Koncentraty – czyli soki pozbawione większości wody – obecne są nie tylko w naszej kuchni. Nierzadko sięgamy również po koncentraty soków owocowych, które mogą zaoferować nam konieczne witaminy i minerały. Są jednak bardziej przetworzone.
Czym jest koncentrat soku?
Sok może składać się nawet w 90% z wody. Kiedy jej znaczna część zostanie wyeliminowana, pozostaje nam gęsty i ciągnący się płyn – koncentrat. Proces ten służy zwykle przedłużeniu przydatności soku, ponieważ bez wody zahamowany zostaje rozwój bakterii. Między innymi dzięki temu, koncentraty są tańsze w pakowaniu, przechowywaniu oraz transporcie.
Owoce przeznaczone na koncentrat są dokładnie myte i oczyszczane, a potem gniecione lub blendowane. Następnie odparowywana zostaje większość znajdującej się w nich wody. W procesie tym smak soku może ulec rozcieńczeniu, dlatego niektórzy producenci stosują dodatki smakowe. Są to niestety zwykle sztuczne związki, produkowane z odpadów owocowych.
Co gorsza, do koncentratów owocowych dodawany jest często kukurydziany syrop wysokofruktozowy, do warzywnych zaś sód. Zdarza się, że w produktach tych umieszczane są również sztuczne barwniki i aromaty. Niektóre poddawane są też dodatkowej obróbce, która ma na celu usunięcie szkodliwych drobnoustrojów i wydłużenie okresu przydatności do spożycia.
Większość koncentratów jest filtrowana, odparowywana oraz pasteryzowana. Przechowywane są w temperaturze pokojowej lub mrożone. Najczęściej przeznaczone są do rozcieńczania wodą.
Rodzaje koncentratów owocowych
Jakie koncentraty możemy znaleźć na sklepowych półkach?
- 100% koncentraty owocowe
Najzdrowsza opcja, wyprodukowana w 100% z owoców. Mają najwięcej składników odżywczych i nie są dodatkowo słodzone. Czasami w ich składzie znajdują się jednak dodatki aromatyzujące lub konserwanty.
- Napoje
Napoje (i skoncentrowane koktajle) wytwarzane są z mieszanek soków. By brak całych owoców nie był wyczuwalny, często dodawane są do nich aromaty i/lub słodziki. Czytajmy etykiety. Lepiej zrezygnować z produktu który ma cukier (np. HFCS), syrop fruktozowy, bądź cukier trzcinowy.
- Koncentraty w proszku
Te produkty poddawane są zwykle suszeniu rozpyłowemu oraz liofilizacji. Dzięki temu usunięta zostaje cała woda. Takie produkty zajmują również mniej miejsca.
Co więcej, niektóre badania wykazują, że owocowo-warzywne koncentraty w proszku związane są ze zmniejszonymi markerami zapalnym i zwiększonym stężeniem przeciwutleniaczy.
I tutaj należy jednak czytać etykiety, ponieważ wiele z tego typy koncentratów posiada cukry dodane.
Korzyści prozdrowotne koncentratów
Jakie właściwości mają koncentraty?
- Są bogate w składniki odżywcze
Najzdrowsze są te wyprodukowane w 100% z owoców lub warzyw i bez dodatków cukru czy soli. Szacuje się, że 120 ml szklanki soku pomarańczowego przygotowanego z koncentratu, dostarcza 280% dziennego zapotrzebowania na witaminę C. Marchewkowy sok (240 ml), który powstał ze 100% koncentratu warzywnego może dostarczyć nawet 400% dziennego zapotrzebowania na witaminę A.
- Zawierają korzystne związki roślinne
W koncentratach znajdują się m.in.: karotenoidy, antocyjany oraz flawonoidy. Jak wykazują badania, flawonoidy mogą złagodzić stan zapalny który wynika z nadwagi i otyłości. W jednym z badań zaobserwowano, że u osób otyłych pijących przez 7 dni sok pomarańczowy po posiłkach, obniżeniu uległy markery zapalne.
W innym badaniu z udziałem 56 otyłych dorosłych wykazano, że wypijanie przez 8 tygodni mieszanki soków owocowo-warzywnych, wpływała na obniżenie stanu zapalnego oraz poziomu „złego” cholesterolu LDL.
- Dbają o skórę
Wiele spośród koncentratów ma wysoką zawartość przeciwutleniaczy oraz witaminy C. Dzięki nim obniżony zostaje stres oksydacyjny, a proces starzenia zwalnia. Wykazano, że beta-karoten który znajduje się m.in. w marchewce i pomidorach łagodzi stan zapalny skóry.
- Mają dłuższą datę przydatności
Koncentraty mają szansę być pewnego rodzaju alternatywą dla świeżych soków. Nie psują się łatwo, mogą też zostać zamrożone. To świetne wyjście np. na okres jesienno-zimowy, kiedy trudniej jest o świeże produkty.
Środki ostrożności
Należy pamiętać, że koncentraty mogą mieć niezdrowy skład (np. wypełniony cukrami), dlatego ważne jest by czytać etykiety. Większość z nich ma również jedynie śladowe ilości błonnika, który znajdują się w całym owocach i warzywach. W niektórych znajdują się również niezdrowe konserwanty.
Koncentraty warzywne nie powinny zawierać sodu lub jego ilość nie powinna przekraczać 140 mg na porcję.
Z powody braku błonnika który pomaga stabilizować poziom glukozy we krwi, koncentraty mogą powodować skoki cukru. Są też często bardziej kaloryczne i mają więcej węglowodanów. Pomarańcza średniej wielkości może mieć ok. 62 kalorii i 15 g węglowodanów, zaś 240 ml szklanki soku zrobionego ze 100% koncentratu ma ok. 110 kalorii i 24 g węglowodanów. Wynika to z faktu, że do wyciskania soku potrzebne jest więcej owoców, niż moglibyśmy w rzeczywistości zjeść w całości. Do soków i koncentratów dodawane są ponadto substancje słodzące.
Nawet 100% koncentraty należy spożywać z umiarem. Badania populacyjne połączyły codzienne spożywanie słodkich napojów (w tym 100% soku owocowego), ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów.
Źródło:
https://www.healthline.com/nutrition/juice-concentrate#benefits
Opracowała Ewa Wysocka
