16 kwietnia, 2017

Tężyczka – mało znane schorzenie, które może dotknąć każdego.

O tężyczce mówi się niestety rzadko, choć dotyczy ona sporej części społeczeństwa. Uważa się, że najczęściej jej ofiarami padają młodzi, aktywni i zestresowani ludzie. Niestety jest ona wciąż bagatelizowana, a sami lekarze wiedzą o niej niewiele. Schorzenie to zostało zdiagnozowane pierwszy raz w latach 60. Pierwsza praca doktorska na temat tężyczki została napisana w Polsce w latach 70. Poradnie w których można było uzyskać pomoc, zaczęły powstawać pod koniec lat 90.

Pacjentka modelowa

Młoda dziewczyna, która od kilku miesięcy skarży się na bóle głowy. Łatwo się przeziębia, bolą ją różne partie mięśni. Ma problemy z zasypianiem, dręczą ją koszmary. Wstaje obolała i zmęczona, jest podminowana i poirytowana. Podejmowanie ważnych decyzji, przychodzi jej z trudem. Podobnie radzenie sobie z wymagającymi zadania. W efekcie, nie może skończyć pisać pracy magisterskiej, nie potrafi zdecydować się na zmianę pracy czy miejsca zamieszkania.

Choć tężyczka to – najprościej mówiąc – głęboki niedobór magnezu, jest to zaburzenie z pogranicza psychologii, psychiatrii i neurologii.

Napięta sytuacja

Tężyczką określany jest stan chorobowy, który cechuje wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa. Objawia się napadami skurczów mięśni kończyn górnych i dolnych. Mogą, choć nie muszą, towarzyszyć temu zaburzenia hormonalne.

Wyróżnia się dwa rodzaje tego zaburzenia: jawna i utajona. Ta druga występuje zdecydowanie częściej.

Objawy klinicze

Te wskazujące na tężyczkę jawną są powszechnie znane, a  jej napady są łatwe do rozpoznania. Inaczej sprawa ma się z tężyczką utajoną (spazmofilią), która diagnozowana jest zazwyczaj przez przypadek u – zdawałoby się – zdrowych ludzi. Zdarza się, że pacjenci zgłaszają nietypowe dolegliwości ze strony wszystkich niemal narządów i układów. Ich zbadanie nierzadko stanowi pierwszy krok, do postawienia odpowiedniej diagnozy.

  • Tężyczka jawna.

Napad przebiega zwykle w ten sam sposób – zaczyna się od uczucia mrowienia palców rąk i wokół ust. Potem przychodzi wzmożone napięcie w mięśniach twarzy i kończyn, a także ich przykurcz. Najwcześniej skurcze mięśniowe atakują obręb mięśni kłębu kciuka. Powoduje to również jego silne przywiedzenie, w efekcie czego dłoń układa się w kształt „ręki położnika”.

Napadom tym towarzyszą często: niepokój, silny lęk, pobudzenie psychiczne i hiperwentylacja. Zdarzają się utraty przytomności, którym towarzyszą drgawki. Choć występują one rzadko, to sytuacje te są niebezpieczne i wymagają konsultacji lekarskiej (choćby dla wykluczenia padaczki).

Kolejnym objawem – mogącym zagrażać życiu – jest skurcz mięśni głośni (części krtani), podczas ataku.

Pomiędzy atakami wystąpić mogą:

  • niepokój,
  • rozdrażnienie,
  • uczucie stałego znużenia,
  • zaburzenia pamięci,
  • trudności w koncentracji uwagi,
  • bezsenność,
  • ogólne osłabienie.

Tężyczka może stać się przyczyną utraty aktywności zawodowej. Bywa, że mylona jest z nerwicą. Szczególnie gdy towarzyszy jej uczucie ciągłego mrowienia w obrębie twarzy i kończyn.

  • Tężyczka utajona.

Przebiega zwykle skrycie i objawia się w niecharakterystyczny sposób. Diagnozowana jest zazwyczaj przez przypadek. Nie ma bowiem typowego dla tego schorzenia objawu, dzięki któremu można by je rozpoznać. Symptomy mogące sugerować tężyczkę utajoną, dzielą się na:

  • centralne: wzmożone napięcie nerwowe, napadowe zasłabnięcia, bezsenność, obniżenie nastroju, męczliwość),
  • obwodowe: skurcze mięśni, drętwienia i mrowienia kończyn,
  • wegetatywne: bóle w okolicy przedsercowej, kołatanie serca, opasujące bóle w klatce piersiowej i jamie brzusznej, wzdęcia, kolki, zaburzenia naczynioruchowe w obrębie kończyn,
  • neurologiczne: objaw Chwostka, objaw Trousseau, wygórowane odruchy ścięgniste,
  • elektrofizjologiczne: obraz spontanicznych wyładowań wieloiglicowych potencjałów.

Niestety ta postać tężyczki występuje bardzo często i często też nie jest w ogóle rozpoznawana.

Najskuteczniejszym testem, który wykazuje obecność nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej (w tym tężyczki), jest próba tężyczkowa (ischemiczna). Jest to badanie elektromiograficzne. Całe trwa około 15 minut. W tym czasie na rękę pacjenta zakłada się opaskę uciskową, a w mięsień między kciukiem a palcem wskazującym wprowadzana jest elektroda. Pokazuje ona, czy w mięśniu są konkretne wyładowania elektryczne, wskazujące na tężyczkę.

Występujące objawy podzielone zostały dodatkowo na dwie grupy.

  • Objawy psychiczne: wzmożona pobudliwość nerwowa, duszność spoczynkowa, niepokój, lęk, obniżenie nastroju, bezsenność, ogólne osłabienie, stałe uczucie zmęczenia, zasłabnięcia napadowe, trudności w koncentracji uwagi, drażliwość, zaburzenia pamięci, wady wymowy (np. zacinanie się).

Wśród objawów tych znajduje się również lęk napadowy (napady paniki). Rozpoczyna się to zwykle pomiędzy wiekiem młodzieńczym, a 30. rokiem życia. Towarzyszy temu na ogół szereg zaburzeń somatycznych, m.in. zaburzenia czynności tarczycy, nasilenie ataków astmy czy dolegliwości związane z owrzodzeniem żołądka i dwunastnicy.

  • Objawy narządowe: skurcze mięśni (zwykle łydek i stóp), drętwienia i mrowienia kończyn górnych i dolnych (szczególnie palców rąk), bóle i zawroty głowy, nadmierna potliwość, ziębnięcie i zsinienie kończyn, kłucie i pobolewanie w okolicy serca, skurcze oskrzeli, bóle pasujące w klatce piersiowej i jamie brzusznej, ucisk w nadbrzuszu, uczucie obcego ciała w gardle, drżenia rąk i całego ciała, bóle mięśniowe, drętwienia twarzy i języka, ruchy pląsawiczne, objawy pozapiramidowe.

Leczenie

Oczywiście najpierw należy tężyczkę prawidłowo zdiagnozować (wspominaliśmy już o próbie tężyczkowej). Leczenie wymaga konsultacji z neurologiem, który zna dobrze zagadnienie. Z reguły zalecane jest nie tylko suplementowanie magnezu, ale i zmiana trybu życia. Należy zacząć od wyciszenia się, uspokojenia. Prawidłowo prowadzone leczenie trwa przeważnie ok. pół roku, ale już po miesiącu pacjent powinien zacząć odczuwać poprawę jakości życia.

W przypadku tężyczki utajonej leczenie obejmuje suplementowanie magnezu i terapię psychologiczną. Zaleca się, by przyjmować magnez w duecie z witaminą B6, wspomagającą jego wchłanianie. Przeciwwskazaniami do stosowania są:

  • ciężka niewydolność nerek,
  • blok przedsionkowo-komorowy,
  • miastenia.

W leczeniu warto też uwzględnić witaminę D3, bowiem jej niedobór wpływa niekorzystnie na wchłanianie magnezu.

Często niedobór tego pierwiastka występuje wraz z zasadowicą metaboliczną  (zakłócenie równowagi kwasowo-zasadowej, spowodowane podwyższonym stężeniem we krwi wodorowęglanów). Wywołuje ją hiperwentylacja, będąca symptomem objawowego lęku napadowego (występująca również u osób słabo radzących sobie z sytuacjami stresowymi).

Leczenie magnezem opiera się na podawaniu tych preparatów, które dobrze wchłaniają się do krwi. Najczęściej stosowane są: cytryniany, mleczany oraz chelaty, a także chlorek magnezu (więcej o kuracji magnezowej tutaj). Dawki powinny być dopasowane indywidualnie do chorego. Należy pamiętać o skutkach ubocznych oraz wchłanialności preparatu.

W przypadku, gdy napady tężyczkowe są objawami ostrej hipokalcemii (niedoboru wapnia), zwykle rozpoczyna się leczenie dożylnym podaniem soli wapniowych. Jeśli mamy do czynienia z hipokalcemią przewlekłą, leczenie zależne jest od jej przyczyn. Np. jeśli uwarunkowana jest niedoczynnością gruczołów przytarczycznych, terapię rozpoczyna się od podania witaminy D lub jej aktywnych metabolitów i soli wapnia. Suplementowanie wapnia, sprowadza się do podawania jego soli. I tu –podobnie jak w przypadku magnezu – należy dopasować indywidualnie dawkę do pacjenta, biorąc pod uwagę efekty uboczne (np. zaparcia).

Zapobiegać zawsze lepiej, niż leczyć

Jednym z kluczowych czynników ryzyka występowania tężyczki, jest stres. Niestety coraz trudniej jest się przed nim chronić. Tym ważniejsza jest odpowiednia dieta.

Należy spożywać produkty bogate w magnez. Na śniadanie mogą być to te zbożowe, z pełnego ziarna (np. płatki owsiane górskie). Na obiad dania z kaszy gryczanej czy brązowego ryżu – do gotowania najlepiej pozbyć się woreczków. Najlepiej użyć tyle wody, ile wchłonie kasza czy ryż. W magnez bogate są też zielone warzywa: szpinak, rukola, sałata, kapusta, natka pietruszki,

Po tym, jak tężyczka zostanie już wyleczona, powinniśmy dołożyć wszelkich starań, by nie doprowadzić do niej ponownie. Warto zatem wystrzegać się: kawy, coca-coli, napojów energetycznych, a nawet leków na przeziębienie.

Ważne:

Należy pamiętać, że istnieją choroby predysponujące do wystąpienia tężyczki. Są to: alergie (szczególnie astma oskrzelowa), cukrzyca, choroby tarczycy (zwłaszcza stan po strumektomii). Informacje na ten temat, konieczne są do uwzględnienia przy badaniach diagnozujących.

Źródła:

http://emg-neurolog.pl/tezyczka/
http://natemat.pl/52435,choroba-zestresowanych-pracownikow-korporacji-biegaczy-mlodych-matek-tezyczka

Opracowała Ewa Wysocka

Zapisz się do newslettera

    Zapisz się do newslettera

      4 komentarze

      1. Sabina 22 maja 2017 at 21:42- Odpowiedz

        Bardzo fajny konkretny artykuł podający ogrom informacji.

        • Akademia Długowieczności 22 maja 2017 at 22:19- Odpowiedz

          Dziękujemy! 🙂

      2. JBB 20 października 2017 at 21:41- Odpowiedz

        Świetny artykuł. Pomocny, gdyż jest u mnie podejrzenie tężyczki.

      3. psk 23 grudnia 2017 at 08:07- Odpowiedz

        Brakuje podstawowej informacji o tym co powoduje teżyczkę – czyli złe działające przytarczyce i niedoprodukcja hormonu PTH (parathormonu) i przede wszystkim to należy leczyć – tarczycę.

      Wyślij komentarz

      This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

      The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.