Zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi ma poważniejsze konsekwencje niż mogłoby się wydawać – uszkodzenia zgryzu, stawu skroniowo-żuchowego, bóle głowy i migreny.
Problem ten dotyczy 1 na 3 osoby i ma miejsce zwykle w nocy – choć nie tylko. Większość nocnych zgrzytaczy nie zdaje sobie nawet sprawy z problemu i zajmuje się nim dopiero wtedy, gdy uwagę na to zwróci osoba śpiąca obok.
Czym jest bruksizm?
Bruksizm to powtarzająca się aktywność mięśniowa, która polega na zaciskaniu i zgrzytaniu zębami. W jego definicji znajdują się również inne ruchy żuchwy.
Istnieją dwa typy bruksizmu:
- bruksizmy dzienny, polegający na zaciskaniu zębów, jednak nie zgrzytaniu, to typ przypadłości nad którym mamy szansę zapanować,
- bruksizm nocny, zaliczany do parasomnii czyli zaburzeń snu, ma miejsce w czasie snu, obejmuje zaciskanie i zgrzytanie, nie jesteśmy jego świadomi.
Zaciskanie zębów jest często reakcją na stres i lęk. Bruksizm łączony jest też z innymi zaburzeniami ruchowymi, jak okresowe ruchy kończyn podczas snu (PLMS) czy zespół niespokojnych nóg. Zwykle osoby borykające się z jednym lub więcej z tych zaburzeń, cierpią również na bezdech senny i chrapanie.
U osób dorosłych zaciskanie zębów jest powszechnym zjawiskiem. Występuje jednak też u dzieci i młodzieży – szacuje się, że dotyczy to aż 20-30% dzieci. Problemu tego nie należy lekceważyć, może on bowiem wskazywać na nieprawidłowości w zgryzie. Jeśli zaobserwujemy zgrzytanie lub zaciskanie u swojego dziecka, należy udać się na konsultację do ortodonty.
Dlaczego się rozwija i jak się objawia?
W badaniach wykazano połączenie pomiędzy astmą, infekcjami dróg oddechowych i zaburzeniami lękowi wraz ze zgrzytaniem zębami u dzieci. W jednym z badań zaobserwowano, że 62,5% dzieci cierpiących na bruksizm, miało również problemy z oddychaniem. Jeżeli dziecko choruje na astmę, rekomendowane jest przeprowadzanie regularnych kontroli stomatologicznych. Pozwoli to wychwycić problem na wczesnym etapie i zminimalizować ryzyko rozwoju poważnych uszkodzeń.
Zauważono również, że istnieje bezpośredni związek pomiędzy bruksizmem a zaburzeniem lękowym, z typowymi również dla dorosłych objawami, jak zaciskanie i zgrzytanie zębami. U dzieci które zostały zdiagnozowane na obecność zaburzenia lękowego, należy regularnie przeprowadzać kontrole stomatologiczne. Dzięki temu uszkodzenia szkliwa czy kości mogą zostać zatrzymane.
Istnieją również dowody wskazujące na to, że dzieci mogą zgrzytać zębami w odpowiedzi na ból. Może to zdarzyć się np. podczas ząbkowania czy zapalenia ucha i mija wraz z bólem. Uważa się również, że rozwój bruksizmu jest bardziej prawdopodobny u dzieci ze skłonnością do agresji, rywalizacji i nadpobudliwości.
U osób dorosłych bruksizm może być efektem stosowania niektórych leków oraz schorzeń, w tym:
- choroby/pląsawicy Huntingtona,
- choroby Parkinsona,
- bezdechu sennego,
- choroby refleksowej żołądka,
- zaburzeń lękowych,
- depresji,
- nieprzepracowanego gniewu lub frustracji,
- stresu,
- wady zgryzu,
- niektórych leków psychiatrycznych i przeciwdepresyjnych.
Objawy tego, że pacjent jest „zgrzytaczem” może zauważyć dentyst(k)a. Są to najczęściej uszkodzenia zębów i dziąseł.
Do symptomów bruksizmu należą:
- złamane, ruszające się, płaskie lub wyszczerbione zęby,
- nieregularne pokrycie zębów szkliwem,
- pojawiająca się wrażliwość na gorąco, zimno i słodycze,
- ból i napięcie twarzy lub szczęki,
- zmęczone lub napięte mięśnie szczęki,
- ból ucha,
- tępy ból w skroniach,
- migreny,
- bolesne punkty na wewnętrznej stronie policzków, szczególnie przy żuciu,
- uszczerbki języka,
- budzenie partnerów z powodu głośnych dźwięków zgrzytania i zaciskania.
Jak wygląda leczenie konwencjonalne?
Opracowanie planu zapobiegającemu bruksizmowi powinno być wspólną pracą stomatologów i ortodontów. Zazwyczaj obejmuje on jeden lub więcej poniższych narzędzi.
- Szyna na zęby
To najczęściej stosowany zabieg. Relaksacyjna nakłada ma pełnić rolę bariery pomiędzy górną, a dolną szczęką, uniemożliwiając tarcie. Niektóre mają specjalnie opracowaną grubość, by sprzyjać również rozciąganiu i relaksowaniu żwacza. Nakładki takie można kupić w wielu sklepach medycznych i dopasować samemu, jednak najbezpieczniejsze i najbardziej skuteczne są te, wykonane na zamówienie przez ortodontów.
- Korekta wady zgryzu
Jeśli to wada zgryzu jest powodem zaciskania zębów, ich wyprostowanie wydaje być najlepszym rozwiązaniem. Ta opcja sprzyja naszemu zdrowiu ogólnemu, bowiem niektóre skrzywienia zgryzu mają wpływ na wiele więcej aspektów (w tym psychologicznych), niż zgrzytanie zębami. W zależności od sytuacji, lekarze mogą zalecić założenie aparatu ortodontycznego lub zabieg chirurgiczny.
- Farmaceutyki
Jeżeli zaciskamy zęby z powodu stresu, lęku lub depresji, lekarza zalecają często stosowanie środków rozluźniających (zwiotczających) mięśnie. Należy jednak skonsultować i dobrze przemyśleć ich stosowanie, ponieważ są to środki uzależniające, które mogą mieć negatywny wpływ na niektóre z naszych narządów. Nierzadko lekarze decydują się również na zastosowanie antydepresantów, które mają pomóc złagodzić odczuwany niepokój i wynikające z niego zaciskanie szczęki.
- Toksyna botulinowa
Botoks wstrzykiwany w żwacze może pomóc rozluźnić szczękę i zmniejszyć mięśniowo-powięziowe dolegliwości wynikające z bruksizmu. W Polsce niestety nie jest to metoda refundowana, jednak jej skuteczność jest bardzo wysoka.
Jak przestać zaciskać zęby – naturalne metody
Jakie jeszcze metody mogą pomóc poradzić sobie ze zgrzytaniem i zaciskaniem zębów?
- Terapia i nakładka
Badanie opublikowane na łamach magazynu General Dentistry wykazało, że połączenie terapii poznawczo-behawioralnej z ochronną szyną na zęby, przynosi o wiele lepsze rezultaty niż stosowanie jedynie nakładki. Praca nad umysłem i nauka własnego ciała – w tym sposobów na układanie szczęki – jest najskuteczniejsza, ponieważ działa holistycznie.
- Umiejętne przeżywanie stresu
Bruksizm jest często objawem stresu, zatem by się go pozbyć, musimy nauczyć się skutecznie radzić sobie ze stresem. Pomogą nam w tym techniki relaksacyjne, joga, aktywność fizyczna, medytacja czy olejki eteryczne. Bardzo ważna jest również zbilansowana dieta i odpowiednia ilość snu dobrej jakości. Unikajmy również produktów spożywczych wobec których rozwinęła się u nas nietolerancja. Większość tych metod przynosi rezultaty zarówno u dorosłych, jak i dzieci.
- Witamina C
Witamina C potrzebna jest naszym nadnerczom, by regulować odpowiedź na stres. Jest również niezbędna w procesie wytwarzania dopaminy. By zwiększyć spożycie witaminy C, sięgajmy po takie produkty jak: czarna porzeczka, kiwi, czerwona i zielona papryka, guawa, pomarańcze, truskawki, papaja, brokuły i jarmuż.
- Magnez
Niedobór magnezu może powodować takie objawy jak: drażliwość, niepokój, lęk, nadpobudliwość czy bezsenność. Przyjęcie ok. 400 mg magnezu (przez osoby dorosłe) przed położeniem się do łóżka pomoże nam zasnąć i lepiej spać. Magnez znajdziemy w takich produktach, jak: szpinak, pestki dyni, kefir, jogurt, boćwinka, awokado, figi, migdały, czarna fasola, banany czy ciemna czekolada.
- Witaminy z grupy B
Niedobór którejkolwiek z witamin B może skutkować stresem psychicznym, atakami paniki i rozwojem objawów depresyjnych. Kiedy walczymy z bruksizmem, szczególnie przydatna jest witamina B5. Więcej na jej temat, w tym o rekomendowanym dawkowaniu pisaliśmy tutaj.
- Waleriana
Od setek lat stosowana jako naturalny środek uspokajający i przeciwlękowy. Wykazano również, że produkty z korzenia kozłka lekarskiego poprawiają jakość snu, nie dając przy tych niepożądanych efektów. Przeprowadzone przez amerykański University of Pennsylvania School of Nursing badanie wykazało, że przyjmowanie 800 mg waleriany przez 8 tygodni, przyniosło poprawę w objawach zespołu niespokojnych nóg, poprawiając ogólną jakość życia. Do tego rodzaju zaburzeń ruchowych związanych ze snem, zalicza się również bruksizm.
Zaciskanie i zgrzytanie zębami a zespół stawu skroniowo-żuchwowego
Zespół stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ, ang. temporomandibular joint syndrome) wywołany jest zwykle zapaleniem stawów, urazem lub predyspozycjami genetycznymi, charakteryzuje się bólem oraz znacznym dyskomfortem. Ma wiele podobnych do bruksizmu objawów, np.: ból ucha, twarzy i trudność z żuciem. Jednym z typowych dla TMJ objawów jest dźwięk klikania i przeskakiwania, w czasie otwierania i zamykania szczęki.
Uznaje się, że zaciskanie zębów nie wpływa bezpośrednio na struktury skroniowo-żuchwowe, jednak obserwacje pokazują, że u niektórych osób dochodzi do rozwinięcia najpierw jednego, a potem drugiego stanu. Choć nie jest do końca jasne dlaczego, niektórzy specjaliści uważają, że zgrzytanie zębami i zaciskanie ich może powodować erozję stawu skroniowo-żuchwowego, prowadząc ostatecznie do rozwoju zespołu stawu skroniowo-żuchwowego.
Słowo na koniec
Nieleczony bruksizm i zaciskanie zębów może prowadzić do rozwoju bezdechu sennego i drastycznego pogorszenia jakości snu. Umiejętność poradzenia sobie z tą dysfunkcją może pomóc zapobiec poważnym komplikacjom zdrowotnym związanym z zębami, a także przewlekłym bólom szczęki, twarzy, uszu czy karku. Warto poszukać takiej metody, która pozwoli nam zmniejszyć lub całkowicie pozbyć się tej destrukcyjnej aktywności, zarówno w nocy, jak i w dzień.
Źródło:
https://draxe.com/health/oral-care/bruxism/
Opracowała Ewa Wysocka
