Zioła adaptogenne zyskują coraz więcej zwolenników. Nic dziwnego, bowiem pomagają naszemu organizmowi w radzeniu sobie ze stresem fizycznym, chemicznym czy środowiskowym. Jednym z najskuteczniejszych roślin z tej grupy, jest różeniec górski.
Czym jest różeniec górski?
Różeniec górski (Rhodiola rosea) występuje w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji na obszarze wokółbiegunowym. W Polsce rośnie na terenach parków narodowych w Karpatach i Sudetach.
Od stuleci jest częścią systemów medycyny ludowej, w tym medycyny chińskiej. Wikingowie stosowali różeniec dla zwiększenia siły fizycznej, Szerpowie podczas wspinaczki na duże wysokości.
Jako zioło adaptogenne, wpływa na fizjologiczne reakcje, pomagając radzić sobie z negatywnymi skutkami stresu. Dzięki obecności ponad 40 rodzajów związków chemicznych, pomaga organizmowi adaptować się do sytuacji na jaką jest narażony, mogąc zapobiegać zmianom hormonalnym, które zachodzą w wyniku długotrwałego stresu.
Badania sugerują, że działanie to wynika między innymi z wpływu na beta-endorfiny i neuropeptydy opioidowe. Pomaga to poprawić odporność na stres i fizjologiczne mechanizmy na radzenie sobie z nim. Do najważniejszych działań różeńca górskiego zalicza się: obniżanie poziomu kortyzolu („hormonu stresu”), poprawę funkcjonowania mózgu, łagodzenie objawów depresyjnych, zwiększanie poziomu energii i poprawę wyników sportowych, zmniejszenie zmęczenia fizycznego i psychicznego, wspomaganie odchudzania i redukcji tkanki tłuszczowej.
Właściwości rożeńca górskiego
Przyjrzyjmy się więc, w jaki sposób działa ta niezwykła roślina.
- Pomaga obniżyć poziom kortyzolu
Po zioła adaptogenne sięgamy głównie ze względu na to, w jaki sposób wpływają na kortyzol. Regulowanie jego poziomu sprawia, że mamy lepszy nastrój, więcej energii i optymistyczniej patrzymy na rzeczywistość. Innymi słowy, łatwiej jest nam stawić jej czoło.
Długotrwale utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu, może prowadzić do: problemów z tarczycą, zaburzeń pamięci, podwyższonego poziomu glukozy, przyrostu tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha, zaburzenia gospodarki hormonalnej, osłabienie odporności, przyśpieszenia procesu starzenia, podwyższonego poziomu stresu psychospołecznego, pogorszenia wydajności poznawczej, wyczerpania oraz atrofii (stopniowego zanikania) struktur mózgu, które powiązane są z pamięcią.
- Wspomaga walkę z wyczerpaniem
Różeniec pomaga również poradzić sobie z objawami fizycznego i psychicznego zmęczenia. Może złagodzić problemy z brakiem koncentracji oraz mgłę umysłową. Bywa stosowana również dla poprawy wyników sportowych.
Niektórzy specjaliści zalecają stosowanie różeńca, w przypadku chronicznego zmęczenia, wypalenia nadnerczy, zbyt długiej regeneracji po treningach oraz problemów z wydajnością w czasie aktywności fizycznej.
Systematyczny przegląd 11 randomizowanych badań kontrolowanych, skupił te koncentrujące się na wpływie różeńca górskiego na zmęczenie. Niektóre wyniki wskazywały na to, że może być on pomocny w poprawie sprawności, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Konieczne są jednak dalsze badania, które pozwolą dokładniej ustalić skuteczność.
- Pomaga poprawić wydajność sportową
Jak sugerują badania, różeniec może poprawić wytrzymałość i kondycję, poprzez zwiększenie liczby czerwonych krwinek oraz redukcję uszkodzeń oksydacyjnych. Erytrocyty transportują tlen do mięśni, dlatego ich zwiększona liczba może poprawić wyniki sportowe i opóźnić zmęczenie.
Według badania opublikowanego w 2004 roku na łamach International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabolism, różeniec wykazuje właściwości przeciwzapalne, które przyśpieszają regenerację i wytrzymałość mięśni.
Inne badanie na szczurach wykazało, że suplementowanie różeńca górskiego zwiększa wytrzymałość, dzięki czemu gryzonie mogły pływać 25% dłużej. Wynikało to ze zwiększonej syntezy ATP, niezbędnej dla energii komórkowej.
- Pomaga spalić tkankę tłuszczową z okolicy brzucha
Niektóre badania na zwierzętach wykazały, że różeniec może zmniejszać trzewną tkankę tłuszczową oraz zwiększać poziom noradrenaliny w podwzgórzu. Pomaga to zapobiegać otyłości brzusznej, powodowanej nieprawidłową dietą.
Jak wykazano, rozawina (aktywny związek różeńca górskiego) jest odpowiedzialna za reakcję spalania tłuszczu. Stymuluje enzym, który rozkłada tłuszcz przechowywany w tkance tłuszczowej, w okolicy brzucha.
Ponadto, dzięki normalizowaniu poziomu kortyzolu, różeniec może hamować zachcianki na „zapychacze” i niezdrowe jedzenie. Niższy poziom kortyzolu oznacza również późniejsze gromadzenie się tłuszczu, które może być związane z wysokim poziomem tego hormonu.
Należy oczywiście pamiętać, że skuteczna metoda na odchudzanie wykracza poza suplementy. Składają się na nią też: aktywność fizyczna, zbilansowana dieta, dobrej jakości sen, zadbanie o redukcję stresu oraz chorób i stanów chorobowych.
- Poprawia funkcjonowanie mózgu
Różeniec górski pomaga zwiększyć wrażliwość neuronów, w tym takich neuroprzekaźników jak dopamina i serotonina. Pomagają poprawić pamięć, skupienie, odczuwanie przyjemności, wpływając również na ogólną poprawę nastroju. Różeniec zwiększa też wrażliwość na dopaminę, co nie tylko poprawia samopoczucie, ale wspomaga też walkę z głodem oraz uzależnieniem.
Jak wykazały badania na zwierzętach, roślina ta pomaga naprawić uszkodzone neurony w hipokampie, czyli część mózgu odpowiadającej za emocje, pamięć oraz regulacje autonomicznego układu nerwowego.
Różeniec górski bywa stosowany pomocniczo w walce z objawami depresyjnymi. W jednym z badań udział wzięło 150 osób chorujących na depresję, którym podawano różeniec przed 1 miesiąc. Pod koniec badania, 2/3 grupy doświadczyło wycofania objawów. Odczuwali teżwięcej energii. Inne badania również wskazują na to, że różeniec może skutecznie wspomagać terapię farmakologiczną, nie narażając przy tym pacjentów na dokuczliwe skutki uboczne.
Potwierdzono, że różenieć górski może zmniejszyć objawy stanów lękowych. Jedno z badań wykazało, że po 14 dniach stosowania, pacjenci odczuwali mniej: lęku, stresu, gniewu i zmieszania, a także ogólną poprawę nastroju.
Stosowanie
Suplementy różeńca górskiego występują najczęściej w postaci kapsułek i tabletek. Niektórzy piją również nalewki z różeńca.
Najlepiej wybierać ekstrakt SHR-5, zawierający około 3% rosawiny i 1% salidrozydu. Optymalnie jest przyjmować suplementy na 15 minut przed posiłkiem. Jeśli przyjmujemy wyższe dawki, warto je podzielić by usprawnić wchłanianie.
Jeśli chodzi o dawkowanie:
- zaleca się, by dawka oscylowała pomiędzy 250 a 700 mg dziennie; zwykle jest też podzielona na dwie porcje,
- randomizowane, kontrolowane badania nad dawkowaniem różeńca, w przypadku objawów depresyjnych i wyczerpania wykazały, że najlepszymi będą 350-1500 mg/dobę,
- jak wykazano, nawet 8-300 mg/dobę może zredukować zmęczenie,
- bez konsultacji ze specjalistami nie należy przyjmować więcej, niż 700 mg/dobę,
- badania wykazały, że różeniec górski w połączeniu z gorzką pomarańczą, skutecznie wspomaga proces odchudzania,
- zgodnie z praktykami Tradycyjnej Chińskiej Medycyny, zioła (podobnie jak korzenie i grzyby), najlepiej wchłaniane są przyjmowane wraz z „rozgrzewającym ziołem” – jak czarny pieprz oraz zdrowym tłuszczem. Niektóre suplementy zawierają takie mieszanki.
Na rynku spotkać można również napar z różeńca górskiego, stosowany głównie w celu złagodzenia niepokoju i ułatwienia odprężenia przed snem.
Efekty uboczne i środki ostrożności
W większości wypadków, różeniec górski jest dobrze tolerowany i nie wywołuje niepożądanych skutków.
U niektórych jednak doustne stosowanie, może powodować suchość w jamie ustnej i przejściowe zawroty głowy. Jeśli objawy te nie ustępują, należy niezwłocznie przerwać stosowanie.
Nie należy przerywać stosowania leków i zastępować ich rożeńcem górskim, bez konsultacji z lekarzem.
Choć konieczne są dalsze badania nad działaniem różeńca górskiego, większość badaczy donosi, że może wpływać korzystnie na sprawność fizyczną i umysłową.
Źródło:
https://draxe.com/nutrition/rhodiola-benefits-burning-fat-for-energy-and-beating-depression/
Opracowała Ewa Wysocka
