O korzystnym wpływie natury na naszą kondycję nie trzeba nikogo przekonywać. Coraz więcej badań wykazuje bez żadnej wątpliwości, że bezpośredni kontakt z naturą łagodzi stres, wspomaga gojenie i wpływa na ogólne zdrowie.
Naturalne wsparcie
Badanie przeprowadzone przez European Centre for Environment & Human Health na University of Exeter obejmowało 20 000 uczestników, którzy spędzali na terenach zielonych przynajmniej 2 godziny tygodniowo. Jak zaobserwowano, osoby te częściej odnotowywały dobre samopoczucie i cieszyły się lepszym zdrowiem ogólnym. Efekty były wyraźne i odczuwalne przez różne grupy etniczne, ekonomiczne, a także o różnym stanie zdrowia.
Co ważne inne badanie wykazało, że obcowanie z naturą nie może być krótsze niż 120 minut. Te osoby które oddawały się zielonemu relaksowi krócej, nie odniosły wspomnianych korzyści.
Jak powiedział dr Mathew White, przewodniczący zespołu badawczego:
Powszechnie znanym jest fakt, że przebywanie na świeżym powietrzu może być bardzo korzystne dla zdrowia i ogólnego samopoczucia. Jednak do tej pory nie byliśmy w stanie powiedzieć [ile kontaktu] z naturą wystarczy.
Miejmy nadzieję, że 2 godziny tygodniowo są realistycznym celem dla wielu osób, zważywszy na to, że można rozłożyć ten czas na cały tydzień.
Badań dotyczących wpływu natury na nasz dobrobyt jest stosunkowo niewiele. Wykazują one jednak, że spędzanie czasu na łonie natury:
- obniża ciśnienie krwi,
- poziom hormonów stresu,
- zmniejsza pobudzenie układu nerwowego,
- poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego,
- zwiększa poczucie własne wartości,
- łagodzi lęk,
- poprawia nastrój.
W naturalnym środowisku złagodzeniu ulega również agresja oraz zaburzenia deficytu uwagi. Przyśpiesza proces gojenia. Jedno z badań z udziałem pacjentów oddziałów psychiatrycznych wykazało, że przebywanie na świeżym powietrzu zmniejszyło poczucie izolacji wśród uczestników, wprowadziło większy spokój oraz poprawiło ich nastrój.
Badania pokazują, że kontakt z naturą może zmniejszyć nie tylko agresję, ale też przestępczość. Na przykład brytyjskie badanie z 2015 roku wykazało, że 2000 osób mających zwiększony kontakt z naturą odczuwała większe poczucie wspólnoty ze społecznością. W kręgu tym zaobserwowano również spadek wskaźnika przestępczości. Niektórzy specjaliści kryminologii zwracają uwagę na fakt, że bujna roślinność może czynić dane miejsce bardziej atrakcyjnym do popełnienia zbrodni (z uwagi na maskowanie). Jednak badania wykazują też, że wiąże się ona raczej ze zmniejszoną liczbą napaści, włamań i rabunków – choć nie kradzieży. Trudno wykazać jednak zależności przyczynowe pomiędzy krajobrazem, a zbrodnią.
Jak zauważa profesor Sara L. Warber z University of Michigan, nie istnieją „randomizowane, kontrolowane badania” nad wpływem natury na zdrowie człowieka. Istnieją jednak badania epidemiologiczne oraz pomiary przed i po kontakcie z naturą, a ich wyniki są solidne.
Wyjdźmy na zewnątrz
Zderzenie szeroko wykorzystywanych w życiu rozwiązań technologicznych i wiedzy dotyczącej wpływu natury na nasze zdrowie, każe ekspertom oraz decydentom podjąć kroki ku bliższej relacji z naturą. Takie inicjatywy powstają na całym świecie. W Polsce są to między innymi leśne szkoły (choćby pod Białymstokiem), które działają w bliskim kontakcie z naturą. Leśne szkoły od dawna istnieją w Skandynawii, zyskują również coraz większą popularność w Stanach Zjednoczonych.
Ważne by rozumieć, że kontakt z naturą powinien być bezpośredni. Nie chodzi o oglądanie pięknych krajobrazów na ekranie monitora czy słuchania dźwięków natury. Profesor psychologii Peter H. Kahn, z University of Washington zajmuje się zagadnieniem ekopsychologii od kilku dekad. Obawia się jednak, że nasz pogląd na kontakt z naturą bardzo się zmienił i – jak mówi – zubożał.
Musimy sprawić, by forma interakcji z naturą była głębsza i bardziej wciągająca.
Japońskie badanie nad wpływem spacerów po lesie („kąpieli leśnych”) na ludzki organizm sugerują, że substancje lotne jakie wdychamy podczas spaceru przyczyniają się do zwiększenia ilości komórek NK (Natural Killers) w układzie odpornościowym. To one walczą z infekcjami oraz zmianami nowotworowymi. W innym badaniu gościom hotelowym serwowano aromaterapię olejkiem cedrowym w czasie snu. I u tych osób doszło do znacznego wzrostu liczby tych komórek. Już w latach 70. XX wieku profesorowie psychologii środowiskowej Rachel oraz Stephen Kaplan, zwracali uwagę na fakt, że koncentracja w ruchliwych miastach (pracy, stresujących warunkach itd.) wymaga dużego wysiłku. Jednak sytuacja ta zmienia się, gdy otacza nas natura.
Słowo na koniec
Kontakt z naturą jest remedium na napięcia o wielu źródłach. Choć wydaje się, że bardzo się od niej oddaliliśmy, wciąż łakniemy (choć nie zawsze świadomie) kontaktu z nią. Mimo tego, za mało przyglądamy się roli natury – zarówno tej terapeutycznej, jak i egzystencjonalnej. Jednak wraz z rosnącym niepokojem związanym ze zmianami klimatycznymi, rośnie świadomość dotycząca wpływu natury na nasze życie.
Jak powiedziała profesor Gretchen Daily, specjalistka w dziedzinie ochrony środowiska, rozwiązań skoncentrowanych wokół natury i związanego z nią zdrowia psychicznego:
Wkroczyliśmy w zurbanizowany wiek, w którym przewiduje się, że 2/3 ludności będzie mieszkać w miastach do 2050 roku. Jednocześnie dochodzi do przebudzenia [i zauważania] wielu wartości przyrody oraz zagrożeń i kosztów wynikających z jej utraty.
Czy oznacza to, że jest jeszcze dla nas nadzieja?
Źródła:
https://e360.yale.edu/features/ecopsychology-how-immersion-in-nature-benefits-your-health
https://www.fio.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1619&Itemid=100081
https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/rusza-program-201elesna-szkola-z-klimatem201d
Opracowała Ewa Wysocka