Witaminy, podobnie jak mikroelementy i niektóre aminokwasy należą do substancji, których organizm nie może wytworzyć samodzielnie.
Niedobory poszczególnych witamin, nazywane awitaminozami, można dość łatwo zidentyfikować. Charakterystyczną ich cechą jest to, że organizm szybko wraca do stanu równowagi po uzupełnieniu konkretnej brakującej witaminy. Przyzwyczailiśmy się, że dzienne zapotrzebowanie na witaminy oraz na mikroelementy jest nieduże. Tym samym wystarczy połknąć jedną drażetkę na przykład multiwitaminy, by dostarczyć organizmowi dzienne zapotrzebowanie na te niezbędne substancje. Ponadto większość witamin i mikroelementów występuje w jedzeniu. Objawy awitaminoz i niedoborów mikroelementów zdarzają się głównie w wypadkach zaburzeń przyswajania składników pokarmowych w jelitach, czyli w chorobach jelit i narządów układu pokarmowego.
Współczesna nauka o żywieniu poucza, że oprócz wymienionych wyżej występują jeszcze inne substancje, których organizm nie może sam zsyntetyzować, a są to niektóre z Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych, w skrócie NNKT. Niektórzy naukowcy odpowiednią mieszaninę NNKT nazywają witaminą F.
Odpowiednia mieszanina NNKT
Odpowiednia mieszanina Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych oznacza właściwą proporcję kwasów tłuszczowych konfiguracji optycznej „cis”: omega 3, omega 6, omega 9, omega 19, omega 23 i w mniejszych ilościach innych. Takie proporcje znajdują się na przykład w mięsie surowych dzikich ryb (m.in. w potrawie „suszi”).
Na szczęście kwasy omega 19, omega 23 i w mniejszych ilościach inne, organizm człowieka może zsyntetyzować sam, jednak pod warunkiem, że będzie dysponował odpowiednią ilością i we właściwej proporcji kwasami omega 3, omega 6 i omega 9.Ważne jednak jest to, by stosunek kwasów omega 3 do omega 6 był około dwa do jednego. W przeciętnej diecie Amerykanina oraz już coraz częściej i Europejczyka, stosunek ten jest jeden do piętnastu. Oznacza to, iż omega 3 jest aż trzydziestokrotnie za mało w stosunku do omega 6. Ma to bardzo poważne konsekwencje zdrowotne – powoduje nasilenie procesów zwyrodnieniowych i zapalnych. Możemy zahamować te procesy, doprowadzając do właściwych proporcji kwasów omega 3 i omega 6.
EPA i DHA
Z dostępnych na rynku olejów jedynie specjalny olej lniany zwany wysokolinolenowym zawiera odpowiednią proporcję kwasów tłuszczowych omega. Proporcja ta wynosi: 50% omega 3, 25% omega 6 i 15% omega 9. Jeśli nasz organizm ma na co dzień taką mieszaninę kwasów omega do dyspozycji, to wytworzenie pozostałych długołańcuchowych NNKT nie przedstawia problemu. Jest wtedy wystarczające zaopatrzenie w EPA i DHA, tak zwane czynniki młodości i szczęścia.
Dlaczego kapsułki nie są wystarczającym rozwiązaniem
Organizm człowieka potrzebuje ilościowo znacznie więcej Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych niż wszystkich innych witamin i mikroelementów razem wziętych. Potrzebuje ich dziennie od 7 do 16 gramów. Przeliczając to na kapsułki ważące przeciętnie pół grama dawałoby to od 14 do 32 kapsułek dziennie. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że NNKT są niezmiernie labilne i w porównaniu na przykład ze smalcem jełczeją około tysiąc razy szybciej, zatem kapsułki takie miałyby bardzo krótki okres przydatności do spożycia, bądź musiałyby zawierać nieobojętne dla zdrowia utrwalacze – antyutleniacze.
A zatem najlepszym rozwiązaniem jest dostarczanie naszemu organizmowi Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych przez spożywanie oleju lnianego. Ważne jest przy tym, jak ten olej jest wytwarzany. W procesie produkcji oleju nie może występować jego przegrzewanie, ponieważ spowodowałoby to przejście kwasów tłuszczowych z formy cis w formę trans (szkodliwą dla zdrowia). Ponadto istotne, aby olej był spożywany w takiej formie, która zapewnia jego dobrą przyswajalność przez nasz układ pokarmowy.
Oleje lniane rzeczywiście tłoczone na zimno
[adrotate banner=”12″]Olej lniany Vis Natura jest rzeczywiście tłoczony na zimno według nowatorskiej technologii, odznaczający się wysoką zawartością kwasów Omega 3. Jego wyjątkowość polega na tym, że w trakcie produkcji zachowuje wszystkie cenne składniki. Inżynier Aleksander Nowak opracował technologię, dzięki której w trakcie tłoczenia nie następuje nadmierne rozgrzewanie się prasy, co powodowałoby przegrzanie produktu, jak to się dzieje w przypadku wielu innych olejów, przedstawianych jako tłoczone na zimno.
Jeszcze cenniejszy jest olej red-ox, który dodatkowo nasycany jest wodorem. Olej lniany Red-ox jest olejem Vis Natura, do którego wtłoczono wodór.
Oleje lniane, które mają termin ważności krótszy niż 6 miesięcy i dodatkowo wymagają przechowywania w lodówce są tak naprawdę olejami lnianymi przegrzanymi w trakcie wytłaczania. Są więc towarem nie posiadającym odpowiedniej jakości. Ich producenci używają pras uniwersalnych, które olej lniany psują, przegrzewając ziarno lnu podczas tłoczenia. Do lnu trzeba używać prasy specjalistycznej. Na takiej prasie pracuje inżynier Aleksander Nowak.
Informacja na etykiecie, że jest to olej wytłaczany na zimno nie mówi nic o tym, co dzieje się z ziarnem lnu, gdy znajduje się ono wewnątrz prasy. Informuje tylko o tym, że ziarno idące do prasy nie jest wstępnie podgrzewane. Dobry olej lniany można odróżnić od złego jedynie po tym, że nie musi być przechowywany w lodówce, a jego okres przydatności do spożycia wynosi pół roku (bez przechowywania w lodówce).
Mówiąc krótko, olej lniany o krótkim okresie przydatności do spożycia, pakowany w specjalne pojemniki ze styropianu i w sklepach przechowywany w lodówkach, to olej przegrzany w trakcie wytłaczania. Nie posiada on walorów oleju stanowiącego dobre źródło NNKT.
Jak zachować biologiczną aktywność nienasyconych kwasów tłuszczowych
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe są bardzo labilne (wrażliwe na zmiany). Ta wrażliwość dotyczy warunków wytwarzania i przechowywania. NNKT w znakomitej większości szybko ulegają utlenieniu do nasyconych kwasów tłuszczowych, zupełnie tracąc swoją wyjątkową biologiczną funkcję i pozostając tylko zwykłym „paliwem” dla metabolizmu. Proces ten nazywamy jełczeniem tłuszczy spożywczych. Biologiczna aktywność nienasyconych kwasów tłuszczowych jest ponadto zniszczona, jeśli zostaną one ogrzane powyżej 50 stopni (w trakcie smażenia lub gotowania), czy potraktowane azotanami np. dodawanymi do mięsa w procesie konserwacji.
Nie bez znaczenia dla utraty biologicznej aktywności NNKT jest obróbka żywności metalowymi ostrzami maszyn przemysłu spożywczego, a następnie dłuższe niż kilka dni przechowywanie gotowej żywności. Oznacza to praktycznie, że w spożywanych przetworzonych, gotowych produktach spożywczych, Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe otrzymujemy w znikomej, zdecydowanie niewystarczającej ilości.
Ważne jest, ile wchłaniasz z tego, co spożyjesz
NNKT dostarczane organizmowi w normalnej formie, to jest w formie ciała oleistego, wchłaniają się jedynie w 25%, a pozostałe 75% przechodzi do stolca i nie ulega wchłonięciu. Zatem aby wchłonęło się 7 do 16 gram NNKT należałoby spożyć 28 do 64 gramów ciała oleistego, to jest dwie do czterech stołowych łyżek. Oznaczałoby to codzienną porcję pochłanianych kapsułek w liczbie 56 do 128. Taka ilość oleju mogłaby wywoływać odruch przeczyszczający, a w rezultacie dodatkowo zmniejszenie ilości przyswojonych NNKT.
Doktor Johanna Budwig i jej osiągnięcia w stosowaniu NNKT
Dr Johanna Budwig żyła w latach 1908- 2003. Była doktorem chemii i fizyki. Pracując jako główny specjalista w Instytucie Badań Tłuszczu BAGKF w Münster badała wpływ tłuszczów utwardzonych na zdrowie ludzi. Klasyfikacja kwasów tłuszczowych jest jej istotnym wkładem do nauki. Swoimi badaniami wykazała, że tłuszcze trans, występujące w produkowanych przemysłowo tłuszczach utwardzonych (margarynach) działają bardzo szkodliwie na organizm człowieka.
Godna podziwu jest jej dociekliwość w badaniach laboratoryjnych, a także niezależność myślenia i odwaga głoszenia nowatorskich poglądów. Zauważyła, że martwe oleje trans po spożyciu wbudowują się do błon komórkowych i niszczą ich przepuszczalność. Komórki duszą się, bo brakuje im tlenu. Nawiązała tym samym do odkryć profesora Otto Warburga, laureata Nagrody Nobla. Jak wiadomo twierdził on, że przyczyną nowotworów jest niedotlenienie komórek. Odkrycia Doktor Budwig wyjaśniają, że jedną z przyczyn niedotlenienia komórek może być spożywanie tłuszczów trans.
Pasta Budwig
Jak ważną sprawą jest odpowiedni poziom NNKT w pożywieniu najbardziej spektakularnie przekonała się doktor Budwig prowadząc prywatną klinikę i osiągając do 90% wyleczeń z nowotworów złośliwych, gdy udało jej się na czas uzupełnić NNKT u swoich chorych. Podobne sukcesy odnosiła w leczeniu miażdżycy, cukrzycy, stwardnienia rozsianego, depresji i innych chorób cywilizacyjnych.
W swojej diecie leczniczej doktor Budwig zalecała spożywanie dużych ilości warzyw i owoców, a ograniczenie pokarmów złożonych z cukru, białej mąki i nabiału, w tym słodkich ciast, bułek, lodów. Podstawowe znaczenie lecznicze miała jednak w jej diecie mieszanina tłoczonego na zimno, nieoczyszczanego oleju lnianego i sera białego, nazwanego od jej nazwiska Pastą Budwig.
NNKT są przyswajalne w postaci emulsji
Doktor Joanna Budwig opracowała rewelacyjną, prostą i niedrogą metodę przekształcania oleju lnianego w formę przyswajalną. Dzięki tej metodzie kwasy tłuszczowe serii omega stają się rozpuszczalne w wodzie, co umożliwia bardzo szybkie, a w dodatku stuprocentowe przyswajanie ich w układzie pokarmowym. Ułatwia także transportowanie ich we krwi i limfie do komórek przeznaczenia.
Metoda ta polega na emulgowaniu poprzez mechaniczną homogenizację, czyli miksowanie oleju lnianego z chudym białym serem twarogowym i jogurtem lub kefirem, przeciętnie około 5 minut. Emulsja charakteryzuje się tym, że naczynia, w których się znajduje nie wymagają przy ich myciu detergentu, wystarczy ciepła woda. Jeżeli tak umyte naczynie jest tłuste, emulsja jest niezupełna.
Nie przegrzej emulsji
Miksowanie może się odbywać za pomocą dowolnego robota kuchennego (miksera, blendera). Ważna jest wysokość obrotów, na które nastawisz swoje urządzenie. Jeśli dasz zbyt niskie obroty, emulsja nie powstanie (będzie niezupełna). Natomiast jeśli obroty będą zbyt wysokie, może dojść do przegrzania oleju zawartego w przygotowywanej mieszaninie i utraty jego cennych właściwości. Ponieważ coraz bardziej popularnym urządzeniem w naszych domach staje się termomiks, warto tu podać praktyczną wskazówkę. Otóż emulsja będzie właściwa, jeżeli obroty termomiksa nastawisz na 5.
Pasta Budwig, Kefir Budwig, Jogurt Budwig
Mieszanina oleju lnianego z białym serem i jogurtem znana jest pod nazwa pasty Budwig. Jednakże ser biały dla osób z niektórymi grupami krwi należy do potraw niewskazanych. Potrzeba dostosowania emulsji oleju lnianego w innym składniku do grupy krwi danej osoby skłoniła mnie do opracowania receptur innych odmian emulsji. Powstały w ten sposób przepisy na Kefir Budwig i Jogurt Budwig.
Bezcenny dodatek – wodór
Zawarte w przedstawianych emulsjach NNKT mają dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka. Ten wpływ można jeszcze spotęgować przez dodanie do nich wodoru. Wodór jest najlepszym antyoksydantem, a także jednym z czterech filarów długowieczności zwanym hydrogenią. W oleju może zmieścić się o wiele więcej wodoru niż w wodzie (nawet dwadzieścia razy więcej). Dlatego używanie oleju Red-ox jako składnika ww. emulsji jest bardzo wskazane. Przepisy na Pastę Budwig Red-ox, Jogurt Budwig Red-ox i Kefir Budwig Red-ox znajdują się w książce Na zdrowie! Jak osiągnąć harmonię ciała, ducha i umysłu (Jan Pokrywka, Filip Żurakowski, Wydawnictwo Sensus). Składnikiem zalecanym w tych przepisach jest olej Red-ox, czyli wspomniany już olej Vis Natura nasycany wodorem.
Objawy braku NNKT objawiają się niekiedy dopiero po wielu latach
Skutki niedoborów NNKT nie są wcale łatwo zauważalne, niekiedy nawet przez długie lata. Trzeba na to czasem perspektywy 10 – 20 lat. Ten niedobór może objawiać się jedynie skróceniem długości życia – przedwczesnym wyczerpaniem się sił życiowych, częstszym występowaniem złośliwych i niezłośliwych nowotworów, alergiami, skłonnościami do przeziębień, tak zwanymi chorobami cywilizacyjnymi itp. Są to wszystko objawy spadku sił biologicznych organizmu. Rozsądek skłania nas do tego, aby nie czekać na pojawienie się wyżej wspomnianych objawów wieloletniego niedoboru NNKT, lecz już od dziś zadbać o dostarczenie tych życiodajnych składników diety sobie samemu i swoim domownikom.
Dlaczego Okinawa jest ośrodkiem długowieczności?
Spektakularnym przykładem znaczenia NNKT jest zjawisko obserwowane na japońskiej wyspie Okinawa. Jak podaje John Robbins w książce „Zdrowi stulatkowie”, Okinawa jest miejscem zamieszkanym przez najdłużej żyjących i najzdrowszych ludzi na świecie. Niestety, w następnych latach będzie ich coraz mniej, by po pewnym czasie zniżyć się do standardu amerykańskiego. Ma to związek ze zamerykanizowaniem życia i porzuceniem tradycyjnego, optymalnego sposobu odżywiania się. Innym powodem prognozowanego spadku liczby zdrowych stulatków jest skażenie metylortęcią i innymi chemikaliami mórz i oceanów, a zatem i mięsa współcześnie odławianych ryb.
Praktyczna wiedza o „witaminie F” ma umożliwić nam świadome zrobienie właśnie tego, co obecni stupięciolatkowie w Japonii czynili ponad pięćdziesiąt lat temu, nie zdając sobie nawet z tego sprawy, jak było to ważne dla ich długowieczności. Odżywiali się oni wtedy w tradycyjny odwieczny sposób – surowym mięsem rybim „suszi” oraz odpowiednimi roślinami i glonami. Wówczas w Japonii panowała bieda, co było jedną z przesłanek takiego sposobu odżywiania się.
O NNKT dla siebie i swoich bliskich musimy zadbać sami
Z niedoborami kaloryczności, zaburzoną proporcją mikro i makro elementów oraz z niedoborami większości witamin współczesny przemysł spożywczy jakoś już sobie poradził. Również farmacja potrafi dziś nam dostarczyć aktywne witaminy w przyzwoitych jakościowo preparatach witaminowych.
Dostarczenie jednak wystarczającej ilości i jakości NNKT, ze względów technologicznych i organizacyjnych, nie jest jeszcze zadowalająco rozwiązane. Pozostaje nam zatem samemu zadbać o NNKT dla siebie i swoich bliskich poprzez okresowe spożywanie takich preparatów, jak Pasta Budwig Red-ox, Kefir Budwig Red-ox lub Jogurt Budwig Red-ox.
Nasi dziadkowie korzystali z dobroczynnych właściwości oleju lnianego
Zatraciliśmy bowiem właściwe zdrowotnie tradycje jedzenia świeżego oleju lnianego, jakie mieli jeszcze nasi dziadkowie i ulegliśmy modzie na nowoczesność. Gdy zalecam starszym ludziom spożywanie oleju lnianego w celach terapeutycznych, relacjonują oni, jakie były zwyczaje żywieniowe ich ojcowi i dziadków. Często opowiadają, iż nawet osobiście zanosili siemię lniane do wioskowej tłoczni, by następnie świeżutki olej spożywać jako polewkę na ugotowane ziemniaki, albo używać do zamaczania w nim chleba. Odpowiednio długie przeżuwanie w ustach takiej potrawy powoduje powstanie czegoś podobnego do emulsji w Paście Budwig. Trzeba jednak zauważyć, że spożywanie oleju lnianego w formie Pasty Budwig poprzez przetworzenie go w prawdziwą emulsję jest zdrowotnie efektywniejsze.
Ważne funkcje błony komórkowej w organizmie człowieka
Dlaczego koniecznym jest dostarczanie organizmowi NNKT (kwasów tłuszczowych nienasyconych w formie cis) dla zachowania zdrowia? Ponieważ lipoproteidy – podstawowe elementy błony komórkowej, których istotną częścią są NNKT – odgrywają ważną rolę w integralności i płynności błon komórkowych. Ta płynność zmienia się w zależności od rodzaju obecnych w lipoproteidach kwasów tłuszczowych.
Naukowcy uważają, że komórka jest zaprogramowana tak, by wybiórczo włączać właściwe typy kwasów tłuszczowych w celu utrzymania optymalnej funkcji błony komórkowej. W rzeczywistości jednak to, co komórka włącza do swojej błony, zależy głównie od indywidualnego sposobu odżywiania. Standardowa dieta europejska i amerykańska jest złożona w znacznej części z tłuszczów nasyconych i kwasów tłuszczowych trans. Prowadzi to do tworzenia błon komórkowych, które są znacznie mniej płynne niż błony komórkowe osób spożywających optymalną ilość zarówno kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6.
Zdrowa błona komórkowa działa jako wybiórcza bariera, kontrolująca transport substancji pomiędzy komórką a środowiskiem zewnętrznym oraz uczestniczy w przekazywaniu sygnałów z organizmu do wnętrza komórki. Natomiast błona komórkowa, której brakuje NNKT nie może pełnić zadowalająco tych podstawowych funkcji życiowych. Innymi słowy poprzez zaburzenia w strukturze chemicznej następuje zaburzenie w funkcji błony komórkowej. Zostają wtedy zakłócone wszystkie jej procesy życiowe.
Co zatem robić, by zwalczyć tę „awitaminozę F”?
Dostępne dziś w handlu mięso ryb nie zawiera zadowalającej ilości NNKT, gdyż pochodzi w przeważającej ilości z hodowli. A zatem ryby nie są już dziś dobrym źródłem NNKT, jak było jeszcze 50 lat temu w Japonii. Dochodzi do tego niebezpieczne skażenie ryb metylortęcią i innymi toksynami.
Zatem spożywanie świeżego oleju lnianego wysokolinolenowego w formie zmiksowanej z serem, kefirem lub jogurtem jest najefektywniejszym, a zarazem najbezpieczniejszym rozwiązaniem w pielęgnowaniu zdrowia i długowieczności. Nasiona lnu to pierwsze ogniwo łańcucha pokarmowego. Nie wchodzi tu więc w grę zjawisko kumulacji zanieczyszczeń jak w mięsie ryb, a skażenie samych nasion można pominąć.
Podsumowanie
Tłuszcze nasycone – smalec, masło – doskonale nadają się na paliwo, natomiast nie nadają się na budulec dla komórek. Można je podgrzewać do wysokich temperatur bez szkody dla ich właściwości (forma cis i trans nie dotyczy kwasów tłuszczowych nasyconych). Kwasy tłuszczowe nasycone tylko wtedy mogą być szkodliwe dla zdrowia, gdy organizm używa ich do budowy błon komórkowych. A dzieje się tak, gdy brakuje w naszej diecie właściwych składników budulcowych (NNKT).
Choroby cywilizacyjne, w tym nowotworowe są po prostu nasilonymi objawami „awitaminozy F”. Niemal cała współcześnie żyjąca populacja ludzi jest w stałym głębokim niedoborze NNKT, czyli „witaminy F”. Plaga chorób serca, nowotworów i innych współczesnych chorób mogłaby być w znaczącym stopniu zredukowana przez uzupełnienie braków NNKT.
Opracował: Jan Pokrywka
