24 marca, 2018

Brokułowe kiełki lekiem na… wiele zła!

Kiełki warzyw nie były uważane za warte włączenia do diety, aż do końcówki lat 90. ubiegłego wieku. W 1997 roku, w New York Times pojawił się artykuł, który zwrócił oczy świata w ich kierunku. W konsekwencji doprowadził on do globalnego deficytu brokułów, ponieważ powstały rozmach popytu był bezprecedensowy. Choć mogą być trudniej dostępne niż (po prostu) brokuł,  z pewnością warte są odwiedzenia dodatkowego sklepu.

Czym są kiełki brokułów?

Aż do lat 70. XX wieku, kiełki brokułów były właściwie ignorowane, podobnie zresztą jak większość zdrowych pędów. Jednak przeprowadzone na początku lat 90. badania potwierdziły przekonanie, że kiełki te są bardzo pożywne i nie są tym samym, co dojrzałe brokuły.

Może wydawać się, że kiełki brokułów mają takie same wartości odżywcze jak dojrzałe warzywo. Mają jednak mniej witamin C i K (występujących w dużej ilości w brokułach), zawierają za to znacznie więcej glukozynolanów.

Warzywa kapustne (jarmuż, rukola, rzodkiew i inne) – w tym kiełki brokułów – zawierają enzym zwany mirozynazą. Działając w obrębie bakterii jelitowych, rozkłada glukozynolany do ich „przydatnych” form. Jedną z nich są izotiocyjaniany. Obserwacje wskazują na to, że aktywują one inne enzymy odpowiedzialne za transformacje i/lub usuwanie ksenobiotyków (mianem tym określa się większość leków i trucizn). Niektóre źródła opisują ten proces jako mechanizm obronny gospodarza. Miałby być on aktywowany przez stosunkowo niewielkie ilości izotiocyjanianów i powodować, że organizm wykorzystuje swoją naturalną siłę do walki.

Kiełki brokułów zawierają bardzo dużo glukorafaniny, będącej glukozynolanem (w wyniku rozpadu którego powstaje sulforafan). Mają jej od 10 do 100 razy więcej, niż dojrzałe brokuły. Jej poziom zależy od momentu zebrania kiełków (najlepsze będą te trzydniowe) i sposobu przygotowania (surowe mają najwięcej mirozynazy). Dokładne przeżuwanie kiełków pozwoli maksymalnie wykorzystać ich prozdrowotne właściwości.

Dlaczego te składniki są dla nas tak istotne? Sulforafan wykazuje imponujące właściwości przeciwnowotworowe i wspomagające walkę z tą chorobą. Wykazano również, że wspiera serce, kości i układ oddechowy. Pomaga organizmowi zwalczyć powszechnie występujące infekcje, usuwać związki chemiczne pochodzące ze środowiska, zwalczać choroby autoimmunologiczne, a nawet chronić mózg po ciężkich obrażeniach.

Jednym ze sposób działania sulforafanu jest jego wpływ na ekspresję genów. Zajmuje się tym epigenetyka, która przygląda się zmianom genetycznym, możliwym do osiągnięcia np. poprzez zmianę diety czy stylu życia (a więc czynniki zewnętrzne). Nauka ta mówi o tej części naszego DNA, która instruuje komórki by działały, włączały się, wyłączały itd. Sulforafan wywiera wpływ na warstwę epigenetyczną pewnych części DNA, które wpływają na szereg funkcji zwalczających choroby.

Prozdrowotne właściwości brokułowych kiełków

Wiemy już, jakie związki zawierają w sobie kiełki brokułów. Jak przekłada się to jednak na ich wsparcie naszego zdrowia?

  • Mogą zwalczać raka i zapobiegać mu

Wspomniany wcześniej artykuł z New York Times nosił tytuł: Naukowcy odkrywają zagęszczone substancje przeciwnowotworowe w kiełkach brokułów. Ta zdolność kiełków do walki z rakiem, stała się ich najszerzej zbadaną właściwością.

Zacznijmy od początku. Sulforafan hamuje funkcje enzymów I fazy, które aktywują w organizmie substancje metabolizowane w te rakotwórcze. Następnie indukuje enzymy II fazy. Enzymy te oczyszczają organizm z potencjalnych czynników rakotwórczych i innych związków wywołujących chorobę. Fachowo proces ten nazywa się metabolizmem ksenobiotycznym.

Spożywanie kiełków może wpływać również na ilość białka Nrf2. Białko to funkcjonuje we wczesnym okresie życia jako przeciwutleniacz, który może działać przeciwnowotworowo. Jednak kiedy choroba już się rozprzestrzeni, Nrf2 wydaje się sprzyjać wzrostowi raka. Naukowy obserwują aktywność inhibitora HDAC, by określić jak funkcjonuje w ciele Nrf2. Im więcej jego aktywności, tym mniej HDAC ulega ekspresji. Obserwują również ekspresję genu p16 – supresora raka – który hamuje HDAC.

W badaniach na zwierzętach z wysokim stężeniem Nrf2, sulforafan wykazywał silną zdolność do walki z rakiem. Miał jednak mały wpływ na gryzonie z niedoborem tego białka. Zredukowanie poziomu HDAC w ludzkich komórkach raka jelita grubego spowodowało, że sulforafan podwoił swoją zdolność do wywoływania ekspresji p16, powstrzymując potencjalnie dalszy rozwój raka. Badanie na ludziach wykazało, że osoby spożywające ponad 5 porcji warzyw kapustowatych tygodniowo – lub zjadające kiełki brokułów – miały wyższą ekspresję p16 i niższą HDAC.

Wiele zalet sulforafanu (nie tylko związanych z prewencją nowotworową) związanych jest ze wspomnianą epigenetyką. Może być on w stanie wpływać na niektóre zmiany epigenetyczne, w określonych typach komórek nowotworowych i odwracać być może negatywne zmiany w kodzie genetycznym, pogłębiające lub indukujące niektóre nowotwory.

Poniżej wymieniamy różne typy raka, które zostały zbadane pod kątem ich związku z kiełkami brokułów i sulforafanem.

Rak gardła. Naukowcy z University of Pittsburgh oraz Johns Hopkins University przedstawili w 2015 roku pracę, szczegółowo opisującą sposób w jaki ekstrakt z kiełków brokułów chroni przed rakiem jamy ustnej (szczególnie przed podstawnokomórkowym rakiem głowy i szyi) u myszy. Praca ta omawia również ludzką tolerancję tego ekstraktu. Te dwa aspekty dają gwarancję dalszych badań z udziałem ludzi, którzy są szczególnie narażeni na ten typ raka.

Rak płuc. Badanie na gryzoniach z 2015 roku sprawdzało zdolność sulforafanu do zapobiegania rakowi płuc. Wyniki były obiecujące i skłoniły naukowców do rekomendacji dalszego testowania. Celem jest zapobieganie rakowi płuc u osób palących i byłych palaczy, ze wczesnymi zmianami w płucach.

Rak jelita grubego. Badanie laboratoryjne wykazało, że sulforafan znajdujący się m.in. w kiełkach brokułów powoduje śmierć komórki i trwałe uszkodzenie DNA w komórkach raka jelita grubego, podczas gdy zdrowe komórki pozostają nienaruszone.

Rak prostaty. Badania na ludziach i zwierzętach wykazały wpływ kiełków brokułów i dojrzałych warzyw na raka prostaty. Selen który występuje w jednych i drugich zatrzymuje ekspresję białka (jest to tzw. ligand NGK2D), które wpływa negatywnie na układ odpornościowy. Powoduje jego nadmierne działanie, a następnie wyłączenie się w przebiegu choroby, w tym: białaczki, raka prostaty i czerniaka.

W laboratorium naukowcy odkryli, że kiełki brokułów wzbogacone selenem skutecznie zatrzymują wzrost i rozprzestrzenianie się komórek raka prostaty. Na szczęście, kiełki wzbogacone selenem są coraz popularniejsze.

Regularne spożywanie kiełków, wstrzymuje również wzrost guzów raka prostaty u myszy. Niewielkie badanie na ludziach wykazało pewną poprawę, ale nie przekroczyło ono założonego progu. Mimo to, naukowcy chcą powtórzyć badanie, z zastosowaniem jednak wyższych dawek sulforafanu, a także zaprosić do badania większą liczbę uczestników. Tym bardziej, że skutki uboczne niemal nie istniały.

Rak piersi. Badanie na myszach wykazało, że sulforafan hamuje wzrost komórek macierzystych raka sutka. Wskazuje również, że spożywanie kiełków może wspomóc prewencję raka piersi.

Rak pęcherza moczowego. W innym badaniu na myszach oceniono skuteczność wyciągu z kiełków, na raka pęcherza. Ekstrakt dostarczany jest bezpośrednio do nabłonka pęcherza, gdzie rozwija się rak. Dzięki temu wyniki dotyczące zapobiegania rakowi pęcherza i spowolnieniu lub zatrzymaniu jego rozprzestrzenienia się, są obiecujące.

Rak skóry. U myszy ekstrakt z kiełków wydają się chronić przed rakiem skóry, wywołanym światłem UV.

  • Wspierają serce

Badanie przeprowadzone w 2012 roku wykazało, że szczury otrzymujące sulforafan z kiełków brokułów miały niższe ciśnienie krwi. Sulforafan zatrzymał proces epigenetyczny zwany metyzacją DNA, który według naukowców jest skorelowany z nadciśnieniem. W innym badaniu z 2016 roku, kiełki brokułów nie tylko obniżyły ciśnienie krwi, ale też zredukowały poziom trójglicerydów.

Chińscy naukowcy odkryli, że sulforafan pomaga również zmniejszyć markery laboratoryjne przerostu serca (nieprawidłowe powiększenie mięśnia sercowego).

Prawdopodobnie nawet, kiełki mogą być pomocne w przypadku reperfuzyjnego uszkodzenia mięśnia sercowego. Uraz ten bywa konsekwencją przezskórnej interwencji wieńcowej (PCI). Jest to metoda poszerzania tętnic natychmiast po zawale, mająca zapobiegać dalszym uszkodzeniom. Często jednak powoduje stres oksydacyjny i śmierć komórek sercowych wraz z połączonymi tętnicami.

Poddawane takim zabiegom szczury, którym przez 10 dni podawano kiełki, doświadczały śmierci komórkowej i stresu oksydacyjnego w mniejszym stopniu podczas całego procesu. Sugeruje to, że zapobiegawcze włączenie kiełków do diety może pomóc w rekonwalescencji po zawale.

  • Dbają o zdrowe kości

Wczesne raporty wskazują, że sulforafan może być potężnym obrońcą przeciwko osteoporozie. W badaniach laboratoryjnych zdawał się hamować procesy molekularne i stany zapalne związane z tworzeniem się osteoblastów, które są główną przyczyną osteoporozy.

Dużą rolę i tutaj odgrywa epigenetyka. Badanie na myszach wykazało, że sulforafan wpływa na warstwę epigenetyczną, by przeciwdziałać mechanizmom które przyczyniają się do powstawania osteoporozy.

  • Pomagają walczyć z Helicobacter pylori

H. pylori pochodzi z Afryki i wywołuje zapalenie oraz wrzody żołądka już od 200 000 lat.

Badania na zwierzętach i ludziach wykazały, że kiełki brokułów tymczasowo „zawieszają” infekcję bakteryjną (przynajmniej u niektórych pacjentów), ze skutkami ubocznymi bliskimi zeru.

Niektóre badania mówią o tym, że zakażenie nie znika po spożyciu ekstraktu z kiełków. Jednak wydają się one chronić śluzówkę żołądka przed stresem oksydacyjnym, związanym z rozwojem zapalenia żołądka i możliwym rakiem żołądka. Mogą również zredukować ewentualną kolonizację bakterii.

Spożywanie kiełków brokułów ma wyraźne działanie przeciwzapalne, jeśli chodzi o H. pylori. Oznacza to, że mogą okazać się znacznym wsparciem dla ciała, w walce z chorobami związanymi z zakażeniami tą bakterią.

  • Pomagają oczyścić organizm

Natura dostarcza nam wiele produktów, które mają silnie odtruwającą moc. Pomagają pozbyć się z organizmu zanieczyszczeń pochodzących ze środowiska i diety.

Jednym z takich produktów jest napój z kiełków brokułów. Przebadano ludzi zamieszkujących zatłoczone obszary, słynące z nadmiernego obciążenia toksynami w powietrzu. Badanie wykazało, że kiełki w napojach przyczyniały się do wydalania wyraźnie większych ilości toksyn, niż w przypadku osób stosujących placebo. Jedno z badań testowało obecność biomarkerów rakotwórczych. Wykazało ono, że uczestnicy zaledwie po 10 dniach spożywaniu napoju z kiełkami, pozbyli się z organizmu tych chemikaliów.

  • Mogą poprawić funkcje oddechowe

Moc detoksykująca sulforafanu może przysłużyć się również zdrowiu układu oddechowego. Badania laboratoryjne i z udziałem ludzi wykazały, że kiełki brokułów i sulforafanowe komórki pomocnicze w płucach, pozbywają się toksyn środowiskowych (a konkretnie spalin wydechowych), które przyczyniają się do alergii, astmy i innych chorób układu oddechowego.

Wspomniane wcześniej enzymy II fazy ukazują się również w górnych drogach oddechowych, po ekspozycji na spożywany sulforafan. Mogą zmniejszać stan zapalny, wywołany stresem oksydacyjnym związanym z astmą.

Naukowcy przeprowadzili badanie również badanie na myszach, które wykazało że sulforafan zmniejszył stres oksydacyjny i ograniczył replikację wirusa RSV – najczęstszą przyczynę chorób dolnych dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci.

  • Wspierają walkę ze stwardnieniem rozsianym

Sulforafan jest również jednym ze składników odżywczych, badanych pod kątem potencjalnego wpływu na stwardnienie rozsiane.

W modelu myszy zmniejszał on stan zapalny i stres oksydacyjny, związany z demielinizacją obserwowaną w stwardnieniu rozsianym. To proces, w którym układ odpornościowy uszkadza otoczkę mielinową otaczającą włókna nerwowe i jest przyczyną ciężkich objawów związanych ze stwardnieniem rozsianym.

  • Pomagają chronić mózg

Niektóre nutraceutyki (spożywcze środki o cechach farmaceutyków) chronią mózg przed długotrwałymi, powoli rozwijającymi się zmianami, które pojawiają się w późnym okresie życia. Inne – takie jak kiełki brokułów – mogą pomóc złagodzić niektóre problemy związane z uszkodzeniem.

Natychmiastowe podanie sulforafanu po pourazowym uszkodzeniu mózgu (TBI), okazało się pomocne w zmniejszeniu obrzęku mózgu. Wzmacnia on również funkcje poznawcze u pacjentów, którzy otrzymują go w ciągu godziny po TBI.

To wszystko oczywiście odbywa się na etapie leczenia, już po medycznej interwencji. Kiedy ktoś z naszego otoczenia doznaje urazu głowy, należy niezwłocznie zawieźć go do szpitala.

Kiełki brokułów mogą okazać się przydatne również w przypadku udaru. Prawdopodobnie regularne ich spożywanie może zredukować zakłócenia bariery krew-mózg, a także dysfunkcji nerwów po wystąpieniu udaru mózgu.

Przeprowadzono również wiele badań na szczurach, u których przepływ krwi do mózgu został ograniczony. Zwierzętom tym podano sulforafan. W testach tych, blokada przepływu została nieco zmniejszona, a mózgu był nieco chroniony przed deprywacją tlenu. Ten ostatni wynik jest znaczący, ponieważ wiadomo że deprywacja powoduje porażenie mózgowe.

Gdzie je znaleźć i jak stosować?

Kiełki kupić możemy zwykle w sklepach ze zdrową żywnością lub dobrze wyposażonych sklepach spożywczych. Najlepsze są te mające zaledwie kilka dni, zwykle są jednak też dosyć drogie.

Inną możliwością jest przyjmowanie suplementów. Choć może to wydawać się łatwy sposób na przyjęcie dużej ilości sulforafanu, badania wykazały że ten znajdujący się w suplementach jest mniej wchłanialny, niż ten ze świeżych kiełków. Dzieje się tak, ponieważ w przetworzonych suplementach brak jest aktywności mirozynazy, enzymu używanego przez układ trawienny do przekształcania sulforafanu w użyteczną formę. Bez wspomnianej aktywności jest on 3-4 razy mniej biodostępny. Dlatego zalecane jest spożywanie świeżych kiełków.

By uzyskać maksimum korzyści płynących ze spożywania kiełków brokułów, należy je dokładnie przeżuwać. Gotowanie niestety pozbawia ich niektórych ze składników odżywczych.

Jak uprawiać kiełki

Choć kiełki brokułów potrzebują nieco więcej czasu na kiełkowanie niż wiele innych nasion, z pewnością warte są czekania.

  • Do konwencjonalnej metody potrzebować będziemy słoika z pokrywką, nasion brokułu i wody destylowanej. Do słoika wsypujemy ok. 2 łyżeczek nasion i zalewamy ciepłą wodą (wystarczy kilka centymetrów). Zostawiamy na noc. Po 8-10 godzinach odsączamy nasiona.
  • Przez ok. 5 dni ostrożnie płuczemy nasiona świeżą, oczyszczoną wodą, 2-3 razy dziennie. Za każdym razem dokładnie osuszamy kiełki (w przeciwnym wypadku mogą się zepsuć).
  • Kiełki trzymamy w ciepłym, ciemnym miejscu.
  • W ciągu pierwszych 3 dni prawdopodobnie nasiona zaczną pękać i ukazywać zalążki kiełków. Nie należy ich jednak jeszcze zbierać.
  • Kiedy zauważymy, że kiełki mają 2,5-3 cm i rozwinęły żółte listki, możemy bezpiecznie wystawić je na działanie promieni słonecznych. Nawadniamy i płuczemy jak poprzednio, szczególnie jest bardzo gorąco lub sucho.
  • Kiełki są gotowe do zbierania i zjedzenie, kiedy liście są ciemnozielone i dłuższe niż 3 cm.

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza kiełków nie jest łatwa do określenia. Suplementy charakteryzują się zupełnie innymi liczbami. Kupowane w sklepie kiełki mogą nie być zbyt świeże, co jest istotne zważywszy na to, że te kilkudniowe dają najwięcej korzyści. Skupmy się więc na świeżych kiełkach brokułów.

Ok. 84-gramowa porcja kiełków zawiera:

  • 35 kalorii,
  • 5 g węglowodanów,
  • 2 g białka,
  • 0,5 g tłuszczu,
  • 4 g błonnika,
  • 54 mg witaminy C (60% zalecanego dziennego spożycia),
  • 90 mikrogramów witaminy A (10% ZDS),
  • 78 mg wapnia (6% ZDS),
  • 720 mikrogramów żelaza (4% ZDS).

Nie zapominajmy również o tym, że kiełki zawierają 10-100 razy więcej sulforafanu, niż dojrzały brokuł.

Kiełki brokułów kontra brokuły kontra olej z nasion brokułu

Zarówno kiełki, jak i brokuły oraz olej z ich nasion mają niezwykle właściwości.

Wszystkie pomagają zapobiegać niektórym nowotworom (olej z nasion brokułu pomaga zapobiegać uszkodzeniom UV związanym z rakiem skóry), spowalniają procesy związane ze starzeniem (jak np. degeneracja skóry) i zdrowie kości.

Olej z nasion brokułu jest znany ze swoich miejscowych korzyści dla skóry i włosów. Jest doskonałym substytutem kosmetyków silikonowych i retinolowych. Pomaga również nawilżyć skórę.

Kiełki brokułów i brokuł wspomagają detoksykację, zdrowe serce, zdrowe kości i mózg.

Dojrzałe brokuły zawierają znacznie większe ilości witamin: A, C i K, a także kwasu foliowego, witaminy B6, manganu, potasu, fosforu i magnezu, niż kiełki. Brokuły chronią również wątrobę, zęby i dziąsła, wspierają gojenie ran, zdrowie ozu, równoważenie pH krwi, płodność, pomagają zachować kontrolę nad hormonami i wagą.

Kiełki brokułów zawierają najwięcej sulforafanu, stanowią część diety w walce ze stwardnieniem rozsianym, zwalczają infekcję H. pylori, poprawiają funkcje oddechowe i potencjalnie pomagają chronić mózg przed i po poważnych obrażeniach.

Środki ostrożności

Choć działania niepożądane związane ze spożywaniem kiełków zdarzają się rzadko, należy z pewnością o nich wspomnieć.

  • Od czasu do czasu uczestnicy badań nad właściwościami kiełków brokułu, zgłaszali łagodny dyskomfort w żołądku oraz jelitach, w przypadku regularne spożywania.
  • Produkty zawierające sulforafan mogą wykazywać umiarkowane interakcje z lekami rozkładanymi przez wątrobę, np. niektórymi lekami rozluźniającymi i/lub lekami przeciwbólowymi. Jeśli nie mamy pewności czy jest tak w przypadku przyjmowanych przez nas środków, powinniśmy skonsultować się z lekarzem.
  • Ponieważ kiełki są surowe i niedawno wyszły z nasion, niosą nieco wyższe ryzyko chorób przenoszonych przez żywność. W ciągu ostatnich 20 lat zgłoszono co najmniej 30 przypadków takich chorób. Wiele organizacji zaleca pieczenie kiełków lub unikanie ich, w czasie ciąży oraz okresów obniżonej odporności.

Źródło:

https://draxe.com/broccoli-sprouts/

Opracowała Ewa Wysocka

Zapisz się do newslettera

    Zapisz się do newslettera

      Wyślij komentarz

      This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

      The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.