do zatykania porów i powstawania trądziku.
Jednym z najlepszych środków nawilżających jest olej kokosowy. Jak wykazało badanie opublikowane w Biomaterials, znajdujący się w nim kwas laurynowy wykazuje bardzo silną (niektórzy uważają nawet, że najsilniejszą) aktywność, przeciwko trądzikowi wywołanemu przez bakterie. Kwas ten, wraz z przeciwutleniaczami i średniołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi, które znajdują się w olej kokosowym, nawilżają i regenerują skórę i włosy.
W skórę wcieram niewielką ilość oleju, uprzednio rozgrzanego w dłoniach. Zostawiamy na 5 minut i delikatnie ścieramy. Nasza skóra wchłonie przez ten czas tyle oleju, ile potrzebuje. I w tym wypadku, nadmiar może spowodować pojawienie się zmian.
- Ostrożnie ze słońcem
Kiedy walczymy z trądzikiem, musimy bardzo uważać na słońce. Promienie ultrafioletowe stymulują bowiem komórki, które wytwarzają pigment. To zwiększa ryzyko powstawania blizn. Warto więc stosować naturalne filtry, podczas codziennej dawki kąpieli słonecznych (15-20 minut).
Większość dostępnych na rynku blokerów może podrażniać szczególnie skórę która jest wrażliwa i ma skłonności do trądziku. Jak pokazują badania, zarówno olej kokosowy, jak i oliwa z oliwek mają wartość SPF 8. By skorzystać z ich ochronnych właściwości, należy nałożyć umiarkowaną ilość na skórę co kilka godzin. Unikajmy jednak przebywania zbyt długo bezpośrednio na słońcu, szczególnie między 10:00, a 15:00.
- Suplementy
Żywe probiotyki wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego oraz odpornościowego, poprawiając przy tym zdrowie naszej skóry. Jak pokazują badania opublikowane w Dermatology Online Journal, probiotyczne produkty i suplementy okazują się być skutecznymi (i bezpiecznymi!), naturalnymi środkami na trądzik. Choć wciąż potrzebnych jest więcej badań, uzyskane dotąd wyniki są obiecujące w zakresie wpływu probiotyków na zdrowie jelit i walkę z trądzikiem.
- Guggul
Jak wykazały badania, stosowanie 25 mg suplementu Guggul/balsamowca indyjskiego przez osoby cierpiące na torbielowatą postać trądziku, 2 razy dziennie, przez 3 miesiące, wykazuje nieco lepsze efekty niż 500 mg tetracykliny. U uczestników badania nie tylko odnotowano złagodzenie trądziku, ale też zredukowanie jego nawrotów – problem ten dotyczył mniej niż 50% badanych. Jak zauważyli naukowcy, efekty były znacznie lepsze u osób z tłustą skórą.
- Odpowiednia dieta
Istnieją dowody na to, że dieta o niskim indeksie glikemicznym (zawierająca mało produktów mącznych i cukru oraz przetworzonych ziaren), to jeden z najskuteczniejszych środków zaradczych trądzikowi.
Indeks glikemiczny to miara szybkości, z jaką dany produkt podnosi poziom glukozy we krwi. Przetworzone produkty na przykład – a także większość tym, stanowiących składniki typowej, „zachodniej” diety – mają wysoki indeks glikemiczny. Odwrotnie do produktów roślinnych czy mięsa.
W badaniu z 2007 roku, opublikowanym w American Journal of Clinical Nutrition czytamy, że ładunek glikemiczny może znacznie wpłynąć na powstawanie trądziku. Przebadano 43 mężczyzn, w wieku 15-25 lat, którzy borykali się z trądzikiem. Podzielono ich na dwie grupy, z czego jedna spożywała przez 12 tygodni dietę zawierającą 25% białka i 45% węglowodanów, o niskim indeksie glikemicznym, druga zaś spożywała węglowodany przez żadnej kontroli indeksu. Pod koniec badania, w pierwszej grupie zmiany trądzikowe zmniejszyły się niemal dwukrotnie częściej, niż w drugiej grupie.
Pamiętajmy o produktach, które wspomogą naszą walkę z trądzikiem.
Starajmy się jeść dużo warzyw zielonolistnych, jagód i czystego białka.
Stawiajmy na ekologiczne mięso.
Pamiętajmy o zdrowych tłuszczach, niezbędnych dla dobrej kondycji naszej skóry. W walce z trądzikiem najważniejszym będzie kwas tłuszczowy omega-3.
W naszym menu powinny znaleźć się produkty bogate w cynk, takie jak: pestki dyni, kefiry, jogurty, drób, jagnięcina. Według BioMed Research International, istnieje związek pomiędzy niskim poziomem cynku, a stopniem zaawansowania trądziku.
Jedzmy więcej produktów o wysokiej zawartości błonnika, ponieważ pomaga on oczyszczać okrężnicę i wspiera wzrost dobrych bakterii w jelitach.
Na talerzu powinny znaleźć się również produkty bogate w witaminę A, np.: szpinak, marchew czy wątróbka.
Ważne jest, by nie jeść produktów, które podnoszą stężenie glukozy we krwi lub nasilają stan zapalny.
Jeśli musimy pić mleko, niech będzie to raczej kozie mleko, ponieważ badania pokazują, że konwencjonalne produkty mleczne przyczyniają się do powstawania trądziku.
Unikajmy powszechnych alergenów, jak: orzechy, soja, gluten, skorupiaki.
Ograniczajmy spożywanie nadmiernych ilości cukru i produktów zbożowych, ponieważ mogą one zwiększać populacje Candida w organizmie, przyczyniając się do powstawania trądziku.
Pamiętajmy, że gluten i pszenica mogą powodować stan zapalny jelit, co również wpływa na kondycję skóry.
Czekolada zawiera związki mogące wywoływać trądzik. Mniejszym ryzykiem jest zjadanie czystej, ciemnej czekolady.
Do powstawania trądziku przyczyniają się również dania smażone i fast foody, które zawierają utwardzone tłuszcze, sód, sztuczne aromaty i cukier.
Utwardzone oleje powodują przetłuszczanie się skóry i rozwój trądziku. Znajdziemy je w większości pakowanych produktów spożywczych.
- Olejki eteryczne na blizny
Pozbywanie się blizn potrądzikowych wymaga czasu i cierpliwości. Im szybciej podejmiemy działania, tym lepiej. Najważniejsze jednak by pamiętać o tym, że nie należy dotykać, „wyciskać”, ani pocierać wyprysków.
Przez 6-12 miesięcy po pojawieniu się trądziku, nie należy wystawiać się nadmiernie na działanie słońca. Pozwoli to uniknąć pogorszenia się ciemnych plam i blizn. Kiedy jesteśmy na słońcu, stosujmy naturalne filtry. Jeśli pojawią się blizny, stosujmy kilka kropel oleju z nasion dzikiej róży lub marchwi, 2 razy dziennie, aż do moment zauważania różnicy.
W zależności od odcienia skóry i jej tekstury, pomóc mogą również delikatne złuszczanie, miód, olej kokosowy i olejek lawendowy. Warto wypróbować również pastę z: miodu, olejku eterycznego z lawendy, drzewa herbacianego oraz kadzidłowego.
Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, że każda skóra jest inna, każda będzie więc wymagała innego podejścia. Powyższe metody można stosować w połączeniu, by zwiększyć szansę na pozbycie się problemu.
Należy pamiętać, by nie pogarszać sprawy poprzez:
- „wyciskanie”, dotykanie, pocieranie czy drapanie niedoskonałości,
- czyszczenie przy użyciu silnych środków,
- zaledwie punktowe dbanie o skórę (zamiast o jej całość),
- uniemożliwienie skórze przystosowania się do nowego sposobu higieny – skóra potrzebuje czasu, by nauczyć się nowych nawyków,
- odwodnienie lub niewystarczające nawodnienie,
- skupianie się jedynie na zewnętrznej części problemu (zapominając m.in. o diecie itp.).
Środki ostrożności
Trądzik może pojawiać się i znikać, w zależności od zmian hormonalnych oraz stresu, jaki towarzysz naszej codzienności. Jeśli jednak cierpimy na trądzik torbielowaty, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ zwykle jest on związany z większym problemem.
Duże i bolesne torbiele w stanie zapalnym są zwykle objawem problemu zdrowotnego, np.: PCOS czy problemów z tarczycą. Nie należy tego bagatelizować.
Źródło:
https://draxe.com/home-remedies-for-acne/
Opracowała Ewa Wysocka
