Brain zaps opisywane są jako jedne z najbardziej dokuczliwych objawów odstawienia niektórych leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych. Odczucia te określane są jako nagłe „zaskoki”, wstrząsy i elektryczne wyładowania w mózgu.
Według analizy New York Times, lęk przed efektami odstawienia sprawia, że miliony ludzi każdego roku nie decydują się na wyciszenie ich stosowania (oczywiście pod opieką lekarza!), nawet jeśli nie są im już potrzebne.
W 2017 roku przeprowadzono badanie z udziałem 250 osób, które długoterminowo stosowały leki psychotropowe. Wykazało ono, że niemal połowa z nich doświadczyła silnych objawów odstawienia leku przeciwdepresyjnego, przy próbie zakończenia przyjmowania. Połowa zgłosiła również, że nie chce lub nie może przerwać stosowania leku, z powodu obawy przed tymi symptomami.
Czy brain zaps można leczyć lub im zapobiegać? Obecnie nie ma medycznych środków do tego, by niezawodnie przejmować nad nimi kontrolę. Jednak naturalne środki zaradcze zdają się pomagać wielu osobom złagodzić konsekwencje wychodzenia z farmakoterapii.
Czym są brain zaps?
Brain zaps to wyładowania elektryczne w mózgu, które występują zwykle po odstawieniu leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych. Dlatego właśnie uważa się je za efekt odstawienia i część zespołu dyskontynuacji leków przeciwdepresyjnych.
Większość doświadczających ich osób twierdzi, że wyładowania te pojawiają się nagle i trwają zwykle kilka chwil, a następnie znikają. Zdają się nie mieć wyraźnych zwiastunów. Niektóre osoby uważają, że przydarza im się to kiedy zasypiają lub krótko po przebudzeniu. Mogą być one również wywołane przez alkohol, niepokój lub stres.
Brain zaps mogą wywoływać niektóre z poniższych objawów i odczuć:
- nagły wzdryg, dreszcz lub brzęczenie w mózgu. Niektóre osoby mają wrażenie, że obejmuje to całą głowę, inne że tylko niewielką część mózgu. Czasami mogą też dawać uczucie napływania krwi do głowy,
- widzenie krótkich błysków białego światła,
- nagłe ruchy oczu lub głowy,
- zawroty głowy,
- dzwonienie w uszach,
- napięcie w gardle i trudności w połykaniu,
- nudności i utrata apetytu.
Jakie są przyczyny?
Skąd biorą się te wyładowania? Nie jest to do końca jasne, ale często powiązane z odstawieniem niektórych leków, szczególnie SSRI czyli selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny. To najczęściej przepisywane leki, w wypadku depresji i zaburzeń lękowych.
Czym jest z kolei zespół dyskontynuacji leków przeciwdepresyjnych? To przejściowy stan, mogący wystąpić po przerwaniu stosowania niektórych antydepresantów, gwałtownej zmianie dawki lub odstawieniu.
Innymi możliwymi objawami wycofania są: zawroty i bóle głowy, nudności, parestezje (uczucie drętwienia lub mrowienia skóry), zwiększenie masy ciała, zmęczenie, problemy ze snem, zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia seksualne, zaparcia, a czasami nawet myśli samobójcze.
Poza SSRI, brain zaps mogą powodować również odstawiane:
- leki podobne do SSRI, np. SSNRI,
- benzodiazepiny, przepisywane zwykle w przypadku zaburzeń lękowych,
- leki stosowane przy ADHD,
- ectasy/MDMA (narkotyk).
Nie przeprowadzono wielu badań nad przyczynami powstawania tych wyładowań. Jedna z teorii jest taka, że wynikają one ze zmian poziomu serotoniny w mózgu. Leki takie jak SSRI oraz SSNRI działają poprzez blokowanie transportera serotoniny i podnoszenia jej poziomu. Zwiększają również aktywność GABA, jednej z głównych „wyciszających” substancji. Jednak spadający poziom serotoniny nie jest uznawany za główną przyczynę brain zaps, ponieważ stwierdzono że osoby z jej niskim poziomem, nie doświadczają tych objawów przed przyjmowaniem leków.
Aktualna hipoteza jest taka, że mogą one być konsekwencją malejących poziomów GABA. Leki po wycofaniu których występują wyładowania, powiązane zostały ze wzrostem poziomu GABA w mózgu. W oparciu o wiele badań wiemy dziś, że kiedy poziom ten spadnie, może to skutkować wieloma objawami odstawiennymi. Niski poziom GABA może na przykład wywołać napady epileptyczne, spekuluje się więc, że wyładowania te mogą być łagodną formą lokalnego napadu.
Naturalne sposoby na prewencyjne
W jaki sposób naturalnie okiełznać brain zaps?
- Stopniowe odstawianie
Wciąż potrzebnych jest więcej badań nad skuteczną metodą odstawiania leków przeciwdepresyjnych. Jednym ze sposobów na ograniczenie takich objawów jak wyładowania, jest stopniowe wycofywanie leku. To szczególnie ważne, jeśli przyjmujemy duże dawki leku lub zażywamy go przez długi czas.
Spowolnienie odstawiania leków może zmniejszyć ryzyko wystąpienia wyładowań, jednak nie jest to pewna taktyka. Badania wykazały niestety, że nawet stopniowe odstawianie może w przypadku niektórych leków skutkować długim okresem półtrwania. I wciąż powodować znaczne objawy wynikające z odstawienia. Często pacjenci decydują się na ponowne przyjmowanie leku, co skutkuje utknięciem w błędnym kole.
Należy pamiętać bezwzględnie, że zarówno przyjmowanie jak i odstawianie leków powinno odbywać się pod opieką lekarza specjalisty.
- Zarządzanie lękiem i stresem
Brain zaps mogą występować bez oczywistego powodu, wydają się jednak często dotykać osób które żyją pod dużą presją, odczuwają dużo stresu i lęku. Niektórzy raportują nawet, że częstotliwość, czas trwania i intensywność napadów ulegają pogorszeniu, jeśli borykają się ze zwiększonym stresem.
W przypadku podwyższonego i przewlekłego stresu, dosyć powszechne jest doświadczanie wyładowań w mózgu i innych objawów. Ważną częścią zapanowania nad nimi powinno być zarządzanie stresem i danie swemu ciału czasu na odzyskanie sił, po trudnych doświadczeniach. Ze stresem pomogą nam poradzić sobie: joga, medytacja, aktywność fizyczna, czas na świeżym powietrzu, czytanie czy działalność charytatywna/wolontariat.
W przypadku depresji lub zaburzeń lękowych należy sięgnąć po pomoc specjalisty, który pomoże poradzić sobie z długoterminowymi objawami.
- Zwiększanie poziomu GABA
GABA (kwas gamma-aminomasłowy) jest neuroprzekaźnikiem, mogącym pomóc w ograniczeniu nerwowości, lęku i bezsenności. Tak więc zwiększanie jego poziomu, może obniżyć ryzyko wystąpienia brain zaps z powodu stresu. GABA wydaje się również przynosić dodatkowe korzyści, jak pomoc w walce ze: stanem zapalnym, PMS, przyrostem masy ciała, utratą mięśni, chorobami serca czy ADHD. GABA wpływa pozytywnie na nastrój, dzięki zmniejszaniu lub hamowaniu aktywności niektórych komórek nerwowych, w ośrodkowym układzie nerwowym.
Do tego by z pewnością stwierdzić, czy niski poziom GABA przyczynia się do objawów odstawienia leków przeciwdepresyjnych, konieczne jest więcej badań. Zwiększanie poziomu tego kwasu, można nam przynieść jednak tylko korzyści.
Jak to zrobić?
- Wyspać się. Warto dbać o realizowanie optymalnego cyklu dobowego, ograniczyć spożywanie kofeiny i alkoholu, a także zadbać o higienę snu. Ustalmy sobie rutynę, która pomoże nam się zrelaksować przed snem.
- Dobrze zjeść. Stawiajmy na dietę, która bogata jest w składniki odżywcze, przeciwutleniacze, minerały, witaminy, aminokwasy i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Na naszym talerzu powinny wylądować: warzywa zielonolistne, owoce, ekologiczne mięso, jaja z wolnego wybiegu, dziko łowione ryby, żywność probiotyczna i zdrowe tłuszcze, orzechy włoskie czy siemię lniane.
- Ćwiczyć regularnie. Jeśli to możliwe, wykonywać również ćwiczenia o wysokiej intensywności.
- Pożegnać się z używkami. Pomachajmy na do widzenia paleniu, nadmiernemu spożywaniu alkoholu czy innym szkodliwym substancjom.
- Wystawiać się na słońce. Starajmy się spędzać czas na świeżym powietrzu, w słońcu, by zwiększyć poziom witaminy D.
GABA występuje również w formie suplementu, zwykle w dawkach ok. 250-650 mg. Stosuje się je zazwyczaj 2-3 razy dziennie. Nie są to produkty skierowane do kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz osób przyjmujących stabilizatory nastroju.
- Spróbować suplementów. Środki te nie przynoszą natychmiastowych efektów, jeśli chodzi o brain zaps lub walkę z depresją czy lękiem. Niektóre z nich pomagają jednak zminimalizować efekty uboczne odstawiania leków, poprawiają ogólne samopoczucie.
Wspierać zdrowie psychiczne będą:
Kwasy tłuszczowe omega-3, mające przeciwzapalne działanie.
Witamina B12 i B6, wspierające produkcję GABA i zwalczające zmęczenie, osłabienie oraz mgłę umysłową.
Witamina D, pozyskiwana najlepiej ze słońca, poza słonecznym okresem zaś z suplementów.
Magnez, pomagający w zaśnięciu i zwalczaniu niepokoju, napięcia mięśniowego i objawów związanych ze stresem.
Dziurawiec.
L-glutamina i L-arginina, współpracujące z GABA w celu wspomagania zwiększenia hormonu wzrostu.
Kozłek lekarski, ashwagandha i różeniec górski, wszystkie naturalnie korzystne i uspokajające układ nerwowy zioła.
Olejki eteryczne o uspokajającym działaniu, np. lawendowy, ylang ylang oraz rumiankowy.
Zamiar przyjmowanie suplementów należy skonsultować z lekarzem, szczególnie w przypadku przyjmowania innych leków. Pozwoli to uniknąć niepożądanych interakcji.
Środki ostrożności
Opracowane skutecznych sposobów na odstawianie leków, wciąż wymaga dalszych i odpowiednich badań. W przypadku stosowania SSRI, ważne by przyjmować je przez taki czas, jaki jest wymagany dla naszego zdrowia. Zwykle zakłada się, że nie powinny być one stosowane dłużej niż 3-9 miesięcy.
Długoterminowe przyjmowanie konkretnego leku zwiększa ryzyko doświadczania objawów odstawiennych. Warto porozmawiać z lekarzem o stosowaniu leku, który ma dłuższy okres półtrwania. Ponieważ dłużej pozostaje w organizmie, a poziom zmniejsza się stopniowo, może pomóc zmniejszyć objawy związane z wycofaniem.
Nie wolno samodzielnie decydować o odstawianiu leków na receptę. Konieczna jest do tego konsultacja z lekarzem. W przypadku przeżywania stresującego czasu, nie decydujmy się na samodzielną zmianę dawek, przepisanych środków. Taką zmianę może zatwierdzić tylko lekarz.
Źródło:
Opracowała Ewa Wysocka
Cóż, z racji horrendalnych cen wizyt u psychiatry wystawiającego recepty zdecydowałem się zastosować samodzielny proces łagodnego odstawiania wenlaflaksyny wykorzystując w tym celu przypisane i pozostałe mi dawki leku. Odradzam takie rozwiązanie bo wrażenia (szczególnie na początku) nie należą do najprzyjemniejszych. Początkowo zacząłem brać dawkę codzienną (150) co drugi dzień co pozwoliło mi w ciągu tygodnia zredukować nasycenie organizmu środkiem czynnym. Pod koniec „dnia bez” doświadczałem lekkich objawów „brain zaps” oraz zawrotów głowy porównywalnych z uczuciem odpływania. Mój stan jednak ustabilizował się po tygodniu takiego stosowania leków więc postanowiłem przyjmować przez jakiś czas dawki z początku terapii (75) codziennie co wywołało delikatny 2 dniowy nawrót objawów odstawienia. Następnie znów co drugi dzień a ostatecznie po kolejnym tygodniu wg początków występowania objawów ze zwróceniem uwagi na wydłużanie okresów między dawkami. Dziś jestem już 5 dzień bez leków i doświadczam sporadycznych problemów brain zaps i zawrotów głowy, które z każdym dniem stają się słabsze i mniej częste.
Ważna uwaga. Zarówno alkohol jak i nikotyna drastycznie wzmacniają nieprzyjemne wyładowania w ośrodkowym układzie nerwowym. Znacznemu pogorszeniu uległy u mnie również funkcje motoryczne związane z refleksem i koordynacją oko-ucho-ręka (jednak stopniowo wracają do normy). Ustąpiły praktycznie z dnia na dzień wszystkie skutki niepożądane związane ze stosowaniem wenlaflaksyny.
U mnie podziałało i gdyby ktoś był w takiej (podbramkowej) sytuacji jak ja to ostatecznie może czerpać, ale nie polecam. Psychiatra na pewno wie lepiej a ja lekarzem nie jestem. Świadomie podjąłem to ryzyko i mniej więcej jest ok. Zobaczymy za tydzień. Obym nigdy więcej nie miał do czynienia z tym świństwem.
Pozdrawiam
Dziękujemy za komentarz i podzielenie się swoimi doświadczeniami. Życzymy jak najszybszego powrotu do pełnej sprawności!
Dziękuję, Michał, za przedstawienie Twoich doświadczeń z odstawieniem leku. Również jestem w trakcie leczenia Wenlafaksyną i wizyta u psychiatry w odpowiednim terminie na nfz graniczy z cudem, a kasy nie nam na leczenie prywatne. Mam jeszcze zapas leków, który właśnie powinien wystarczyć na czas stopniowego odstawiania. To co opisałeś, pomoże mi w tym, a i mam nadzieję, że nie będzie zbytnio dokuczliwe. Pozdrawiam i życzę dużo zdrowia. Może później opisze swoje doświadczenia z odnawianiem leku. 😉
Podziwiam! Ja jestem w trakcie odstawienia bupropionu.. ponieważ najnizsza dawka to 150 nie ma jak z niej zejść.. pPomyślałam sobie , że trzeba będzie brać co drugi dzień o potem rzadziej.
Porozmawiałam z lekarzem prowadzącym… stwierdził że będziemy przepaławiać tabletki…
Jeśli lekarz podpowiada mi tak niedorzeczne rozwiązania, radzę sobie sama. Nie mozna przecież przepoławiac tabletek o spowolnionym uwalnianiu…
Także… czasem warto pomóc sobie samemu bardzo ostrożnie oczywiście.. Lekarze często mają w głębokim poważaniu nasze zdrowie… ważne że przyjmują 3stowki im częściej tym lepiej. Może źle trafiłam… nie wszyscy pewnie mają takie podejście..
Jakby nie patrzeć odstawiłam lek. Skutki uboczne ktore byly nim spowodowane znikły, a co się pojawiło? Zmęczenie i senność. Ratuję się witaminami ale nie ma dużej poprawy. Mam nadzieję że po miesiącu wszystko wróci do normy.
Pozdrawiam serdecznie i życzę zdrówka!
Tak przy okazji, w temacie wizyty u psychiatry, oczywiście prywatnie! Bo jest to ból, bo leki się kończą i jest absurdem płacić 300 za receptę! Ale tak to działa niestety.
Kochani ludzie zauważam, że bardzo mało osób ma świadomość (a lekarze nie pomagają!), że RECEPTĘ NA LEKI od psychiatry może wystawić zwykły INTERNISTA na NFZ :)))
Jeśli przyjmuje w tej samej przychodni gdzie odpłatnie nasz psychiatra, to sam sprawdza – bo ma dostęp do naszej karty – czy jest to lek zapisany przez lekarza psychiatrę, czy przyjmujemy go już jakiś czas i taką receptę (którą to można zamówić telefonicznie w naszej przychodni, nie trzeba nawet iść na wizytę do internisty, oczywiście wszystko zależy jak jest to zorganizowane w danej placówce).
Przychodzi sms na telefon i zasuwamy do apteki, gratis :)))
Jeśli nasz psychiatra nie jest z tej samej przychodni co nasz psychiatra, to przy choćby nawet pierwszej wizycie trzeba poprosić o zaświadczenie, że mamy zalecony taki lek i na podstawie takiego zaświadczenia internista w innej przychodni wystawia receptę. Również gratis :))
*Jeśli nasz INTERNISTA nie jest z tej samej przychodni co nasz psychiatra…
– oczywiście o to chodziło
wstawiam jeszcze link do oficjalnej informacji ze strony pacjent.gov.pl
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nowe-zasady-dla-recept-na-psychotropy