Bóle nerwu kulszowego (tzw. rwa kulszowa) znany jest niestety wielu z nas. Pulsuje w dolnej części pleców, rozprzestrzeniając się na pośladki, uda, poprzez łydki, aż do stóp. Problem zaczyna się w części lędźwiowej kręgosłupa i może nawracać.
Co to jest rwa kulszowa?
Ból nerwu kulszowego (będącego największym pojedynczym nerwem w ludzkim ciele) pojawia się wtedy, gdy dochodzi do ucisku korzenia tego nerwu. Jest zazwyczaj powtarzalny, odczuwany głównie w jednej nodze i jest naprawdę trudny do zniesienia. Niestety zwykle nie wiemy jak się rozwinął, ani jak możemy zapobiec jego powrotowi. Dodatkowo, czasami trudno jest odróżnić rwę kulszową od zapalenia stawów, co utrudnia postawienie odpowiedniej diagnozy.
Najpopularniejszymi metodami leczenia jest farmakologia i chirurgia. Jednak badania wykazały, że o wiele mniej inwazyjne metody – jak na przykład chiropraktyka czy osteopatia – mogą być równie skuteczne. Badanie z 2010 roku, opublikowane w Journal of Manipulative Physiological Therapies wykazało, że niemal 60% pacjentów z rwą kulszową którym nie pomogły inne metody, odczuło poprawę po terapii pracy z kręgosłupem, porównywalną w efekcie do operacji chirurgicznej.
Innymi alternatywnymi sposobami, które okazały się działać naturalnie rozluźniająco na mięśnie i łagodząco na ból, okazały się być akupunktura, joga oraz terapie masujące.
Naturalne metody wykazują niewielkie ryzyko wystąpienia negatywnych skutków ubocznych, nie naruszają też anatomii nerwów. Oferują za to wiele pobocznych korzyści, jak: obniżanie poziomu stresu, poszerzenie zakresu ruchu, ochronę przed urazami, a nawet poprawę odporności.
Skąd bierze się ten ból?
Najczęstszą przyczyną powstawania bólu nerwu kulszowego, jest przepuklina krążka międzykręgowego i stan zapalny. Przepuklina oznacza, że dysk w kręgosłupie jest pęknięty lub przesunięty. Wpływa to na zmianę komunikatów chemicznych, jakie wysyłane są przez nerwy do kończyn. Wystający dysk kręgowy w niektórych obszarach może uciskać na nerw kulszowy, który jest jednym z głównych kanałów komunikacji pomiędzy kręgosłupem, a nogami. Nerw ten łączy mniejsze gałęzie nerwów biegnących przez kanał kręgowy, od miednicy do nóg, kostek i stóp. Objawy przepukliny spowodowane są naciskiem na kręgosłup.
Nie u każdego cierpiącego na przepuklinę krążka międzykręgowego (tzw. wypadnięcie dysku) rozwinie się rwa kulszowa. Osoby będące pod silną presją i bardzo zmęczone są bardziej podatne na problemy z kręgosłupem.
Dyski kręgosłupa znajdują się między kręgami i określane są jako naturalne amortyzatory ciała. Muszą pozostać elastyczne, by poradzić sobie z wibracjami i naciskiem wywieranym na nasz kręgosłup. Kiedy się usztywniają, jest znacznie bardziej prawdopodobne że tkanka dysku może wystawać i drażnić obszary odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
U większości osób dorosłych przepuklina lub wypadnięcie dysku jest rezultatem starzenia się i wywierania nacisku na ciało – poprzez ćwiczenia, nieodpowiednią postawę, wysoki poziom stanu zapalnego, a czasami urazy. Wraz z wiekiem dyski kręgosłupa naturalnie tracą swoją elastyczność, gdy zmniejsza się poziom płynu rdzeniowego, powodując wzrost prawdopodobieństwa pęknięć.
Przez wiele lat naciskanie nerwów rdzeniowych uważane było za jedyny powód rwy kulszowej. Dziś naukowcy wiedzą już, że zapalenie znacznie pogarsza ten stan, a nawet może być w niektórych przypadkach głównym jego powodem. Badania wykazały, że objawy rwy kulszowej mogą występować nawet w przypadku braku bezpośredniego ucisku korzenia nerwu, prawdopodobnie w wyniku uwolnienia czynników prozapalnych. Powoduje to ból, ponieważ skutkuje przewlekłym zapaleniem korzenia nerwu.
U osób które nie dbają o siebie – za mało śpią, źle się odżywiają i narażone są na dużo stresu – dyski kręgosłupa starzeją się szybciej. U tych cierpiących na przepuklinę dysku, zapalenie znacznie pogarsza sytuację.
Jakie są objawy?
Szacuje się, że 1-2% wszystkich dorosłych w pewnym momencie doświadczy wypadnięcia dysku, które doprowadzi do rwy kulszowej. Znacznie częściej stan ten dotyka mężczyzn, niż kobiet i osoby powyżej 30 roku życia. Ból ten może spotkać zarówno osoby mało aktywne, jak i sportowców.
Wśród najczęstszych objawów wymienia się:
- silne, czasami narywające bóle mięśni w kończynach i dolnej części pleców, ból może zaczynać się w okolicach kręgosłupa lędźwiowego i przechodzić przez pośladki i uda,
- drętwienie i mrowienie kończyn,
- problemy z poruszaniem się lub ćwiczeniem,
- uczucie sztywności i niemożność zginania stóp,
- odczuwanie bólu podczas snu,
- pulsowanie i stan zapalny wokół ud lub dolnej części pleców, podczas siedzenia lub stania przez dłuższy czas.
Ból nerwu kulszowego trwa zwykle ok. 6 tygodni, choć w przypadku zaniedbania problemu możemy odczuwać chroniczny ból kończyn. Może ustąpić również samoczynnie i nagle wrócić.
U niektórych osób ciało pozbywa się z czasem wybrzuszonej części tkanki w stanie zapalnym, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek kroków. Jednak gdy sytuacja utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni, mało prawdopodobne jest, że minie bez leczenia.
Choć zdarza się to bardzo rzadko, możliwe jest by uciskany nerw kulszowy nie dawał żadnych objawów. Jedno z badań wykazało, że 50 na 100 badanych osób miało przesunięty dysk kręgosłupa, jednak u 20 z nich nie występował zauważalny ból. Pomimo tego, że dysk wszedł w obszar tkanek otaczających w kręgosłupie.
Niestety zdarzają się też pacjenci u których ból trwa bardzo długo, pomimo podjęcia różnych form leczenia. Po ostrych napadach rwy kulszowej szansa na wyzdrowienie jest spora, jednak 20-30% osób boryka się z nawrotem po 1-2 latach. W niektórych przypadkach ciągłe drętwienie ud i pośladków może być oznaką poważniejszego problemu, np. uszkodzenia nerwu które może stać się trwałe. W podobny sposób objawiają się też niektóre choroby, dlatego warto skonsultować się z lekarzem w przypadku powtarzającej się sytuacji.
Naturalne sposoby walki z rwą kulszową
Sposoby radzenia sobie z bólem nerwy kulszowego zależne są od tego, co spowodowało uszkodzenie nerwu. Skonsultowanie się ze specjalistą jest więc bardzo istotne. Zazwyczaj lekarze decydują się na podawanie środków przeciwzapalnych, zwiotczających mięśnie lub steroidów, w leczeniu ciężkiego bólu nerwu kulszowego. Istnieją silne dowody na to, że niektóre z naturalnych metod mogą wyraźnie poprawić nasz stan. Jakie to metody?
- Chiropraktyka kręgosłupa
Istnieją różne rodzaje pękniętych lub dotkniętych przepukliną dysków. Niektóre z nich powodują więcej bólu niż inne. Wypadnięcie dysku jest mniej poważne, ponieważ jego zewnętrzna warstwa jest wciąż nienaruszona. Wybrzuszenia i wypukłości dysku są zwykle dużo bardziej dokuczliwe i bolesne. Powodują uszkodzenie zewnętrznej warstwy dysku kręgosłupa, co powoduje rozchodzenie się tkanki. W miarę postępu stanu, tkanka kręgosłupa może całkowicie odłączyć się od dysku, podczas gdy tkanka dysku może dostać się do kanału kręgowego.
By dobrać odpowiedni sposób leczenia, dla lekarza ważne jest by wiedzieć jakiego rodzaju urazu kręgosłupa doświadczamy. Rwa kulszowa może zostać zdiagnozowana podczas fizycznego badania przez specjalistę (m.in. chiropraktyka) lub na podstawie zleconych badań, jak np. zdjęć rentgenowskich czy rezonansu magnetycznego. Po postawieniu diagnozy bardziej prawdopodobne będzie skuteczne wyrównanie dysków i zapobiegnięcie wysuwaniu się ich do kanału.
Jedno z badań opublikowane na łamach Official Journal of the North American Spinal Society wykazało, że w porównaniu wyników 102 dorosłych cierpiących z powodu rwy kulszowej, u osób wobec których zastosowano chiropraktykę zmniejszyły się: ból miejscowy, ilość dni z bólem oraz ilość przypadków z umiarkowanym lub silnym bólem, w porównaniu do osób nie poddanych korekcie.
- Joga i rozciąganie
Poruszanie się w określony sposób może zaostrzyć ból nerwy kulszowego, jednak w niektórych przypadkach ruch ma szansę pomóc go złagodzić. Niektóre osoby obserwują, że ból wywołuje stanie przez dłuższy czas, siedzenie i gwałtowne poruszanie się. Skracanie kręgosłupa, jak przy podnoszeniu nóg czy przysiadach wydaje się nasilać dyskomfort.
Jednak wydłużanie kręgosłupa poprzez rozciąganie, jogę lub leżenie może pomóc w poprawie postawy, zmniejszając jednocześnie sztywność, stan zapalny i ból. Badania wykazały, że joga jest bezpieczna dla osób z rwą kulszową i przynosi rezultaty. Praktykowanie jej w tym celu skupia się przede wszystkim na plecach – buduje ich siłę i relaksuje zesztywniałe miejsca. Ćwiczenia mające na celu zapobieganie bólom odcinka lędźwiowego kręgosłupa i wzmocnienie rdzenia stosowane są w rehabilitacji pacjentów, którzy przeszli operacje związaną z rwą kulszową. Jednym z przykładów jest pozycja gołębia, w której rozciągany jest mięsień gruszkowaty, co pomaga zapobiegać stanom zapalnym i naciskowi na nerw kulszowy.
- Akupunktura i masaż
Głównym założeniem akupunktury jest osiągnięcie lub utrzymanie lepszego stanu zdrowia, poprzez otwarcie naturalnego przepływu energii w organizmie. Dzięki malutkim i bezbolesnym igiełkom, specjalista jest w stanie dotrzeć do określonych ścieżek w ciele. W niektórych krajach, np. w Stanach Zjednoczonych, metoda ta jest jedną z oficjalnych do walki z bólem pleców.
W podobny sposób działa masaż i rolfing lub inne, nieinwazyjne podejścia, które rozluźniają i otwierają mięśnie oraz tkanki, poprawiając przepływ krwi i zwalczając ból. Masaże wiążą się ze złagodzeniem bólu pleców, rozluźnieniem mięśni, a nawet uwalnianiem endorfin które mają przeciwbólowe działanie.
- Ruch
Siedzenie przez wiele godzin może znacznie pogorszyć wybrzuszanie się dysków oraz ból pleców. Wiele terapii rwy kulszowej wymaga większej ilości ruchu, w połączeniu z ukierunkowanymi ćwiczeniami, by rozluźnić zaognione obszary.
Znalezienie w ciągu dnia czasu na rozciągnięcie konkretnych odcinków lub lekkie ćwiczenia izometryczne, może pomóc złagodzić ból kręgosłupa i nóg, poprawiając jednocześnie siłę. Kiedy objawy nawracają lub się pogębiają, można z powodzenie wykonywać ćwiczenia wzmacniające i rozciągające w domu, bez konieczności wizyty u lekarza. Na początek warto przerywać siedzenie krótkimi spacerami. Codziennie zwiększajmy ilość kroków. Jeśli to ma szansę nam pomóc, warto przemyśleć zakup krokomierza lub urządzenia/aplikacji do monitorowania kondycji. W domu zaś pracujmy nad wydłużeniem kręgosłupa, poprawiając tym samym postawę.
- Ciepłe okłady
Wiele osób stosuje z powodzeniem podgrzewane poduszeczki elektryczne, które ustawione są na niską lub średnią temperaturę. Umieszczane są one przy dolnej części pleców, na 15-20 minut, każdego dnia. Stosować można je kilka razy dziennie, mniej więcej co 2-3 godziny. W podobny sposób zadziała termofor czy poduszeczka z pestkami wiśni. Pamiętajmy jednak by zachować ostrożność i nie oparzyć się. Ciepła kąpiel również pomoże rozluźnić mięśnie i zwiększyć krążenie.
Ciepło wykorzystywane jest zwykle w przypadku tępego bólu. Jednak niektórym zdecydowanie bardziej służą zimne okłady – przykładanie lodu na 10-15 minut, co 2-3 godziny powinno pomóc. Jeśli ból nadal nie ustępuje, większość lekarzy zaleca przyjęcie leków przeciwbólowych, dostępnych bez recepty.
- Łagodzenie stanu zapalnego
Szacuje się, że 5-10% wszystkich pacjentów z bólem dolnej części pleców cierpi na rwę kulszową. Istnieją jednak specyficzne czynniki ryzyka, które zwiększają szansę na jej rozwój. Będą to: starszy wiek, wysoki wzrost, wysoki poziom stresu psychicznego, nadwaga lub otyłość, częste i długie siedzenie, palenie papierosów oraz narażenie na wibracje pochodzące z pojazdów (jak na przykład w przypadków kierowców ciężarówek).
Wiele z nich powoduje stan zapalny, który utrudnia leczenie urazów i zwiększa ból. By radzić sobie z nim szybciej i zwiększyć szanse na złagodzenie bólu nerwy kulszowego, należy dbać o odpowiednią dietę, unikać palenia tytoniu i spożywania „rekreacyjnych” używek, ćwiczyć i wysypiać się.
Podsumowanie
Ból pleców to coś, z czym większości z nas przyjdzie zmierzyć się w którymś momencie życia. Często pojawia się w postaci bólu nerwu kulszowego. Starajmy się rozciągać i ruszać mięśnie pleców, by móc poradzić sobie z tym stanem oraz zapobiegać mu.
Leczenie nieinwazyjne, np. chiropraktyka, akupunktura, masaże, rolfing i wzmacnianie/rozciąganie kręgosłupa, mogą być równie skuteczne, jak operacje i leki stosowane w celu leczenia bólu nerwy kulszowego, nóg i pleców.
Dieta odgrywa bardzo ważną rolę w zmniejszaniu stanu zapalnego, który spowodowany jest rwą kulszową. Pamiętamy również by nie siedzieć i nie stać w jednym miejscu za długo, wstawać, ruszać się, ćwiczyć jogę, rozciągać się i stosować okłady (ciepłe lub zimne). Nie rezygnujmy z akupunktury i wizyty u dobrego chiropraktyka lub fizjoterapeuty.
Źródło:
https://draxe.com/sciatic-nerve-pain/
Opracowała Ewa Wysocka
