Czytanie jest jednym z najwartościowszych posiłków dla naszego mózgu. Wiemy jednak, że większość z nas czyta za mało.
Jak wynika z badań, ok. 38% mieszkańców Polski w ciągu roku przeczytało przynajmniej jedną książkę. W niemal co trzecim domu, nie ma żadnej książki (!). Jednak dobra wiadomość jest taka, że aż 82% osób żyjących w środowisku w którym inni czytają, też sięga po książki.
Twórzmy więc kulturę czytania. Naprawdę warto.
Czytaj a będzie ci dane
Dziś jednymi z najchętniej czytanych gatunków, są książki fantasy oraz science fiction. To świetna wiadomość. Okazuje się bowiem, że czytanie literatury tego typu zostało powiązane z poprawą zdolności do empatii i wczuwania się w sytuację innych. Poza tym wpływa także na gimnastykowania wyobraźni, w sposób który przypomina proces budowania pamięci mięśniowej w sporcie, w oparciu o wizualizacje.
Zmiany obserwowalne były w obszarze mózgu, który związany jest z wrażliwością na język oraz w pierwotnym regionie sensomotorycznym mózgu. Neurony z tego obszaru powiązane są ze zjawiskiem „przekonywania” mózgu, że dzieje się coś, co nie ma miejsca (tzw. ucieleśnienie poznania). Przykładem tego może być właśnie sportowa wizualizacja. Już same myślenie o uprawianiu danego sportu, może aktywować neurony związane z fizycznym trenowaniem.
Jak powiedział główny autor badania, profesor Gregory S. Berns z Emory University’s Center for Neuropolicy w Atlancie:
Zaobserwowane przez nas zmiany neuronalne, związane z fizycznymi odczuciami i mechanizmami ruchu sugerują, że czytanie powieści może niejako przenieść nas do ciał bohaterów.
Historie kształtują nasze życie, a w niektórych przypadkach pomagają zdefiniować osobę. Chcemy więc zrozumieć jak te historie dostają się do naszych mózgów i co tam robią.
Opowieści są formą komunikacji angażującą szeroki wachlarz obszarów mózgu. Z punktu widzenia lingwistycznego i literackiego, mamy już sporo opracowań na temat tego, co czyni historię. Jednak neurobiologia dopiero zaczęła przyglądać się temu, które sieci mózgowe są aktywne podczas przetwarzania opowieści.
Badacze przyglądali się zmianom łączności w stanie spoczynku przed i po przeczytaniu powieści. Jej długość i głębokość treści, pozwoliły na określenie zestawu powtarzających się interakcji z powiązanymi, unikalnymi bodźcami – fragmentami opowieści.
Badacze wykonali badania obrazowe fMRI u 21 studentów, w czasie kiedy odpoczywali. Następnie uczestników poproszono o czytanie fragmentów książki Roberta Harrisona pt. „Pompeja”, przez 9 kolejnych wieczorów. Każdego ranka przeprowadzano skan mózgów studentów. Kontynuowano to również przez 5 dni, po ukończeniu książki.
Skany ujawniły zwiększoną łączność w mózgach, w czasie poranków następujących po wieczornym czytaniu. Obszary w których zanotowano zwiększoną łączność, obejmowały lewą korę skroniową (powiązaną ze zdolnością rozumienia języka) oraz bruzdę środkową mózgu (powiązaną z czuciem i ruchem).
Przedni brzeg bruzdy zawiera neurony kontrolujące ruch części ciała. Tylny zaś te, które otrzymuję komunikaty sensoryczne. Poprawiona łączność była niespodziewanym odkryciem. Sugeruje, że proces czytania może „umieszczać” czytelników w ciałach bohaterów. – powiedział profesor Berns.
Taka umiejętność jest kluczem do poprawy obszaru teorii umysłu – a zatem zdolności do wczucia się w sytuację innych i ich zachowań, rozróżniania pragnień, osobistych motywacji czy intencji – oraz współczucia.
Choć wniosek ten nie wynika z przytoczonego badania bezpośrednio, zależność ta wydaje się być oczywista.
Czytanie otwiera furtkę do poznania innej perspektywy. Ponadto daje pole do popisu wyobraźni, która ma szansę podsunąć nam najróżniejsze obrazy, których próżno szukać w ekranizacjach literatury. Ponadto pozwala poskromić przebodźcowienie, zarządzać przepływem informacji, treści, obrazów i kolorów.
Profesor Berns dodaje:
Możemy przyjąć przynajmniej, że czytanie powieści – a szczególnie tych o wyrazistej narracji – rekonfiguruje sieci mózgowe na co najmniej kilka dni. To pokazuje, jakie historie mogą zostać z nami. Może mieć to ogromny wpływ na kształtowanie mózgów dzieci.
Źródła:
https://www.bn.org.pl/w-bibliotece/3413-38%25-polakow-czyta-ksiazki.html
Opracowała Ewa Wysocka
