O powodach występowania leukopenii i sposobach na jej pokonanie.

Leukopenia to stan charakteryzujący się niską liczbą białych krwinek (leukocytów). Może być wynikiem wielu problemów zdrowotnych, m.in.: grypy, gruźlicy, tocznia, niedokrwistości plastycznej, chemioterapii, napromieniowania, białaczki czy chłoniaka Hodgkina (ziarnicy złośliwej). Niebezpieczne obniżenie ilości białych krwinek we krwi sprawia, że stajemy się podatni na rozwój zakażeń, wirusów i innych chorób.

Od początku…

Leukopenia (lub leukocytopenia) to niska liczba leukocytów, która może być spowodowana takimi chorobami jak: niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza, nadmierna aktywność śledziony lub nowotwory, które uszkadzają szpik kostny.

Białe krwinki są częścią układu odpornościowego. Produkowane są w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, śledzionie i grasicy. Chronią organizm przed chorobami zakaźnymi, wirusami i bakteriami.

Szpik kostny to gąbczasta tkanka, która znajduje się w większych kościach. Wytworzone białe krwinki przechowywane są we krwi i tkance limfatycznej. Ich obniżony poziom oznacza, że we krwi znajduje się zbyt mało komórek zwalczających choroby. Tym samym, ryzyko rozwinięcia się problemów zdrowotnych rośnie.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Uważa się, że istnieją dwie główne przyczyny zbyt małej ilości leukocytów. Pierwszą jest niewystarczająca ilość wytwarzanych krwinek w szpiku kostnym. Druga to niszczenie białych krwinek przez ciało szybciej, niż następuje ich uzupełnianie.

Do najczęstszych schorzeń i stanów powodujących leukopenię, należą:

• ciężkie infekcje bakteryjne, które powodują że organizm zużywa leukocyty w przyspieszonym tempie – np. gruźlica,
• infekcje wirusowe uszkadzające szpik kostny, takie jak HIV/AIDS lub malaria. HIV/AIDS osłabiają układ odpornościowy, obniżają liczbę białych krwinek, mogą też powodować wiele chorób,
• niektóre rodzaje nowotworów, uszkadzających szpik kostny, np. białaczka lub ziarnica złośliwa. Leukopenia nie jest nowotworem, choć niektóre rodzaje nowotworów krwi i szpiku kostnego mogą prowadzić do niskiej liczby leukocytów,
• choroby autoimmunologiczne niszczące białe krwinki lub szpik kostny, np. toczeń lub reumatoidalne zapalenie stawów,
• wrodzone zaburzenia, powodujące zmniejszenie czynności szpiku kostnego, np. zespół Kostmanna czy mielokateksja,
• niektóre leki, np.: antybiotyki, leki immunosupresyjne, przeciwpsychotyczne, nasercowe, przeciwreumatyczne oraz niektóre leki przeciwdepresyjne,
• sarkoidoza, czyli gromadzenie się w organizmie komórek zapalnych,
• niedokrwistość z powodu deficytu żelaza lub niedokrwistość aplastyczna,
• chemioterapia lub radioterapia, niszczące białe krwinki,
• hipersplenizm, czyli anomalia śledziony powodująca zniszczenie komórek krwi,
• marskość wątroby,
• niedożywienie i niedobory składników odżywczych, np. niedobór kwasu foliowego lub białka,
• sepsa/posocznica,
• a także (choć mniejszym stopniu) skrajny fizyczny stres, uraz lub przewlekły stres emocjonalny – wszystkie bowiem wpływają na układ odpornościowy.

Objawy

Łagodna postać leukopenii może nie dawać zauważalnych objawów. W takim wypadku leczenie nie jest też zwykle potrzebne.

Ciężka lub gwałtowna postać może jednak powodować niepokojące i poważne objawy, które zwykle wymagają natychmiastowej reakcji. Należy zaznaczyć, że symptomy nie są spowodowane zwykle samą leukopenią, a chorobami lub infekcjami które się w jej wyniku rozwinęły.

Do najczęstszych objawów należą:

• objawy gorączki, takie jak: dreszcze, nudności, bóle głowy i utrata apetytu. Może to wynikać z obecności infekcji, będącej przyczyną lub konsekwencją leukopenii,
• nadpotliwość,
• utrata masy ciała,
• miejscowe objawy infekcji, takie jak: wysypka, obrzęk, ból, tkliwość, uderzenia gorąca, zaczerwienienie itp.,
• powiększenie lub zapalenie węzłów chłonnych, objawiające się ich puchnięciem i powiększeniem,
• splenomegalia, czyli powiększenie śledziony,
• objawy niedokrwistości, np.: zmęczenie, osłabienie, bladość i słabe krążenie,
• objaw małopłytkowości (obniżonej ilości płytek we krwi), np.: krwawienie z błon śluzowych czy wybroczyny,
• zapalenie stawów,
• ropień wątroby,
• kaszel i (czasami) zapalenie płuc,
• bóle głowy,
• infekcje dróg moczowych,
• owrzodzenie jamy ustnej.

W jaki sposób diagnozuje się leukopenię?

Leukopenię diagnozuje się na podstawie morfologii krwi, która pozwala sprawdzić czy liczba białych krwinek nie jest zbyt niska. Optymalnie dorośli mają 4000 do 10 000 komórek/mm^3. Większość lekarzy uważa, że wszystko poniżej 3000-4000 białych krwinek na mikrolitr krwi (lub komórek/ mm³⁾, to alarmująco niski poziom leukocytów.

Badanie ilości leukocytów zostaje wykonane również w przypadku stanów, które często wywołują leukopenię, np. białaczki czy choroby autoimmunologicznej. Osoby znajdujące się grupie ryzyka rozwinięcia leukopenii, powinny być poddawane regularnym, pełnym badaniom na obecność białych krwinek.

Leukopenia może mieć postać ostrą – czyli rozwinąć się na przestrzeni dni lub tygodni – bądź chroniczną i występować przez wiele miesięcy lub lat. Ostra leukopenia uważana jest za poważniejszą i wymagającą szybkiej interwencji. Ważne by ustalić, czy jest to stan wywołany lekami, infekcja czy ostra białaczka. Rozwijająca się miesiącami, wymaga oceny pod kątem przewlekłych zakażeń i pierwotnych zaburzeń czynności szpiku kostnego.

Rozmaz krwi obwodowej/wzór odsetkowy ciałek krwi, stosowany jest do określenia który typ linii białych krwinek jest zbyt niski, a także do oceny czy forma komórek jest również niedojrzała lub nieprawidłowa.

W zależności od rodzaju znalezionego typu komórek, zalecane mogą być poniższe testy:

• pełny panem metaboliczny, w tym enzymy wątrobowe,
• posiewy z krwi,
• test na HIV,
• USG w celu potwierdzenie powiększenia śledziony (splenomegalii),
• testy na obecność parwowirusów, wirusa Epsteina-Barr, cytomegalii, opryszczki pospolitej, i wirusów zapalenia wątroby,
• testy na choroby przenoszone przez kleszcze, m.in. riketsję i anaplazję,
• testy na choroby autoimmunologiczne, np. na obecność przeciwciał przeciwjądrowych lub czynników reumatoidalnych,
• testy immunoglobuliczne,
• pobieranie aspiratu szpiku kostnego oraz biopsja szpiku kostnego.

Leczenie konwencjonalne

W zależności od przyczyny leukopenii, jej leczenie może obejmować:

• dożylną antybiotykoterapię jeśli wykryto ciężką infekcję,
• w przypadku zmniejszenia liczby płytek obecnych we krwi (trombocytopenii), stosowane mogą być witaminy, leki immunosupresyjne i steroidowe,
• zmianę leków, jeśli leukopenia jest ich konsekwencją,
• leczenie niedokrwistości,
• terapię chorób autoimmunologicznych,
• niektórzy pacjenci z leukopenią mogą nabawić się „immunologicznej niesprawności”. Należy wtedy podjąć wszelkie środki by zapobiec szybkiemu zachorowaniu – może obejmować to hospitalizację, podawanie dożylnie płynów i innych protokołów.

Naturalne sposoby radzenia sobie z leukopenią

Zapobieganie leukopenii nie zawsze jest możliwe, nawet przy zachowaniu zdrowego trybu życia. Istnieją jednak sposoby na zmniejszenie ryzyka wystąpienia niektórych schorzeń, które mogą wywołać leukopenię, a także na zwiększenie wydolności układu odpornościowego, kiedy zdrowiejemy.

• Dieta wspierająca odporność

Pamiętajmy o tym, jak ważna jest zbilansowana dieta – dostarczającą odpowiedniej ilości kalorii, płynów i składników odżywczych, dla wspomagania regeneracji. Dieta dostosowana może być przez specjalistę, pod kątem np.: poziomu żelaza w surowicy, całkowitej zdolności wiązania żelaza, poziomu ferrytyny, kwasu foliowego i witaminy B12.

W przypadku niedoborów i/lub utraty wagi z powodu niedożywienia, utraty apetytu, nudności lub wymiotów, najlepiej by stan był monitorowany przez lekarza. Warto rozważyć również wizytę u dietetyka. W przypadku nowotworów, chemioterapii lub chorób autoimmunologicznych, konieczna może być modyfikacja nawyków żywieniowych, ze względu na zmianę potrzeb. Zbilansowana dieta zapewniająca odpowiednią ilość płynów, kalorii, białka, witamin, minerałów i żelaza pomoże zmniejszyć objawy związane z leukopenią, jak np. zmęczenie.

Do pokarmów zwiększających odporność i zmniejszających stan zapalny należą:

• owoce i warzywa o jasnych barwach,
• produkty o wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, np.: warzywa zielonolistne, kapustne, jagody, maliny, czereśnie, truskawki, jagody goji, jeżyny, kiwi, żółte i pomarańczowe owoce i warzywa (bataty, dynia, kabaczki itd.),
• wysokiej jakości białko, np.: ekologiczne mięso, jajka w wolnego wybiegu, fermentowane produkty mleczne, orzechy i nasiona,
• zdrowe tłuszcze, jak: olej kokosowy, oliwa z oliwek, awokado czy olej lniany,
• pokarmy wspomagające układ odpornościowy i wspomagające zwalczanie zapalenia węzłów chłonnych: miód, czosnek, zioła, przyprawy, ocet jabłkowy,
• probiotyki, które wspierają zdrowie jelit i odporność, szczególnie istotne dla osób z nadwrażliwością pokarmową, chorobą autoimmunologiczną oraz osłabionych układem odpornościowym,
• produkty bogate z żelazo, cynk i selen, które pomogą utrzymać energię i siłę immunologiczną. Będą to np.: jaja z wolnego wybiegu, ekologiczne mięso, drożdże spożywcze, orzechy brazylijskie, spirulina, soczewica (i inne strączki), gorzka czekolada, szpinak i nasiona słonecznika.

W przypadku utraty apetytu i mdłości, warto jeść mniej, ale częściej. Przez ok. godzinę po jedzeniu odpoczywajmy, by złagodzić dyskomfort w żołądku. Starajmy się jeść nie później niż 3 godziny przed snem, by wspomóc trawienie.

Bardzo ważne jest również to, by pozostać nawodnionym. Pijmy 1,5-2 litry wody dziennie, szklankę wody przynajmniej co 2-3 godziny lub w razie pragnienia. Innymi napojami wspomagającymi układ odpornościowy będą: herbatki ziołowe, herbata z sokiem z cytryny i miodem, świeżo wyciśnięte soki warzywne, bulion i woda kokosowa.

• Odpowiednia higiena

Niski poziom białych krwinek powoduje, że jesteśmy podatni na infekcje. Należy więc podjąć wszelki środki ostrożności, by uniknąć zarażenia chorobami zakaźnymi. Ich wczesne wykrycie i leczenie, to najlepszy sposób by zapobiec powikłaniom.

Zawsze myjemy dokładnie ręce. Jest to szczególnie ważne po wyjściu z toalety, w szpitalach i miejscach użytku publicznego.

Lekarz może zalecić noszenie maski oraz unikanie kontaktu z osobami przeziębionymi lub chorymi.

Należy dokładnie oczyszczać rany powstałe w wyniku skaleczeń czy zadrapań, by zapobiec powstawaniu infekcji. W przypadku hospitalizacji, należy usuwać cewniki moczowe oraz sprzęt dożylny, gdy tylko przestaną być potrzebne. Pozwoli to uniknąć rozwoju np. sepsy.

• Suplementy

Echinacea/jeżówka może pomóc w zahamowaniu nawracających problemów, jak przeziębienie czy infekcje górnych dróg oddechowych.

Astragalus/traganek jest ziołem adaptogennym, które ma silne właściwości przeciwzapalne. W niektórych badaniach wykazało zdolność do zmniejszenia toksyczności, wywołanej przez takie leki jak środki immunosupresyjne czy te stosowane w chemioterapii.

Witamina D pomaga modulować odpowiedź immunologiczną. Starajmy się w miarę możliwości wystawiać na słońce, przynajmniej 15 minut dziennie. Przed podjęciem decyzji o suplementacji, należy skonsultować się z lekarzem.

Olejek eteryczny z oregano ma właściwości wzmacniające odporność. Dzięki zawartości związków przeciwgrzybicznych, przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych i przeciwpasożytniczych, pomaga naturalnie zwalczać infekcje.

Olejek z kadzidłowca i olejek z mirry zwalczają patogeny i zapobiegają infekcjom.

Żeń-szeń wspiera układ odpornościowy, poprzez regulację komórek odpornościowych, w tym: makrofagów, komórek dendrytycznych, komórek NK, limfocytów B i T.

Imbir oraz olejek z imbiru wykazują właściwości antybakteryjne i mogą pomóc zwalczać choroby zakaźne. Zarówno imbir jak i kurkuma działają przeciwzapalnie i wspierają budowanie odporności na wirusy, bakterie, pasożyty oraz czynniki stresogenne, jak np. dym papierosowy i czynniki chemiczne.

• Zdrowe nawyki

Konsultujmy z lekarzem wszelkie przyjmowane leki, które mogą powodować nasilenie objawów. Konieczne może być zmienienie dawki lub środka.

Stawiajmy na zdrowy sen. Starajmy się nie drzemać w ciągu dnia dłużej niż 30 minut. Przed snem zróbmy coś relaksującego (np. ciepła kąpiel/prysznic, medytacja, czytanie). Ważna jest również regularność cyklu snu, a więc zasypianie i wstawanie mniej więcej o tej samej porze. Sypialnia powinna być ciemna i cicha, a przed snem nie należy oglądać telewizji, korzystać z komputera czy telefonu – innymi słowy unikać ekspozycji na niebieskie światło.

W przypadku problemów z bólami głowy, stosujmy zimny okład na czoło, szyję lub inne, rozgorączkowane miejsce. Podobnie z obrzękniętymi miejscami, narażonymi na stan zapalny. Powtarzajmy kilka razy dziennie, przez 10-15 minut. Dodanie 1-2 kropli olejku herbacianego lub z oregano do kompresu, pomoże również zwalczyć infekcje. Pomoże również wdychanie olejku z mięty pieprzowej, który możemy wetrzeć w skronie, szyję lub klatkę piersiową.

Unikajmy kofeiny, alkoholu i produktów o wysokiej zawartości cukru, mogą bowiem powodować bóle głowy, zmęczenie i inne.

Pamiętajmy o aktywności fizycznej, w trakcie tygodnia. Badania sugerują, że wysoki poziom aktywności fizycznej i wysiłku, opóźnia immunosenescencję (a więc stopniowe starzenie się układu odpornościowego), u osób w wieku 55-79 lat. Dobrym pomysłem jest zaczęcie od spacerów.

Zrezygnujmy z palenia, nadużywania alkoholu i innych używek.

Ograniczmy ekspozycję na toksyny, chemikalia i zanieczyszczenia. W przypadku historii chemio- lub radioterapii, warto porozmawiać z lekarzem o ryzyko chorób następujących.

Jeżeli problemy ze snem zaczynają skutkować zaburzeniami nastroju a nawet depresją, należy zwrócić się po pomoc do specjalisty.

Leukopenia a neutropenia

Neutropenia to obniżona liczba neutrofilów (typu białych krwinek). To najczęstsza postać leukopenii, prawie zawsze spowodowana limfopenią lub neutropenią. Zespół ciężkiej wrodzonej neutropenii rozpoczyna się zwykle w okresie niemowlęcym. Może ona jednak rozwinąć się również u dorosłych. Ryzyko infekcji bakteryjnej rośnie znacząco, jeśli liczba neutrofilów spadnie poniżej 1000 komórek/mm³, szczególnie jeśli jest to mniej niż 500 komórek/ mm^3.

Limpofenia to zmniejszenie liczby limfocytów.

Granulocytopenia to zmniejszenie liczby granulocytów, obejmujących: neutrofile, monocyty, eozynofile i bazofile. Terminy neutropenia oraz granulocytopenia stosowane są często wymiennie.

Agranulocytoza to ciężka i niebezpieczna leukopenia, zwykle dotycząca neutrofilów.

W opozycji do leukopenii jest leukocytoza, będąca stanem nadmiernej liczby białych krwinek.

Źródło:

https://draxe.com/leukopenia/

Opracowała Ewa Wysocka