W Polsce na cukrzycę typu 2 choruje ponad 2 mln osób. Dziś wiemy, że dieta bogata w cukier i białko zwierzęce w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej, to dwa typowe aspekty zachodniego stylu życia, mogące prowadzić do tej choroby. Istnieją jednak mniej znane czynniki ryzyka, których z pewnością nie należy lekceważyć.
W dzisiejszych czasach jesteśmy narażeni na kontakt z wieloma substancjami chemicznymi. Znajdują się we wszystkim – jedzeniu, powietrzu, ubraniach czy wodzie. Substancje chemiczne są wszędzie i niestety wiele z nich jest szkodliwych. Co gorsza, temat efektów ubocznych i wpływu tych substancji na nasze ciało jest wciąż omijany. Niektóre z nich – jak BPA – znajdujące się w plastikach, puszkach konserwowych i spalinach, to powszechnie występujące w środowisku chemikalia, które mogą wpłynąć na nasze zdrowie na różne sposoby.
Raporty z 2013 roku wskazywały, że roczny koszt cukrzycy w Polsce sięga 6 mld złotych. Coraz więcej badań wskazuje na to, że zanieczyszczenie środowiska i występujące w nim chemikalia, mogą drastycznie zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Czynniki ryzyka to nie tylko dieta i brak ruchu.
Chemiczne wyzwalacze
A zatem, jakie substancje mogą być czynnikami wywołującymi cukrzycę typu 2?
- Arsen
Badania wykazały, że długotrwała ekspozycja na arsen może zakłócać wydzielanie insuliny, co może zwiększać ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Badanie opublikowane w American Journal of Psysiology w 2017 roku wykazało, że arsen zanieczyszcza wodę pitną około 100 milinów ludzi na całym świecie i jest związany z insulinoopornością oraz cukrzycą.
- BPA
Czyli bisfenol A, jest syntetycznym związkiem wykorzystywanym często do produkcji niektórych rodzajów tworzyw sztucznych w: zabawkach, konserwach (puszkach), napojach, a nawet urządzeniach medycznych. Badania wykazały, że BPA związany jest z wieloma zaburzeniami zdrowia. W Journal of Environmental Research and Public Health opublikowano wyniki badań laboratoryjnych i z udziałem ludzi, sugerujące że kontakt z BPA wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2. Ten związek chemiczny wpływa bezpośrednio na komórki trzustki i zaburza wydzielanie insuliny oraz glukagonu. To z kolei może powodować insulinooporność.
W jaki sposób uniknać bisfenolu-A? Zrezygnujmy z plastiku, wybierajmy szkło i stal szlachetną kiedy to tylko możliwe. Pożegnajmy się ze słomkami do picia napojów, nie prośmy o potwierdzenia płatności kartą (w paragonach znajduje się BPA), a także używajmy toreb wielorazowego użytku, zamiast tych plastikowych. To tylko kilka przykładów.
- PCB
Polichlorowane bifenyle to chemikalia, które mają setki zastosowań przemysłowych i komercyjnych. Zostały oficjalnie zakazane w Stanach Zjednoczonych w 1979 roku. Substancje te mają jednak tendencję do utrzymywania się. Jak pokazują badania, PCB pozostają w organizmie człowieka na długo po ekspozycji, ponieważ gromadzą się w naszych tkankach tłuszczowych.
Bob Weinhold, członek Society of Enviromental Journalists, przyjrzał się badaniom przeprowadzonym na myszach, które wykazały w jaki sposób ekspozycja na PCB była związana ze znacznym upośledzeniem tolerancji glukozy i insuliny. Naukowcy odkryli również, że ekspozycja na PCB zwiększa stężenie cytokin, które również związane są z opornością na insulinę.
- PAH
Poliakrylanowe węglowodory aromatyczne są naturalnie występującymi związkami chemicznymi, które można znaleźć w: benzynie, ropie naftowej i węglu. Powstają gdy węgiel, ropa, gaz, tytoń i śmieci są spalane. W ten sposób zanieczyszczają powietrze.
Badanie opublikowane w 2014 roku w Occupational and Environmental Medicine wykazało, że wysoki poziom PAH w moczu uczestników (monitorowanych przez okres 5 lat), wiąże się z rozwojem cukrzycy typu 2, u dorosłych Amerykanów między 20. a 65. rokiem życia. Naukowcy wskazali na wcześniejsze badania, w których również stwierdzono że długotrwała ekspozycja na PAH powiązana jest ze stresem oksydacyjnym i zapaleniem. Odgrywa również znaczną rolę w rozwoju cukrzycy typu 2.
Papierosy i żywność to główne źródła PAH. By ograniczyć kontakt z nimi, należy zrezygnować z palenia i nie gotować mięsa czy innych produktów spożywczych, w bardzo wysokich temperaturach. Warto również zredukować spożywanie grillowanych (i zwęglonych) potraw.
- Ftalany
To chemikalia które stosowane są w produkcji tworzyw sztucznych, by zwiększyć ich trwałość, elastyczność i przejrzystość. W badaniu przeprowadzonym w Australii, wykryto ftalany w 99,6% próbek moczu uczestników. Udało się stwierdzić, że stężenie to związane było z cukrzycą typu 2, a także nadciśnieniem i chorobą sercowo-naczyniową. Naukowcy wzięli również pod uwagę inne czynniki, które zwykle przyczyniają do takich stanów zdrowotnych – spożywanie alkoholu i palenie tytoniu – jednak związek między ftalanami i chorobą nie zmienił się.
- Rtęć
Rtęć jest niebezpieczną substancją i należy unikać jej za wszelką cenę. Badania wykazały, że może ona indukować hiperglikemię, poprzez zmianę funkcji trzustkowych komórek beta. Przegląd opublikowany w Environmental Research opisał 34 badania, które wykazały zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 i zespół metaboliczny, w wyniku ekspozycji na rtęć.
- Kadm
Występuje naturalnie w środowisku i jest uwalniany w drodze wytopu i wydobycia. Jest stosowany w wielu procesach przemysłowych: powlekania metalem, stabilizowania tworzyw sztucznych czy wytwarzania pigmentów. Może zanieczyścić pożywienie, które pochodzi z gleb lub wód nim skażonych.
W 2017 roku dokonano metaanalizy 9 różnych badań, w których łącznie udział wzięło 28 691 ochotników. Badania te miały na celu ustalenie, czy istnieje związek między ekspozycją na kadm, a ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2. Naukowcy odkryli, że na każdy 1 mikrogram do 1 mg kadmu w moczu, ryzyko cukrzycy wzrosło o 16%.
Ekspozycja na kadm z samej diety nie jest uważana za powód do niepokoju. Jednak palacze i osoby narażone na styczność z nim ze względu na wykonywany zawód, są dużo bardziej zagrożeni.
- Pestycydy
To chemikalia które są szeroko wykorzystywane w rolnictwie, w celu zapobiegania i niszczenia szkodników i owadów, które mogą zakłócać wzrost i produktywność upraw.
Na łamach Environment International opublikowano metaanalizę badań, nad rolą pestycydów w patogenezie cukrzycy. Uwzględniono 22 badania, a także dodatni związek między zwiększoną ekspozycją na pestycydy, a występowaniem cukrzycy. Uboczne efekty działania pestycydów mogą mieć formę ostrą lub chroniczną – w zależności od poziomu ekspozycji. By zmniejszyć tę ekspozycję wybierajmy produkty ekologiczne, które zawierają niższy poziom tych toksyn.
- Nikiel
To metal stosowany w produkcji monet, biżuterii, baterii oraz wymienników ciepła. Uwalniany jest do naszego środowiska z kominów i dużych pieców w elektrowniach lub spalarniach śmieci. Poza tym ze ścieków przemysłowych wprost do gleby.
Badanie opublikowane w Journal of Epidemiology dotyczyło związku ekspozycji na nikiel, z częstością występowania cukrzycy typu 2 wśród dorosłych Chińczyków. Stwierdzono, że mediana stężenia niklu w moczu wśród 2195 uczestników wynosiła 3,6 miligrama na litr, a częstość występowania cukrzycy wynosiła 35%. Ten podwyższony poziom niklu w moczu był związany z wyższymi poziomami glukozy na czczo i insulinoopornością.
Źródło:
http://www.collective-evolution.com/2018/02/15/9-unexpected-triggers-of-diabetes/
Opracowała Ewa Wysocka
