31 sierpnia, 2018

Cynk i jego prozdrowotne właściwości

Cynk to pierwiastek śladowy którego potrzebujemy każdego dnia. Wpływa na nasz organizm na wiele sposobów – wspiera produkcję hormonów, rozwój i wzrost, poprawia odporność i trawienie. Działa jak środek przeciwzapalny, dzięki czemu jest przydatnym narzędziem do walki np. z chorobami serca. Obecny jest we wszystkich tkankach, potrzebny do zdrowego podziału komórek. Spełnia funkcje przeciwutleniacza, zwalczając wolne rodniki i spowalniając proces starzenia. Nawet niewielki jego deficyt może skutkować zmęczeniem i wyczerpaniem, zaburzeniem koncentracji, zahamowaniem wzrostu i problemami z gojeniem ran, a nawet zwiększyć ryzyko rozwoju cukrzycy czy niepłodności.

Naukowcy z Department of Dermatology na University of California uważają, że cynk odgrywa istotną rolę w szlakach biochemicznych w obrębie narządów i układów, w tym: powłokach powięziowych, żołądkowo-jelitowym, ośrodkowym układzie nerwowym, układzie odpornościowym, szkieletowym oraz rozrodczym. Jego niedobór powoduje zaburzenie odporności humoralnej (uwalnianiem przeciwciał, które atakują komórki uznawane przez organizm za potencjalnie niebezpieczne) oraz komórkowej, zwiększając podatność na infekcje.

Prozdrowotne właściwości cynku

Co daje nam cynk?

  • Zwiększa odporność

Cynk skutecznie wspomaga walkę z przeziębieniem. Przyjmowanie go regularnie przynajmniej przez 5 miesięcy, zmniejsza ryzyko zachorowania. Rozpoczęcie suplementowania cynku, kiedy czujemy już pierwsze objawy też jest dobrym pomysłem – pomoże to przyspieszyć zdrowienie.

Badania pokazują, że cynk może zakłócać molekularny proces powodujący tworzenie się śluzu i bakterii w kanale nosowym. Cynk jonowy na przykład, wywiera działanie przeciwwirusowe poprzez przyłączanie się do receptorów w komórkach nabłonkowych nosa i blokowanie ich działania. Przeprowadzone przez Medical Education Center w Chandigarh (Indie) badania wykazały, że podawanie cynku w ciągu 24 godzin od pojawienia się objawów przeziębienia, znacznie skróciło czas ich występowania. W grupie przyjmującej cynk, po 5 i 7 dniach, objawów doświadczało mniej pacjentów, niż w grupie która go nie otrzymywała.

  • Ma działanie przeciwutleniające

Cynk jest skutecznym środkiem przeciwzapalnym i przeciwutleniającym, który pomaga zwalczać stres oksydacyjny, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób (np. raka). Wspieranie zdrowego podziału komórek, zapobieganie mutacji komórek nowotworowych i zahamanie wzrostu zmian, to kolejne korzyści wynikające z przyjmowania cynku – szczególnie u osób starszych.

Naukowcy z School of Medicine na University of Michigan zbadali potencjalne korzyści suplementacji cynku. W badaniu udział wzięło 50 dorosłych osób. Okazało się, że poziom markerów stresu oksydacyjnego był znacznie niższy w grupie przyjmującej cynk, w porównaniu do grupy placebo. U osób z drugiej grupy poziom cytokin zapalnych i białek adhezyjnych w komórkach śródbłonka był wyższy, podobnie jak wskaźniki stresu oksydacyjnego w osoczu. Po zakończonej suplementacji częstość występowania objawów i działań niepożądanych związanych z chorobą była znacznie niższa w grupie stosującej cynk.

  • Wspiera balans hormonalny

Cynk pomaga zachować prawidłową gospodarkę hormonalną, dbając jednocześnie o płodność. To dlatego, że odgrywa ważną rolę w produkcji hormonów, zwiększając m.in. poziom testosteronu. Wpływa również na żeńskie hormony płciowe, bierze nawet udział w uwalnianiu jajeczek z jajników. Ponadto, cynk potrzebny jest do produkcji estrogenu i progesteronu, które wspomagają czynności reprodukcyjne. Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom estrogenów może powodować: zaburzenia miesiączkowania, wahania nastroju, wczesną menopauzę, niepłodność, a nawet zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów.

  • Walczy z cukrzycą

Cynk równoważy również poziom insuliny, która odpowiedzialna jest za poziom glukozy we krwi i stanowi środek stosowany przy cukrzycy. Pierwiastek ten wiąże się z insuliną, która przechowywana jest w trzustce i uwalniana, kiedy glukoza dostanie się do krwiobiegu. Pozwala również na właściwe wykorzystanie enzymów trawiennych, niezbędnych do wiązania insuliny z komórkami. Dzięki temu glukoza wykorzystywana jest jako paliwo dla organizmu, zamiast być magazynowaną jako tłuszcz.

  • Wspiera naczynia krwionośne

Cynk potrzebny jest do utrzymania zdrowia komórek układu sercowo-naczyniowego, obniżając jednocześnie stan zapalny i stres oksydacyjny. Kondycja śródbłonka – cienkiej warstwy komórek, wyścielającej naczynia krwionośne – w pewnym stopniu zależna jest od odpowiedniej ilości cynku. Wpływa on korzystnie na serce, wspierając zdrowy obieg, zmniejszając wysokie ciśnienie i cholesterol w zatkanych lub uszkodzonych tętnicach.

  • Zapobiega biegunce

Niedobór cynku związany jest z przewlekłymi problemami trawiennymi i biegunką. Wykazano, że suplementowanie cynku jest skuteczne zarówno w profilaktyce biegunki, jak i radzeniu sobie z jej ostrą formą.

  • Zwiększa płodność

Badania pokazują, że cynk jest niezwykle istotny dla płodności, wpływając szczególnie na poziom testosteronu w surowicy u mężczyzn. Spożywanie nieodpowiedniej ilości cynku przez zdrowych, młodych mężczyzn wiąże się ze znacznym spadkiem stężenie testosteronu w surowicy. Może to negatywnie wpłynąć na płodność i libido. W jednym z badań przeprowadzonym przez Department of Internal Medicine na Wayne University, 20-tygodniowa suplementacja cynku zwiększyła poziom testosteronu w surowicy, u większości mężczyzn.

Cynk wpływa również na płodność kobiet, jako że jego odpowiedni poziom potrzebny jest do wzrostu jajeczek. W razie jego niedoboru nie mogą one prawidłowo dojrzeć, na czym cierpi jajeczkowanie.

  • Wspiera wchłanianie składników odżywczych i trawienie

Cynk wpływa na syntezę białek, a także umożliwia organizmowi korzystanie z aminokwasów pozyskanych z żywności. Bierze również udział w rozkładzie węglowodanów z żywności, będących jednym z głównych źródeł energii dla organizmu. Deficyt może prowadzić do utraty energii, przyczyniać się do chronicznego zmęczenia i wypalenia nadnerczy. Zadbanie o jego odpowiedni poziom pomoże nam zachować zdrowy metabolizm i energię.

  • Dba o wątrobę

Wykazano, że suplementacja cynku zmniejsza częstość występowania infekcji, zmniejszając również wskaźniki poziomu uszkodzenia wątroby. Może pomóc również w jej detoksykacji, zmniejszając stan zapalny, uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki, wspomagając wchłanianie składników odżywczych i pozwalając na prawidłowe usuwanie toksyn z organizmu.

  • Wspomaga rozwój i naprawę mięśni

Cynk odgrywa kluczową rolę w podziale i rozwoju komórek, dzięki czemu przydatny jest w procesie wzrostu i naprawie mięśni. Umożliwia to ciału samouzdrawianie i utrzymanie siły układu mięśniowego i szkieletowego. Pomaga również w uwalnianiu testosteronu, hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF-1. Wszystkie one budują masę mięśniową i zdrowy metabolizm.

Korzystny wpływ cynku na masę mięśniową objawia się poprzez zwiększenie ilości testosteronu, który organizm może wyprodukować po wysiłku fizycznym. Dotyczy to szczególnie treningów siłowych i interwałowych, ponieważ zwiększa współczynnik konwersji androstendionu do testosteronu.

Ile cynku potrzebujemy i gdzie go znaleźć?

Uważa się, że zapotrzebowanie na cynk wygląda następująco:

  • niemowlęta do 6 miesięcy – 2 mg/dobę,
  • 7-12 miesięcy – 3 mg/dobę,
  • dzieci 1-3 lat – 3 mg/dobę,
  • 4-8 lat – 5 mg/dobę,
  • 9-13 lat – 8 mg/dobę,
  • dziewczęta 14-18 lat – 9 mg/dobę,
  • kobiety 19 lat i więcej – 8 mg/dobę,
  • chłopcy 14 lat i więcej – 11 mg/dobę.

Cynk dostępny jest przede wszystkim w postaci tabletek, ale spotkać go możemy również w formie pastylek do ssania, syropów, sprayów i żelów. Stanowi również część większości suplementów multiwitaminowych i mineralnych. Występuje tam zwykle jak glukonian cynku, siarczan cynku lub octan cynku. Obecnie uważa się, ze każdy z nich działa podobnie.

Jeśli chodzi o źródła pokarmowe, najwięcej cynku zawierają produkty wysokobiałkowe. Uważa się, że najszybciej cynk wchłania się z pokarmów które nie zawierają zbyt dużo składników odżywczych. Będą to głównie produkty odzwierzęce (w opozycji do roślinnych). Cynk znajdziemy w:

  • jagnięcinie: ok. 80 g zawiera 2,9 mg (35% zalecanego dziennego spożycia),
  • wołowinie: ok. 80 g to 2,6 mg (32% zds),
  • ciecierzycy: ok. 1 ugotowanej szklanki ma 2,5 mg (31% zds),
  • orzechach nerkowca: ok. ¼ szklanki to 1,9 mg (23% zds),
  • pestkach dyni: ok. ¼ szklanki zawiera 1,6 mg (20% zds),
  • jogurcie lub kefirze: ok. 170 g ma 1 mg (12,5% zds),
  • kurczaku: ok. 80 g zawiera 1 mg (12,5% zds),
  • indyku: ok. 80 g ma 1 mg (12,5% zds),
  • jajkach: 1 duże to ok. 0,6 mg (7% zds),
  • grzybach: 1 szklanka mieszanki to ok. 0,6 mg (7% zds),
  • łososiu: ok. 80 g ma 0,5 mg (6% zds),
  • kakao (w proszku): 1 łyżka zawiera ok. 0,3 mg (3% zds).

Jakie są objawy niedoboru cynku?

Deficyt poziomu cynku występuje nie tylko w przypadku spożywania go za mało, ale też w  sytuacji problemów z jego wchłanianiem – np. przy zaburzeniach trawienia czy zespole nieszczelnego jelita.

Najwięcej cynku znajduje się w żywności bogatej w białko (szczególnie zwierzęce), niektórych owocach morza i części nabiału. Występuje ponadto w ziarnach i roślinach strączkowych, dodawany jest również do przetworzonych i pakowanych produktów zbożowych. Jednak takie jego wydanie nie jest tak przyswajalne, ani użyteczne dla organizmu.

Uważa się, że zagrożone niedoborem cynku są: osoby źle się odżywiające (nie dbające o spożywanie odpowiednich jego źródeł), spożywające produkty wysokoprzetworzone, mające problemy z kwasem żołądkowym, cierpiące na przewlekle problemy trawiennego i nadużywające alkoholu. Ponadto do grupy mogą należeć kobiety stosujące tabletki antykoncepcyjne lub zastępczą terapię hormonalną, ponieważ może to wpływać na role cynku wobec hormonów.

Do objawów deficytu cynku należą:

  • zmiany apetytu, w tym duży apetyt na słodkie lub słone potrawy,
  • zmiany w odczuwanym smaku i zapachu,
  • przyrost lub utrata wagi,
  • wypadanie włosów,
  • problemy trawienne, w tym biegunka,
  • zespół chronicznego zmęczenia,
  • niepłodność,
  • problemy hormonalne, w tym pogorszenie objawów PMS lub menopauzy,
  • obniżona odporność,
  • pogorszenie pamięci i koncentracji,
  • wolniejsze gojenie ran, infekcji skóry i podrażnień,
  • dysfunkcje nerwów.

Efekty uboczne i interakcje

Przyjmowanie cynku w dużych dawkach przez dłuższy czas może zakłócać wchłanianie innych ważnych minerałów, np. miedzi. Skutkować może to osłabieniem odporności i zaburzeniem tworzenia się krwinek.

Zdarzają się łagodne i krótkotrwałe objawy przyjmowania umiarkowanie wysokich dawek cynku. Osoby stosujące cynk w formie sprayu lub żelu do nosa, mogą odczuwać zmiany w powonieniu lub smaku. Może to wpłynąć na apetyt. Cynk może wywoływać również nudności i niestrawność, w tym biegunkę, skurcze brzucha i wymioty. Zwykle symptomy takie występują w ciągu 3 do 10 godzin po przyjęciu suplementów, znikają zaś w krótkim czasie po zaprzestaniu ich przyjmowania.

Źródło:

https://draxe.com/zinc-benefits/

Opracowała Ewa Wysocka

Zapisz się do newslettera

    Zapisz się do newslettera

      Wyślij komentarz

      This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

      The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.