Orbitopatia tarczycowa/oftalmopatia Gravesa-Basedowa to stan towarzyszący często chorobom tarczycy, najczęściej nadczynności. Wynika ze zmiany metabolizmu tkanek oczodołu, która zyskują na objętości. Dochodzi wtedy do tzw. wytrzeszczu osiowego, dotyczącego zazwyczaj obu gałek ocznych. Pojawić mogą się również m.in.: obrzęk spojówek, obrzęk powiek, podwójne widzenie, obniżenie ostrości widzenia, ból, odczucie posiadania ciała obcego w oku oraz światłowstręt.
Szacuje się, że 15-35% osób cierpiących na choroby tarczycy doświadczy orbitopatii tarczycowej – kobiety borykają się z tym problemem 7-10 razy częściej niż mężczyźni.
Choć szybka diagnoza i należyte postępowanie prowadzi często do wycofania się choroby (lub wyciszenia jej objawów), może być to długotrwały i męczący proces.
Nowy lek
Naukowcy z amerykańskiego University of Michigan Kellogg Eye Center uważają, że mogą być na tropie nowego leku, który pomoże poradzić sobie z tym uciążliwym stanem. Doniesienia z Graves’ Disease and Thyroid Foundation mówią o tym, że pomoże on nie tylko złagodzić stan zapalny wokół oczu, ale też zmniejszyć nasilenie choroby.
Odpowiedzialny za to jest przede wszystkim dr Terry J. Smith, specjalista od oftalmopatii Gravesa-Basedowa oraz profesor okulistyki. Próbuje on zrozumieć mechanizm skomplikowanej sygnalizacji komórek orbitalnych, który może odpowiadać za wiele negatywnych skutków. Jego prace doprowadziły do przeprowadzenia badań klinicznych, skupiających się na przetestowaniu ludzkiego przeciwciała monoklonalnego (teprotumumabu), który pierwotnie był przedmiotem obserwacji pod kątem działania przeciwnowotworowego. Okazało się, że choć zamierzony cel nie został osiągnięty, teprotumumab może być pomocny w zahamowaniu rozwoju orbitopatii tarczycowej. To złożone białko hamuje szlak IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu), w komórkach oczodołów pacjentów chorujących na oftalmopatię Gravesa-Basedowa.
W badaniu udział wzięły 83 osoby, którym podawano dożylne wlewy z teprotumumabu lub placebo, przez 21 tygodni, w odstępach co 3 tygodnie. Zaobserwowano, że u pacjentów którym podawano białko doszło do co najmniej 2 milimetrowego zmniejszenia proptozy (przesunięcia do przodu gałki ocznej), w bardziej dotkniętym zmianami oku.
Jak powiedział dr Raymond Douglas, główny badacz i dyrektor badawczy programów okulistycznych i chorób tarczycy, w kalifornijskim Cedars-Sinai Medical Center:
U pacjentów leczonych teprotumumabem doszło do bezprecedensowego zmniejszenia proptozy, która obecnie leczona jest chirurgicznie jedynie po zakończeniu aktywnej formy choroby. Po zatwierdzeniu teprotumumabu [przez FDA] lekarze powinni otrzymać lek, który jako pierwszy wykazuje właściwości zmniejszające wytrzeszcz w czasie aktywnej fazy choroby.
Trudna walka
Poszukiwanie skutecznego lekarstwa na orbitopatię tarczycową zajmuje lekarzy od dawna. Tradycyjne leczenie obejmuje zwykle podawanie sterydów dla złagodzenia stanu zapalnego, a także sztucznych łez (kropli do oczu) by złagodzić wysuszenie.
Według dr. Smitha, którego pracownia jako pierwsza zajęła się opisaniem unikalnego molekularnego atrybutu tkanki otaczającej oko, nowo badany lek resetuje układ odpornościowy, poprzez hamowanie autoimmunologicznych ataków mięśni i tłuszczowych tkanek łącznych wokół oczu. Badania pokazały, że może to być absolutnie rewolucyjny lek, szczególnie z uwagi na pacjentów z aktywną chorobą Gravesa-Basedowa. Pacjenci w próbach reagowali na leczenie szybko, bo zaledwie w przeciągu kilku tygodni od rozpoczęcia podawania zastrzyków. Odnotowano przy tym niewielkie skutki uboczne, a była to zwykle zwiększona hiperglikemia u pacjentów chorujących na cukrzycę.
Co ważne, zmniejszenie wysunięcia gałek ocznych utrzymało się u wielu pacjentów przynajmniej przez rok.
Mamy coś, co działa lepiej niż wszelkie dostępne dotychczas środki, dając nam szansę na podjęcie wcześniejszej akcji. – dodaje dr Smith.
Źródła:
https://labblog.uofmhealth.org/lab-report/new-drug-therapy-could-mitigate-graves-eye-disease
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyoczodolu/129133,orbitopatia-tarczycowa
Opracowała Ewa Wysocka
