Nerki to bardzo zapracowane narządy. Odpowiadają za filtrowanie toksyn i odpadów, regulowanie ciśnienia krwi, równoważnie poziomu płynów w organizmie, produkcję moczu, uwalnianie hormonów i wiele innych.
Szacuje się, że problemy z nerkami dotykają ok. 10% populacji. Najczęstsze czynniki ryzyka chorób nerek to cukrzyca i wysokie ciśnienie. Niekontrolowany poziom cukru we krwi oraz wysokie ciśnienie powodują uszkodzenie naczyń krwionośnych w nerkach, co upośledza ich funkcjonowanie. Ryzyko mogą zwiększać również: płeć, wiek, otyłość, palenie oraz genetyka.
Kiedy nerki nie pracują prawidłowo, we krwi gromadzą się odpady z żywności. Dlatego tak ważne jest, by pacjenci borykający się z chorobami nerek prawidłowo się odżywali.
Dobra dieta dla dobra nerek
Kształt diety dla osób z zaburzona pracą nerek, zależny jest od stopnia ich uszkodzenia i powinien zostać ustalony z lekarzem. Tzw. dieta nerkowa ma wspierać czynność nerek, zapobiegając ich dalszym uszkodzeniom i pomagając zmniejszyć ilość odpadów we krwi.
Jakie produkty są stworzone dla osób cierpiących na choroby nerek?
- Kalafior
Źródło witamin C i K, kwasu foliowego, błonnika oraz związków przeciwzapalnych, np. indolu. Purée z kalafiora z powodzeniem zastąpi to ziemniaczane. W 124 g gotowanego kalafiora znajdziemy ok.: 19 mg sodu, 40 mg fosforu i 176 mg potasu.
- Kapusta
Doskonałe źródło witaminy C i K oraz witamin z grupy B. Zawiera również nierozpuszczalny błonnik, który zwiększa objętość stolca i pomaga w regularnym wypróżnianiu. W 70 g posiekanej kapusty znajdziemy ok.: 13 mg sodu, 18 mg fosforu i 119 mg potasu.
- Rzodkiewka
Doskonałe źródło witaminy C, która może zmniejszać ryzyko rozwoju chorób serca i zaćmy. Ma wyrazisty smak, dzięki czemu stanowi świetny dodatek do potraw które nie powinny być solone. Pół szklanki (58 g) rzodkiewek zawiera ok.: 12 mg fosforu, 23 mg sodu o 135 mg potasu.
- Rzepa
Przez wiele osób wykorzystywana jako zamiennik ziemniaków czy dyni, które mają więcej potasu. Rzepa ma dużo witaminy C, B6, manganu oraz błonnika. Pół szklanki (78 g) gotowanej rzepy zawiera ok.: 12,5 mg sodu, 20 mg fosforu i 138 mg potasu.
- Rukola
Zawiera dużo witaminy K, manganu i wapnia oraz mało potasu. Znajdziemy w niej również azotany, które obniżają ciśnienie krwi, co jest niezwykle ważne dla osób których nerki nie funkcjonują prawidłowo. Jedna szklanka (20 g) rukoli to ok.: 6 mg sodu, 10 mg fosforu i 74 mg potasu.
- Białka jaj
Stanowią źródło wysokiej jakości i przyjaznego nerkom białka. Będą również dobrym wyborem dla tych, którzy poddawani są dializom. W 66 g (białkach z 2 dużych jaj) znajduje się ok.: 10 mg fosforu, 108 mg potasu, 110 mg sodu.
Należy pamiętać, że – choć bardzo pożywne – żółtka jaj zawierają dużo fosforu.
- Oliwa z oliwek
To jeden z najzdrowszych tłuszczy, który na dodatek nie zawiera fosforu. Składa się w większości z jednonienasyconego tłuszczu (kwasu olenowego), który działa przeciwzapalnie. Jedna łyżka stołowa oliwy z oliwek to ok.: 0,3 mg sodu, 0,1 mg potasu i zero fosforu.
- Czosnek
Czosnek doda smaku potrawom, w których zabraknie soli. Ma dużo witamin B6 i C, manganu oraz działającej przeciwzapalnie siarki. W 9 g (3 ząbkach) czosnku znajdziemy: 1,5 mg sodu, 14 mg fosforu i 36 mg potasu.
- Cebula
Cebula to kolejne warzywo które może uratować smak potraw bez soli. Ma dużo witaminy C, witamin z grupy B, poza tym mangan oraz błonnik probiotyczny, który wspomoże florę bakteryjną jelit. W jednej niewielkiej cebuli (70 g) znajduje się ok.: 3 mg potasu, 20 mg fosforu i 102 mg potasu.
- Czerwone winogrona
Są bogate w witaminę C i zawierają flawonoidy (przeciwutleniacze) łagodzące stan zapalny. Poza tym są źródłem resweratrolu (również flawonoidu), który wpływa korzystnie na serce, funkcje poznawcze oraz chroni przed cukrzycą. Pół szklanki (75 g) winogron to ok.: 1,5 mg sodu, 15 mg fosforu i 144 mg potasu.
- Jagody
Zawierają antocyjany, czyli przeciwutleniacze które mogą chronić przed osłabieniem funkcji poznawczych, cukrzycą, chorobami serca i niektórymi nowotworami. Mają poza tym niewiele sodu, fosforu i potasu – w 148 g będzie to ok.: 1,5 mg sodu, 18 mg fosforu i 114 mg potasu.
- Ananas
Pyszny i słodki, jednak w odróżnieniu od wielu tropikalnych owoców, ma niewiele potasu. Jest ponadto świetnym źródłem: witaminy C, manganu, błonnika oraz bromelainy – enzymu który ma silne właściwości przeciwzapalne. W 165 g znajdziemy ok.: 2 mg sodu, 13 mg fosforu oraz 180 mg potasu.
- Żurawina
Ma korzystny wpływ na nerki i drogi moczowe. Jest bogata w proantocyjanidy typu A, fitoskładniki zapobiegające przywieraniu bakterii do błon śluzowych dróg moczowych i pęcherza moczowego, co zapobiega infekcji. To ważne dla osób cierpiących na choroby nerek, ponieważ są one narażone na infekcje dróg moczowych. Zarówno świeża, jak i suszona żurawina oraz sok z niej mają niewiele sodu, potasu i fosforu. W 100 g (1 szklance) świeżej żurawiny znajduje się: 2 mg sodu, 11 mg fosforu i 80 mg potasu.
- Papryka
W papryce znajdziemy mało potasu i dużo witaminy C – jedna, ok. 74 gramowa papryka pokrywa całe dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę. Ma też sporo witaminy A, której często brakuje osobom z chorobami nerek, a która jest bardzo ważna dla odporności. W jednej małej papryce znajduje się ok.: 3 mg potasu, 19 mg fosforu i 156 mg potasu.
- Grzyby shittake
Zawierają sporo witamin z grupy B, miedź, mangan i selen oraz błonnik. Stanowią doskonały zamiennik mięsa, szczególnie w diecie wymagającej zmniejszenia ilości białka. Zawierają też mniej potasu niż pieczarki – w 145 g gotowanych grzybów shiitake znajduje się ok.: 6 mg sodu, 42 mg fosforu, 170 mg potasu.
- Kasza gryczana
Bardzo pożywna, bogata w błonnik, żelazo, magnez oraz witaminy z grupy B. Nie zawiera też glutenu, jest więc dobrym wyborem dla tych, którzy cierpią na jego nietolerancję. Pół szklanki gotowanej kaszy (84 g) zawiera ok.: 3,5 mg sodu, 59 mg fosforu oraz 74 mg potasu.
- Kasza bulgur
Dobre źródło witamin z grupy B, magnezu, manganu oraz żelaza. Ma dużo białka i błonnik pokarmowy. Pół szklanki (91 g) dostarcza ok.: 4,5 mg sodu, 36 mg fosforu oraz 62 mg potasu.
- Orzechy makademia
Mają znacznie mniej fosforu niż większość orzechów. Są bogate w zdrowe tłuszcze, witaminy z grupy B, magnez, mangan, miedź i żelazo. Porcja zawierająca 28 g orzechów to ok.: 1,4 mg sodu, 53 mg fosforu oraz 103 mg potasu.
- Okoń morski/labraks
Zawiera wysokiej jakości białko, wraz z kwasami tłuszczowymi omega-3, które łagodzą stan zapalny, zmniejszają ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych, lęku oraz depresji. Zawiera mniej fosforu niż inne ryby i owoce morza. Mimo wszystko, spożywane porcje nie powinny być duże. Około 85 g gotowanego labraksa zawierają: 74 mg sodu, 211 mg fosforu oraz 279 mg potasu.
- Pierś z kurczaka
Osoby z chorobami nerek powinny ograniczać białko, wciąż jednak dostarczać organizmowi jego odpowiednią dla zdrowia ilość. Pierś kurczaka bez skóry zwiera mniej fosforu, potasu i sody, niż kurczak ze skórą. Należy wybierać mięso niegotowane i nieupieczone, ponieważ mogą zawierać dużo tych pierwiastków. W 84 g piersi kurczaka znajdziemy ok.: 63 mg sodu, 192 mg fosforu oraz 216 mg potasu.
Czego unikać?
Niektóre zalecenia dotyczące problemów z nerkami są dosyć ogólne, bez względu na typ problemu. Zaleca się więc, by pacjenci ograniczali spożycie niektórych składników odżywczych.
- Sód to główny składnik soli kuchennej, znajdujący się również w wielu innych produktach spożywczych. Nerki które nie pracują prawidłowo odfiltrowują go zbyt dużo, co powoduje że jego poziom we krwi wzrasta. Dlatego zaleca się często, by nie przyjmować więcej niż 2000 mg sodu dziennie.
- Potas ma wiele zadań w naszym organizmie, jednak w diecie osób chorujących na nerki, nie powinno być go więcej niż 2000 mg na dobę.
- Fosfor jest kolejnym pierwiastkiem którego uszkodzone nerki usuwają za dużo. Zbyt wysoki poziom fosforu może prowadzić do uszkodzenia ciała. U większości pacjentów nerkowych stosuje się ograniczenie fosforu, do nie więcej niż 800-1000 mg dziennie.
- Białko może stanowić zagrożenie dla pacjentów z chorobami nerek, ponieważ niewydolne nerki nie są w stanie usuwać produktów ubocznych pochodzących z metabolizmu białek. Większe zapotrzebowanie na białko mają jednak pacjenci, którzy poddawani są dializom.
Należy oczywiście pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i wymaga ustalenia planu działania wraz ze specjalistami.
Słowo na koniec
Dobór odpowiedniego menu dla osób borykających się z niewydolnością nerek, powinien odbywać się pod kontrolą lekarza.
Ograniczenia dietetyczne zależną są od stopnia uszkodzenia nerek oraz stosowanych leków i/lub dializ.
Źródło:
https://www.healthline.com/nutrition/best-foods-for-kidneys#1
Opracowała Ewa Wysocka
