Krwawienie z pochwy to normalna część cyklu menstruacyjnego. Uznaje się jednak, że pozamenstruacyjne krwawienie jest sygnałem ostrzegawczym. Czasami przybiera to formę plamienia między miesiączkami, czasami ich dużej obfitości. Plamienia zdarzyć się mogą również u dziewcząt które jeszcze nie miesiączkują, a także u kobiet po menopauzie, krwawienie może występować również po stosunku.
Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele. Jedno jest pewne – w przypadku pojawianie się krwawienia należy jak najszybciej udać się do lekarza, szczególnie jeśli wystąpi ono w czasie ciąży.
Krwawienie prawidłowe
Od okresu dojrzewania aż do menopauzy, ciała większości kobiet przechodzą tzw. cykle (miesiączkowe). Ich długość waha się od 21 do 45 dni, a każda część wiąże się z innymi fizycznymi procesami i symptomami. Zależne jest to od poziomu hormonów, który na przestrzeni cyklu podnosi się i spada.
Cykl rozpoczyna się pierwszego dnia okresu i kończy pierwszego dnia kolejnej miesiączki. U niektórych kobiet długość cyklu pozostaje niezmienna latami, u innych zaś może zmieniać się często.
W trakcie cyklu, jajniki uwalniają jajeczko. Jeśli nie zostaje ono zapłodnione, następuje menstruacja. W jej trakcie złuszcza się nabłonek macicy, co pozwala jej pozostać w zdrowiu i być gotową do kolejnego cyklu.
Krwawienie w trakcie okresu może być lekkie, umiarkowane lub obfite – co może zmieniać się wraz z wiekiem i profilem hormonalnym. Często w ciągu pierwszych kilku lat miesiączkowania cykl jest nieregularny. Podobnie sytuacja wygląda, kiedy kobieta zbliża się do menopauzy.
Możliwe przyczyny krwawienia
Krwawienie z pochwy – zarówno prawidłowe, jak i nieprawidłowe – może wystąpić na każdym etapie życia: w ciąży, w okresie około menopauzalnym, w czasie lub po menopauzie. Jakie mogą być przyczyny takiego stanu?
Okoliczności związane ze zdrowiem seksualnym i reprodukcyjnym:
- adenomioza, zgrubienie macicy,
- polipy macicy lub szyjki macicy, łagodne guzy,
- włókniaki macicy, występujące często łagodne guzy,
- ciąża,
- ciąża pozamaciczna, w sytuacji gdy zapłodnione jajeczko rośnie i rozwija się poza macicą,
- poronienie,
- zespół policystycznych jajników,
- stosunek seksualny,
- perimenopauza (następująca przed menopauzą),
- endometrioza,
- atrofia pochwy/zanikowe zapalenie pochwy, kiedy grubość nabłonka ścian pochwy stopniowo zmniejsza się, a nawet zanika.
Okoliczności związane z problemami zdrowotnymi:
- celiakia lub nadwrażliwość na gluten,
- choroba nerek lub wątroby,
- małopłytkowość,
- choroba von Willebranda (przewlekłe zaburzenie krzepnięcia krwi).
Choroby przenoszone drogą płciową:
- chlamydioza (powszechna infekcja bakteryjna która rozprzestrzenia się poprzez kontakt seksualny),
- rzeżączka (zakażenie bakteryjne przenoszone drogą płciową),
- zapalenie szyjki macicy, spowodowane infekcją lub chorobą weneryczną,
- zapalenie narządów miednicy mniejszej/zapalenie przydatków (infekcja narządów rozrodczych),
- zakażenie Ureaplasma vaginitis, nieszkodliwymi zwykle bakteriami, które tworzą kolonię bakterii prowadzącą do infekcji,
- bakteryjne zapalenie pochwy.
Problemy z tarczycą:
- nadczynność tarczycy,
- niedoczynność tarczycy.
Nowotwory i stany przedrakowe:
- rak szyjki macicy,
- rak endometrium,
- rak jajnika,
- mięsak macicy,
- rak pochwy.
Urazy:
- uraz fizyczny,
- uszkodzenie pochwy lub szyjki macicy w wyniku urazu,
- penetracyjne uszkodzenie pochwy lub szyjki macicy,
- wykorzystywanie seksualne.
Inne:
- leki,
- zapomniany tampon,
- wkładki domaciczne,
- w reakcji na niektóre typy leczenia raka piersi,
- rozpoczęcie, zaprzestanie stosowania lub zmiana środka antykoncepcji hormonalnej.
Czynniki ryzyka
Niektóre schorzenia, stany oraz nawyki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nieprawidłowego krwawienia. Będą to między innymi:
- wiek – nieprawidłowe krwawienie występuje częściej u młodych kobiet i tych tuż przed menopauzą,
- ogólny stan zdrowia reprodukcyjnego oraz czynniki chorobotwórcze – włókniaki, polipy, zespół policystycznych jajników i nieregularne miesiączki mogą zwiększać ryzyko,
- niektóre rodzaje raka, w tym: endometrium, jajnika, macicy i szyjki macicy,
- choroby związane z krwawieniem,
- nadwaga,
- wiele partnerów seksualnych,
- historia chorób przenoszonych drogą płciową,
- niektóre leki w tym: kortykosteroidy, przeciwpsychotyczne i przeciwzakrzepowe, doustne środki antykoncepcyjne, wkładki domaciczne, hormonalna terapia zastępcza,
- suplementy takie jak: miłorząb, soja lub żeń-szeń.
Diagnozowanie i leczenie konwencjonalne
W przypadku wystąpienia nieoczekiwanego krwawienia, brązowej wydzieliny lub plamienia między miesiączkami, należy skonsultować się z lekarzem. Diagnozowanie pierwotnej przyczyny może wymagać różnych testów diagnostycznych, w tym: badania krwi, USG, badania miednicy, rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej. W niektórych przypadkach wymagane może być zrobienie biopsji i/lub sonohysterografii (ultrasonografii macicy).
Lekarz powinien zapytać o cykl menstruacyjny, jego moment oraz niepokojące objawy. Po ustaleniu przyczyny nieregularnego miesiączkowania lub nieprawidłowego krwawienia, określony zostanie plan leczenia.
W zależność od przyczyny problemu, plan też może obejmować:
- terapię hormonalną – tabletki antykoncepcyjne lub plastry regulujące produkcję hormonów,
- analogi gonadoliberyny (GnRH) – leki do zatrzymania cyklu menstruacyjnego i zmniejszenia wielkości mięśniaków,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne – w celu zwalczenia nadmiernego krwawienia i łagodzenia skurczów menstruacyjnych,
- antybiotyki – w przypadku niektórych zakażeń i chorób przenoszonych drogą płciową,
- interwencje chirurgiczne – w zależności od rozpoznania zalecone mogą być: ablacja endometrium, embolizacja tętnicy macicznej, miomektomia lub histerektomia.
Jeden z najczęstszych problemów – zapalenie przydatków
Zapalenie przydatków, czyli zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID) to rodzaj infekcji bakteryjnej. Leczenie powinno rozpocząć się jak najszybciej, ponieważ stan ten ma tendencję do rozprzestrzeniania się. Może spowodować uszkodzenie dowolnej części żeńskiego narządu rodnego – przenieść się od pochwy, na inne części dróg rodnych, w tym szyjkę macicy, macicę, jajowody i jajniki. Objawy bywają nieoczywiste. W wyniku tego schorzenia może pojawić się ból, blizny i trwałe uszkodzenia. Jedną z komplikacji tego schorzenia jest niepłodność. Ciężarne kobiety z historią PID są bardziej narażone na powikłania związane z ciążą (w tym ciąże pozamaciczne).
Eksperci uważają, że najczęstszymi przyczynami zapalenia przydatków są nieleczone choroby przenoszone drogą płciową, szczególnie rzeżączka i chlamydioza. Innymi bakteriami mogą być np.: Neisseria gonorrhoeae (rzeżączka), Mycoplasma genitaliom oraz bakteryjne mikroorganizmy, szczególnie beztlenowce. U niektórych kobiet jednak może rozwinąć się z powszechnie występujących infekcji, jak np. bakteryjne zapalenie pochwy. Najczęściej PID dotyka kobiety w wieku rozrodczym, poniżej 35. roku życia.
Objawy różnią się w zależności od osoby. Niektóre kobiety mogą być nawet nieświadome problemu, inne będą doświadczać bardzo nieprzyjemnych objawów. Najczęstszymi objawami są:
- ból podbrzusza, po jednej lub obu stronach,
- nadwrażliwość okolic narządów płciowych,
- ból w czasie stosunku, czasami krwawienie podczas lub po,
- nieregularne miesiączki,
- upławy, w tym te charakteryzujące się żółtawym lub zielonkawym zabarwieniem (jest to oznaka infekcji),
- uczucie pieczenia podczas oddawania moczu,
- ból przy wypróżnianiu,
- gorączka i objawy takie jak: nudności, dreszcze, utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie.
Wśród najważniejszych powikłań wymienia się niepłodność i ciąże pozamaciczne. Im więcej razy wystąpiło PID, tym większe ryzyko niepłodności. Ciąża pozamaciczna może dawać podobne objawy do PID, choć są zwykle są bardziej intensywne. Jest to bardzo poważny stan, mogący zagrażać życiu.
Ponadto PID prowadzić może do:
- blizn tworzących się wewnątrz lub na zewnątrz jajowodów. Uszkodzenia mogą być nieodwracalne, jednak zdarza się to tylko w sytuacji gdy stan ten jest długo nieleczony. Zakażony płyn może również tworzyć w jajowodach ropnie,
- blizn powodujących niedrożność jajowodów,
- długotrwałego bólu miednicy/brzucha, utrudniającego lub uniemożliwiającego stosunek,
- wyższego ryzyka związanego z ciążą i porodem.
Zapalenie przydatków powodowane jest najczęściej nieleczoną chorobą weneryczną. Chlamydia jest powszechnie występującym typem choroby przenoszonej drogą płciową. Dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Przenoszona jest przez stosunek pochwowy, oralny lub analny. Badania pokazują, że większość osób zarażonych (z których spora część ma mniej niż 25 lat), nie jest tego świadoma. Chlamydioza często nie daje żadnych objawów, nie zmienia to jednak jej niebezpiecznego profilu. Choroby weneryczne mogące wywoływać PID, dają często objawy podobne do niej samej, jak np.: nieprawidłowa wydzielina z pochwy, uczucie pieczenia podczas wizyty w toalecie, wydzielina z penisa i uczucie pieczenia, ból i obrzęk w jednym lub obu jądrach, w niektórych przypadkach ból odbytu, krwawienie i wydzielina.
Ryzyko zachorowania na PID zwiększają takie czynniki jak:
- wiek 25-35 lat,
- seks bez zabezpieczenia,
- historia PID i innych rodzajów bakteryjnych zakażeń pochwy,
- posiadanie więcej niż jednego partnera seksualnego, jako że zwiększa to ryzyko zarażenia się chorobą weneryczną (dotyczy to szczególnie osób, którzy mają/mieli wielu partnerów seksualnych),
- częste irygacje, mogące zmieniać delikatną równowagę flory bakteryjnej pochwy,
- wkładka domaciczna, szczególnie w ciągu pierwszych 3 tygodni po założeniu,
- historia zakażeń pochwy, częstych zakażenie dróg moczowych lub innego rodzaju infekcji, spowodowanych m.in.: ciążą, porodem, poronieniem lub aborcją,
- palenie, używki i narkotyki.
Większość kobiet leczonych z powodu zapalenia przydatków nie wymaga hospitalizacji. Taki środek zapobiegawczy stosuje się najczęściej w przypadku pacjentek bardziej zagrożonych – ciężarnych kobiet które nie reagują dobrze na leki, mających wysoki stan zapalny w jajowodach lub chorujących. Pozwala to monitorować stan i podawać antybiotyki dożylnie. W rzadkich i ciężkich przypadkach może być konieczna operacja, by usunąć blizny, uszkodzoną tkankę lub ropnie, które mogą pękać w obrębie narządów płciowych. Jeżeli przyczyną PID jest choroba przenoszona drogą płciową, do lekarza powinni udać się wszyscy partnerzy. Nie należy podejmować współżycia przed ukończeniem leczenia. Czasami schorzenie nie daje już objawów, jednak infekcja nie została usunięta. Niezależnie więc od samopoczucia, należy przyjąć wszystkie zalecone środki, w odpowiednich dawkach.
Choć zapalenie narządów miednicy mniejszej jest zwykle całkowicie wyleczalne, może wrócić. Każdy epizod zwiększa szansę na wystąpienie kolejnego.
Jak ustrzec się przed problemami?
Poniżej przedstawiamy naturalne metody oraz wskazówki, dbania o reprodukcyjne i seksualne zdrowie kobiet.
- Coroczne badania miednicy
Oprócz corocznych badań miednicy, należy umówić się do lekarza jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych objawów:
- mimo ukończenia 15. roku życia nie pojawiła się menstruacja,
- menstruacja nie pojawiła się w ciągu 3 lat od momentu rozwoju piersi,
- pojawia się brązowa wydzielina która piecze, nieprzyjemnie pachnie i powoduje swędzenie,
- w przypadku gdy partner seksualny zarażony został chorobą przenoszoną drogą płciową,
- krwawienie które trwa dłużej niż 10 dni,
- niewyjaśniony ból podbrzusza,
- ból miednicy,
- niewyjaśniony ból okolic sromu,
- zanik miesiączki,
- bardzo silne skurcze menstruacyjne.
Pierwsze badanie dna miednicy powinno nastąpić przed ukończeniem 21. roku życia lub po podjęciu aktywności seksualnej. Badanie jest szybkie i bezbolesne.
- Bezpieczny seks
Choroby przenoszone drogą płciową – jak chlamydioza i rzeżączka – są głównymi czynnikami ryzyka dla nieprawidłowego krwawienia z pochwy. Zarazić można się poprzez seks pochwowy, oralny i analny. W przypadku stosunku z partnerem, którego przeszłości seksualnej nie znamy, należy użyć prezerwatywy. Są one środkiem zwiększającym ochronę przed chorobami wenerycznymi, bywają jednak zawodne w kwestii zapobiegania ciąży.
- Badania dedykowane
Eksperci zalecają, by aktywne seksualnie osoby poniżej 25. roku życia, co roku poddawały się testom na chlamydiozę. W przypadku więcej niż jednego partnera seksualnego w ciągu roku, należy odwiedzić lekarza by zwiększyć szansę na rozpoznanie ewentualnej choroby we wczesnym stadium. W przypadku zdiagnozowania choroby wenerycznej czy np. zapalenia przydatków, natychmiastowe leczenie zmniejsza ryzyko długoterminowych powikłań.
Szczególną czujność powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące. Choroby przenoszone drogą płciową – a nawet zapalenie pochwy – mogą prowadzić do powikłań rozwijającego się płodu. W przypadku karmienia piersią, konsultacja z lekarzem pomoże ustalić czy zalecane leki nie będą stanowiły zagrożenia.
- Zapobieganie infekcjom
Zapalenie pochwy zazwyczaj nie prowadzi do takich powikłań jak PID, choć jest to możliwe. Często infekcja taka wraca w ciągu 12 miesięcy od epizodu. By zapobiec rozwojowi i nawrotom infekcji, warto zwrócić uwagę na:
Łagodny detergent do mycia. Mycie miejsc intymnych zwykłymi mydłami i żelami, może powodować ich podrażnienie, zaburzenie równowagi pH i mikroflory, a także zwiększyć upławy (obecnie lekarze częściej przychylają się do stosowania szarego mydła, niż specjalistycznych żeli intymnych). Warto zrezygnować również z perfumowanych wkładek, tamponów i podpasek, szczególnie jeśli podrażnienie już występuje. Bieliznę należy prać w delikatnych środkach, najlepiej hipoalergicznych lub dedykowanych praniu ubranek dziecięcych. Należy pamiętać, że pochwa oczyszcza się sama i irygacje bardzo jej szkodzą.
Odpowiednie środki higieniczne. Należy wybierać wysokiej jakości produkty, najlepiej probiotyczne lub z organicznej bawełny. Nie są one perfumowane i nie zawierają szkodliwych chemikaliów. By uniknąć rozwoju bakterii, środki te należy wymieniać przynajmniej 3 razy dziennie (co 6-8 godzin).
Odporność. Choć silny układ odpornościowy nie chroni przez chorobami przenoszonymi drogą płciową, może pomóc w zapobieganiu nawracającym infekcjom. Ułatwia też walkę z tymi powstałymi i zmniejsza ryzyko powikłań. Ogromną rolę odgrywają tutaj: odpowiednia, zbilansowana dieta, probiotyki i produkty które je zawierają, odpowiednie zajęcie się alergiami, niedoborami składników odżywczych, cukrzycą; aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu, zredukowanie stosowania leków które mogą przyczyniać się do powstawania infekcji.
- Zaprzestanie irygacji
Irygacja zakłóca prawidłową równowagę bakteryjną wewnątrz pochwy, co stanowi czynnik ryzyka rozwoju infekcji. Wydawać mogłoby się, że pomaga pozbyć się powstałego już podrażnienia, infekcji lub objawów choroby wenerycznej. Niestety, irygacja jedynie pogarsza sprawę, ponieważ wypłukuje pożyteczne bakterie, które chronią przed tymi szkodliwymi.
- Zbilansowana dieta
Zbilansowana dieta, bogata w zdrowe i pożywne produkty wysokiej jakości pomoże zachować odpowiednią wagę i dobre samopoczucie. Jest też ogromnie ważna w przypadku stosowania doustnej antykoncepcji lub skłonności do infekcji drożdżakowych – przestrzeganie diety może pomóc w zmniejszeniu objawów. Ryzyko infekcji drastycznie zwiększa też przyjmowanie antybiotyków, ponieważ wraz ze złymi, zabijają one również dobre bakterie. Ciało – w tym pochwa i jelita – potrzebuje dobrych bakterii, do prawidłowego funkcjonowania.
- Suplementy
Korzyści jakie dają probiotyki, wciąż badane są przez naukowców na całym świecie. Kolejne badania potwierdzają, że są niezbędne dla zdrowia kobiecych miejsc intymnych. Poza zwalczaniem infekcji spowodowanych przez Candida albicans, pomagają utrzymać odpowiedni poziom pH w pochwie, wprowadzając do systemu przyjazne bakterie. Ponadto, probiotyki wspomagają walkę z depresję i lękiem oraz stanem zapalnym, wzmacniają układ odpornościowy i pomagają kontrolować poziom cukru we krwi.
W badaniu klinicznym dotyczącym kobiet po menopauzie i borykających się z suchością pochwy, 3 g olejku z rokitnika dziennie poprawiło pH oraz wilgotność pochwy, w ciągu 3-miesięcznego badania. Olejek ten jest bogaty w witaminy, minerały, a nawet białko. Naukowcy wciąż znajdują nowe, zaskakujące składniki tej rośliny.
Kwasy tłuszczowe omega-3 poprawiają krążenie i wspierają zdrowe serce. Badania pokazują, że przyjmowanie 1-2 g omega-3 dziennie, może pomóc złagodzić ciężkie objawy PMS. Obejmują one: (nierzadko ciężkie) skurcze, bóle głowy i drażliwość, a nawet omdlenia. Mogą więc skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie.
- Aktywność fizyczna
Zdrowe kobiety powinny wykonywać co najmniej 150 minut umiarkowanych ćwiczeń aerobowych w tygodniu. Pomoże to w walce z niektórymi chorobami, utrzymaniu prawidłowej wagi i zmniejszeniu stresu. Według Mayo Clinic powinno być to przynajmniej 30 minut dziennie, a w przypadku walki z dodatkowymi kilogramami – co najmniej 300 minut każdego tygodnia.
Poza regularnymi treningami – jak bieganie, chodzenie, treningi siłowe itd. – warto włączyć również następujące aerobowe:
Pływanie. Wpływa świetnie na ogólną kondycję oraz na psychikę, obniża ciśnienie krwi, zmniejsza ryzyko chorób serca i wzmacnia całe ciało.
Tenis. Pomaga bardzo skutecznie pozbyć się tkanki tłuszczowej i równoważy ciśnienie krwi. Poprawia wytrzymałość, elastyczność, siłę i równowagę.
Taniec. W zależności od rodzaju, angażować można niemal każdy mięsień w ciele. Taniec może poprawić siłę i napięcie mięśni, zmniejszyć ryzyko osteoporozy, poprawić równowagę i sprawność, pomóc zrzucić zbędne kilogramy i poprawiać zdrowie serca oraz płuc.
Skakanka. Możliwa do wykorzystania niemal w każdym miejscu i przy niewielkim wkładzie finansowym. Skakanie przez 15-20 minut pozwala spalić tyle kalorii, ile 8-minutowy bieg. Poprawia pracę serca, a także wzmacnia zarówno górną, jak i dolną część ciała. Może poprawić równowagę i koordynację.
Ćwiczenia na świeżym powietrzu. Bez względu na to, czy ma być to joga, Qigong, czy zwykły spacer – jak pokazują badania, aktywność na świeżym powietrzu ma dobry wpływ zarówno na ciało, jak i umysł. Ponadto, zwiększa poziom witaminy D. Korzyści zdrowotne witaminy D są dobrze udokumentowane i znajdują się wśród nich: poprawa zdrowia kości, usprawnienie produkcji hormonów, wzmocnienie układu odpornościowego i ochrona przed niektórymi rodzajami raka. Potrzebuje jej również koncentracja i dobry nastrój. Więcej na jej temat pisaliśmy m.in. tutaj, tutaj oraz tutaj.
Środki ostrożności – o czym należy pamiętać
W przypadku wystąpienia nieprawidłowego krwawienia lub brązowej wydzieliny, należy skonsultować się z lekarzem. Szczególnie jeśli dotyczy to:
- dziewczynek w wieku poniżej 8. roku życia, bez żadnych innych oznak dojrzewania,
- kobiet w okresie menopauzy,
- kobiet po menopauzie nie stosujących terapii hormonalnej,
- kobiet po menopauzie przyjmujących cyklicznie terapię,
- kobiet po menopauzie stosujących ciągłą terapię hormonalną.
Jeśli krwawienie takie wystąpi w czasie ciąży, nie należy zwlekać i udać się natychmiast do swojego lekarza lub na pogotowie.
Podobnie sytuacja ma się, jeśli wystąpią któreś z objawów infekcji lub innych chorób, wraz z silnym bólem podbrzusza, nudnościami i wymiotami, wysoką gorączką (powyżej 38 stopni Celsjusza) oraz nieprzyjemną wydzieliną z pochwy.
Źródła:
https://draxe.com/vaginal-bleeding/
https://draxe.com/pelvic-inflammatory-disease/
Opracowała Ewa Wysocka
