Obrońca odporności – układ limfatyczny.

Układ limfatyczny jest kluczową częścią naszego systemu odpornościowego. Na jego pracę wpływ ma nasza dieta, aktywność fizyczna oraz odpowiednia i naturalna detoksykacja organizmu.

Czym jest układ limfatyczny?

Układ limfatyczny to sieć naczyń krwionośnych i węzłów chłonnych, które przenoszą płyny z tkanek do krwi i odwrotnie. Odgrywa główną rolę w ochronie organizmu przed zagrożeniami zewnętrznymi, np.: infekcjami, bakteriami czy komórkami nowotworowymi, pomagając w utrzymaniu równowagi płynów.

Naczynia limfatyczne przenoszą płyn, który zatrzymywany jest przez „zastawki”, powstrzymujące go przed niewłaściwym przemieszczaniem się. Działa to w podobny sposób, jak przepływ krwi w tętnicach i żyłach. Układ limfatyczny jest bardzo podobny do układu krążenia, oba zaopatrują bowiem ciało w niezbędne płyny i są konieczne do utrzymania nas przy życiu. Jednak w porównaniu do żył, naczynia limfatyczne są znacznie mniejsze, a zamiast kwi układ limfatyczny przenosi limfę, w której przechowywane są komórki krwi. Limfa to klarowny i wodnisty płyn, rozprowadzający po całym ciele cząsteczki białka, sole, glukozę i inne substancje, a także bakterie.

Poza naczyniami limfatycznymi i węzłami, w skład układu limfatycznego wchodzą również:

• migdałki – gruczoły umiejscowione z tyłu gardła, filtrują bakterie zanim rozpocznie się trawienie,
• migdałek gardłowy/wyrośla adenoidalne – gruczoł umiejscowiony z tyłu nosa, chroni wejście do przewodu pokarmowego i płuc,
• śledziona i grasica – organy filtrujące, które przeglądają zawartość krwi i produkują białe krwinki.

Jak działa układ limfatyczny?

Nasze środowisko pełne jest toksyn, bakterii i drobnoustrojów, które dostają się do naszego ciała i płynu limfatycznego. Ostatecznie limfa „zanosi” je do węzłów chłonnych, gdzie układ odpornościowy rozprawia się za pomocą białych krwinek z tym, co uważa za zagrożenie.

W węzłach usuwane są bakterie, a białe krwinki – będące częścią mechanizmu obronnego – produkowane, używane i uzupełniane.

Do głównych ról układu limfatycznego należy również utrzymywanie równowagi płynów ustrojowych. Kiedy funkcja ta zawodzi, możemy doświadczać obrzęków lub retencji wody. Płyn przenika do naczyń i z nich do otaczającej tkanki, co pozwala na jej opróżnienie. Nadmiar jest usuwany z organizmu, co zapobiega obrzękom i pęcznieniu tkanek. Jednak w przypadku urazu, płyn gromadzi się w uszkodzonym miejscu – dlatego doświadczamy bólu i pulsowania.

Węzły chłonne rozsiane są po całym ciele – m.in. w: gardle, pachach, klatce piersiowej, brzuchu i pachwinach. Zlokalizowane są w okolicach tętnic głównych, jako że układ limfatyczny bierze udział w oczyszczaniu krwi. Często kiedy chorujemy, nasze węzły chłonne są powiększone. Dotyczy to szczególnie tych znajdujących się w okolicy gardła lub narządów płciowych. Stan ten może być spowodowany m.in. przez: infekcje dróg moczowych, zapalenie gardła, przeziębienie lub ból gardła, itd. Powstające w nich komórki odpornościowe są kluczowe dla zwalczania infekcji oraz gojenia się ran. Węzły chłonne posiadają zdolność wykrywania szkodliwych organizmów, które dostały się do organizmu. To skłania je do produkowania większej ilości białych krwinek, które zwalczają infekcje (limfocytów).

Płyn limfatyczny, zanim przeniknie do krwiobiegu, przedostaje się przez śledzionę i grasicę. Śledziona również zajmuje się filtrowaniem i ma ogromnie ważną rolę w układzie odpornościowym. Usuwa niebezpieczne mikroorganizmy, równoważy płyny i niszczy stare lub uszkodzone czerwone krwinki. Do jej najważniejszych zadań należy wytwarzanie makrofagów oraz limfocytów B i T. To białe krwinki, aktywowane przez przechodzącą przez śledzionę krew. Pochłaniają i niszczą bakterie, usuwają martwe komórki z krwi i eliminują obce ciała z organizmu. Podobną pracę wykonuje grasica, która znajduje się pod klatką piersiową.

Co zagraża układowi limfatycznemu?

Obrona przed infekcjami i chorobami opiera się przede wszystkim na wyłapywaniu drobnoustrojów, które znajdują się w naszych tkankach i wysłaniu ich do węzłów chłonnych. Dotyczy to głównie pochodzących ze środowiska bakterii, które zatrzymane w węzłach nie rozprzestrzeniają się i zostają zlikwidowane przez limfocyty.

Węzły chłonne powiększają się w przypadku infekcji lub wirusa (a nawet nowotworu), ponieważ rośnie produkcja limfocytów. W taki właśnie sposób powstaje stan zapalny. Czasami, jak w przypadku mononukleozy, węzły chłonne stają się wyraźnie większe i tkliwe.

Do innych chorób i stanów wpływających na układ limfatyczny należą:

• obrzęk – zatrzymanie wody i opuchlizna, spowodowane uwięzieniem w tkankach płynu,
• angina – zakażenie migdałków, czasami skutkuje ich obrzękiem i koniecznością usunięcia,
• limfadenopatia/powiększenie – węzły chłonne powiększają się lub puchną z powodu infekcji, czasami towarzyszy temu ból,
• zapalenie węzłów chłonnych – powodowane infekcją (zwykle bakteryjną) tkanki, co najczęściej ma miejsce w gardle. Zapalenie to jest rodzajem infekcji, która atakuje raczej naczynia limfatyczne, niż węzły,
• powiększenie śledziony/splenomegalia – w przypadku powiększonej z powodu infekcji śledziony, niebezpiecznym może być wykonywanie aktywności fizycznej, szczególnie sportów kontaktowych. Każde uderzenie czy wstrząs może spowodować, że bardzo spuchnięta śledziona pęknie,
• choroba Hodgkina – nowotwór układu limfatycznego,
• chłoniak – typ nowotworu który rozwija się w węzłach chłonnych, kiedy limfocyty ulegają zmianom, rozmnażają się i tworzą guzy, które mogą rozprzestrzenić się na inne części ciała.

Kiedy nasz układ limfatyczny cierpi, może to skutkować:

• chronicznym zmęczeniem,
• obrzękiem węzłów chłonnych,
• bólami mięśni,
• bólami stawów,
• bólami gardła i częstszymi przeziębieniami,
• częstymi infekcjami i wirusami,
• objawami fibromialgii,
• artretyzmem,
• a nawet powstaniem nowotworu.

Jak zadbać o układ limfatyczny?

Prawidłowo funkcjonujący układ limfatyczny jest konieczny dla zachowania odporności. Jak wesprzeć go w działaniu?

• Zmniejszyć stan zapalny oraz poprawić krążenie

Układ limfatyczny i krążenia działają we ścisłej współpracy. By pomóc im działać i obniżyć stres oksydacyjny, konieczna jest zbilansowana dieta, sen, aktywność fizyczna i brak szkodliwych nałogów (np. palenia).

Krew krąży po ciele dzięki naczyniom krwionośnym, a pewna jej ilość w naturalny sposób wycieka i trafia do tkanek. W procesie tym niesione do komórek zostają składniki odżywcze, woda i białka. Płyn limfatyczny zabiera ze sobą również produkty uboczne z komórek, jak bakterie czy martwe lub uszkodzone komórki – w tym komórki rakowe. Kiedy krążenie zwalnia, tkanki atakuje ból i stan zapalny.

Prawidłowo funkcjonujący układ limfatyczny odżywia mięśnie, stawy i inne tkanki. Możliwe jest to dzięki maleńkim otworom w naczyniach limfatycznych, przez które składniki odżywcze przedostają się do płynu śródmiąższowego/tkankowego. Następnie płyn spływa ponownie do naczyń limfatycznych, potem do węzłów chłonnych (gdzie zostaje przefiltrowany), a na końcu przewodu piersiowego. Stąd oczyszczony płyn limfatyczny trafia z powrotem do krwi, i tak dalej. Dlatego właśnie krążenie jest tak ważne dla płynnego działania systemu. Zapobiega to nagromadzeniu się odpadów i puchnięciu tkanki.

By oba układy funkcjonowały prawidłowo, ważne jest pobieranie wszelkich potrzebnych witamin, minerałów, elektrolitów i przeciwutleniaczy.

• Stosować dietę przeciwzapalną

Układ limfatyczny bardzo docenia zbilansowaną dietę, pełną składników odżywczych i naturalnych składników. Dieta bogata w popularne alergeny (nabiał, gluten, soję, skorupiaki, orzechy itd.), produkty niskiej jakości, przetworzoną żywność czy rafinowane oleje, stanowi obciążenie dla trawiennego, krążeniowego i odpornościowego układu.

Produkty przeciwzapalne dostarczają potrzebnych składników odżywczych i przeciwutleniaczy, zmniejszając uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki.

Pamiętajmy by na naszym talerzu znalazły się: warzywa zielonolistne, kapustne (brokuły, kapusta, kalafior), jagody, źródła omega-3 (np. olej lniany), nasiona, orzechy (jeśli nie są naszym alergenem), nierafinowane oleje (np. kokosowy, oliwa z oliwek), zioła i przyprawy (kurkuma, czosnek, imbir).

• Ruszać się

Ruch to najlepsze warunki do pracy dla układu limfatycznego. Dzięki temu płyny krążą, a składniki odżywcze docierają do komórek. Dlatego właśnie tkwienie w bezruchu powoduje, że stajemy się obolali, sztywni i podatni na zachorowania.

By utrzymać limfę w ruchu przyda się każdy regularna aktywność, zarówno ćwiczenia, jak i np. chodzenie. Szczególnie korzystne wydają się być m.in. joga czy trening interwałowy o wysokiej intensywności. W podobny sposób działa zyskujący na popularności jumping fitness, czyli ćwiczenia na niewielkiej trampolinie.

• Pamiętać o masażu

Masaż zapobiega obrzękom, bólom i gromadzeniu się płynów w tkankach. W ten sposób działa również rolowanie. To rodzaj masażu stosowany zwykle przed lub po treningu. Jego celem jest ułatwienie naprawy tkanek i przerywanie zrostów mięśni oraz tkanek, mogących powodować ucisk lub uraz. Zwiększa również przepływ krwi do mięśni, poprawia też regenerację i wydajność.

Drenaż limfatyczny jest specjalistycznym masażem, pomagającym uwolnić toksyny i rozbijać zatory limfatyczne. Jak wykazały badania, pomaga on obniżyć intensywność i próg bólu. Może również stymulować układ limfatyczny, wspierając wypłukiwanie nadmiaru płynu z tkanek.

• Skorzystać z sauny na podczerwień

Sauna infrared to jeden z najlepszych sposobów na naturalną detoksykację organizmu. Wspiera również funkcjonowanie układu odpornościowego. Powodując zwiększenie produkcji potu, przyczynia się do usunięcia z tkanek większej ilości toksyn. Może również poprawić przepływ krwi oraz pomóc w gojeniu tkanek, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia układu limfatycznego.

Badania pokazują, że regularne zabiegi w saunie na podczerwień mogą poprawić jakość życia osób, które cierpią na: chroniczny ból, zespół chronicznego zmęczenia, zaburzenia nastroju oraz zastoinową niewydolność serca. Poza tym mają działanie relaksujące i kojące. Sauny infrared wykorzystują lampy cieplne, które wytwarzają fale światła podczerwonego, trafiające do tkanek i wspierające ich regenerację.

• Wspierać układ limfatyczny suplementami

Niektóre olejki eteryczne mogą pomóc poprawić przepływ krwi i zmniejszyć obrzęk węzłów chłonnych. Należą do nich olejki: cytrynowy, oregano, cyprysowy, kadzidłowy oraz z mirry.

Krążenie krwi poprawia również kurkuma oraz kwasy tłuszczowe omega-3. Redukują też stan zapalny. W detoksykacji oraz drenażu limfatycznym pomóc mogą również: enzymy trawienne, aktywowany węgiel drzewny czy ostropest plamisty.

Układ limfatyczny a rozwój nowotworu

Układ limfatyczny ma kluczowe znaczenie w ochronie przed rakiem. Kiedy komórki nowotworowe odrywają się od guza, mogą zostać uwięzione wewnątrz najbliższego węzła chłonnego. Dlatego właśnie powiększone węzły są potencjalnym ostrzeżeniem, o zagrożeniu nowotworem. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze są oznaką właśnie tego. Lekarze często badają węzły chłonne pod kątem obrzęków i innych nieprawidłowości, kiedy diagnozują pacjentów na obecność lub rozprzestrzeniania się nowotworu.

Układ odpornościowy tworzy limfocyty, z niektórych z nich zaś powstają przeciwciała. To białka które niszczą zarazki i powstrzymują rozprzestrzenianie się zmutowanych komórek orz infekcji. Jednak czasami proces ten nie działa wystarczająco szybko, wolne rodniki nie zostają zwalczone, a nowotwór się rozprzestrzenia.

Jeśli rak rozwija się początkowo w węzłach chłonnych, nazywa się chłoniakiem. Oderwane od guza komórki mogą przemieszczać się do innych obszarów poprzez krew lub płyn limfatyczny. W ten sposób docierają do kolejnych narządów i wciąż się rozmnażają.

W większości przypadków organizm daje sobie z tym radę i jest w stanie zniszczyć niewielkie ilości zmutowanych komórek nowotworowych, zanim zaczną się rozprzestrzeniać. Jednak nawet niewiele tych, które dotarły do innej części ciała, będą w stanie tworzyć nowe guzy – przerzuty.

Usadowiony w węzłach chłonnych nowotwór wpływa na sposób leczenia oraz określenie stadium. Czasami węzeł chłonny zostaje usunięty, jeśli jednak jest już na to za późno, stosuje się zwykle chemio- lub radioterapię. Usunięcie węzła wiąże się zwykle z zaburzeniami gospodarki płynami i odpadami, co może skutkować obrzękiem i bólem tkanek.

Źródło:

https://draxe.com/lymphatic-system/

Opracowała Ewa Wysocka