Bazylia jest powszechnie występującym aromatycznym ziołem, należącym do tej samej rodziny co mięta, oregano czy rozmaryn. Większość z nas doskonale zna jej kulinarne zastosowanie. Co zaskakujące jednak, bazylia znana jest również między innymi ze swoich właściwości wzmacniających odporność.
Skąd się wzięła bazylia?
Bazylia należy do rodzaju Ocimum. Nazywa ta pochodzi od greckiego ozo, co oznacza „pachnieć”. Dokładne miejsce jej pochodzenia nie jest jasne, uważa się że są to obszary Azji i Afryki. Bazylia zaczęła rosnąć jako dzika bylina na niektórych wyspach Pacyfiku tysiące lat temu, a następnie przywieziona została z Indii do Europy w XVI wieku.
Na świecie występuje 35 rodzajów bazylii. Obok pospolitej, jednym z najbardziej znanych jest święta bazylia. Gatunek ten jest najbardziej znany ze swoich silnych właściwości leczniczych. Do tej pory odkryto w niej przynajmniej sześć różnych olejków eterycznych, znajdujących się w nasionach, korzeniach, liściach i łodydze. Bazylia ta wykorzystywana jest jako środek przeciwzapalny, antybakteryjny i potężny adaptogen, pomaga więc organizmowi radzić sobie ze stresem i chorobami.
Pozostałe gatunki bazylii to między innymi: słodka, cytrynowa, włoska, tajska czy sałatowa. Między różnymi typami roślin bazylii istnieją pewne znaczące rozbieżności. Smak i zapach różni się w zależności od unikalnych składników i ilości zawartych w nich olejków eterycznych (przede wszystkim są to: cynamonian, cytronelol, geraniol, linalol, pinen i terpineol). Wszystkie jednak są niewielkimi roślinami, produkującymi duże, zielone liście. Sezonem w którym możemy kupić świeżą bazylię, jest przede wszystkim lato.
W jaki sposób działa?
Bazylia zawiera lotne, hydrofobowe (opychające wodę i inne płyny) olejki eteryczne, które bogate są w przeciwutleniacze. Nie rozpuszczają się w wodzie, są lekkie i wystarczająco niewielkie by przejść przez powietrze i pory w naszej skórze. Olejki te nadają bazylii wyraźny zapach i smak, są odpowiedzialne również za jej prozdrowotne korzyści.
Zioła takie jak bazylia zawierają te olejki, by móc chronić się przed drapieżnikami, takimi jak: robaki, gryzonie czy bakterie w glebie. Korzystając z nich odbieramy podobne korzyści – zwiększenie odporności i ochronę przed chorobą.
Niezastąpiona w kuchni bazylia bogata jest również w przeciwutleniacze, magnez i witaminy. Ekstrakt z niej służy też do tworzenia perfum, środków czystości i produktów do higieny jamy ustnej, jako że jedną z największych zalet bazylii jest jej przeciwbakteryjne działanie.
½ szklanki (ok. 8 łyżek stołowych) posiekanej, świeżej bazylii zawiera około:
- 2 kalorie,
- 56 mg witaminy A (24% zalecanego dziennego spożycia),
- 88 mg witaminy K (108% zds),
- 0,24 mg manganu (12% zds),
- 4 mg witaminy C (8% zds),
- 0 tłuszczy, białka, cukru i błonnika.
Badania naukowe wykazują, że bazylia posiada właściwości: przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwcukrzycowe, hepatoprotekcyjne (chroniące wątrobę), ochronne dla naczyń krwionośnych, wspomagające odporność i radzenie sobie ze stresem.
Prozdrowotne właściwości bazylii
Czym może pochwalić się bazylia?
- Zawiera dużo przeciwutleniaczy
Jedną z najważniejszych zalet olejku bazylikowego jest zdolność do zwalczania szkód spowodowanych przez wolne rodniki oraz ochrony struktury DNA i komórek. Bazylia zawiera dwa ważne (rozpuszczalne w wodzie) flawonoidowe antyoksydanty – orientynę oraz wiceninę. Pomagają one chronić białe krwinki, które odpowiedzialne są za funkcje immunologiczne, a także struktury komórkowe w których przechowywane jest DNA.
Znajdujące się w bazylii przeciwutleniacze uniemożliwiają ingerencję w chromosomy, która prowadzi do mutacji komórek i wzrostu tych nowotworowych. Stres oksydacyjny występuje wewnątrz organizmu z powodu toksyn znajdujących się w diecie, zanieczyszczenia środowiska i promieniowania. Jednak antyoksydanty pomagają zwalczać utlenianie i spowalniają efekty starzenia.
- Ma działanie przeciwzapalne
Bazylia zawiera potężne olejki eteryczne, w tym: eugenol, cytronelol i linalol. Pomagają obniżyć stan zapalny, który jest źródłem wielu chorób, takich jak: choroby serca, reumatoidalne zapalenie stawów i stany zapalne jelit.
- Pomaga walczyć z rakiem
Badania kliniczne opublikowane w Nutrition and Cancer pokazały, że bazylia zawiera substancje fitochemiczne, mogące naturalnie zapobiegać nowotworom, w tym wywołanym chemicznie nowotworom: skóry, wątroby, jamy ustnej i płuc. Bazylia jest w stanie zwiększyć aktywność przeciwutleniającą, korzystnie zmienić ekspresję genów, wywołać śmierć komórek rakowych i powstrzymać rozwój nowotworów złośliwych.
W badaniach na zwierzętach ekstrakt z bazylii wykazał właściwości ochronne przed rakiem i śmiertelnością. Selektywnie chronił również zdrową tkankę i komórki przed negatywnymi skutkami leczenia nowotworów, np. chemio- i radioterapii. Oznacza to, że stosowanie wyciągu z bazylii może być przydatnym narzędziem wspomagającym leczenie raka.
- Posiada antybakteryjne właściwości
Olejki eteryczne bazylii chronią również przed szkodliwym wzrostem bakterii. W badaniach wykazano, że ekstrakt z bazylii pomaga w hamowaniu opornych szczepów bakterii, które nie reagują na antybiotykoterapię.
W czasie badania przeprowadzonego przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi, naukowcy badali aktywność przeciwbakteryjną olejku bazylikowego przeciwko szczepom E.coli i innym potężnym bakteriom, które zostały pobrane od pacjentów walczących z infekcjami. Wyniki pokazały, że bazylia działała skutecznie przeciwko tym bakteriom, pomagając hamować ich wzrost. Dzięki nim, naukowcy zdecydowali się podążyć drogą badań nad sposobem w jaki bazylia i inne przeciwbakteryjne olejki mogą pomóc w walce z opornymi na antybiotyki chorobami i infekcjami.
- Walczy z wirusami i infekcjami
Stwierdzono, że oleje eteryczne znajdujące się w bazylii wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwko szerokiej gamie bakterii, drożdży, pleśni i wirusów.
- Zwalcza stres
Badania pokazują, że bazylia w znacznym stopniu działa jak adaptogen – ziołowy lek który pomaga organizmowi poradzić sobie ze stresem i znormalizować jego szkodliwy wpływ na procesy zachodzące w ciele.
Gdy naukowcy badali antystresowy wpływ świeżych liści bazylii podawanych królikom, które narażone były na działanie stresu, odkryli że poziom stresu oksydacyjnego został znacznie obniżony. Podawanie królikom 2 g świeżych liści bazylii przez 30 dni, zapewniło im ochronę sercowo-naczyniową i oddechową w sytuacji epizodów stresowych. Zaobserwowano również znaczny spadek poziomu cukru we krwi oraz wzrost aktywności przeciwutelniającej.
- Wspomaga walkę z depresją
Bazylia może okazać się pomocna również osobom borykającym się z zaburzeniami psychicznymi lub chorobami związanymi z nastrojem, jak depresja. Zioło to uważane jest środek wspomagający walkę z zaburzeniami nastroju, ponieważ wpływa pozytywnie na funkcjonowanie mózgu wraz z korą nadnerczy. Pomaga to w stymulowaniu neuroprzekaźników regulujących hormony, które odpowiedzialne są za nasz nastrój.
- Dba o zdrowie sercowo-naczyniowe
Przeciwutleniające i przeciwzapalne właściwości bazylii mogą pomóc mięśniom, które kontrolują funkcje naczyń krwionośnych, kurczyć się i rozkurczać, pomagając utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi. Ponadto, bazylia posiada zdolność do zapobiegania niebezpiecznej agregacji płytek krwi – zlepiania, które może prowadzić do tworzenia się skrzepów w obrębie tętnic i powodować zatrzymanie akcji serca.
Wyciąg z bazylii redukuje również stany zapalne, mogące powodować choroby sercowo-naczyniowe, poprzez hamowanie uwalniania prozapalnych cytokin. Kiedy dzieje się to przez dłuższy czas, ciało doświadcza „kaskady zapalnej”, która obciąża narządy i spowalnia krążenie krwi, regulację hormonalną oraz procesy poznawcze. Zapalenie może ponadto powodować odkładanie się w naczyniach krwionośnych bogatej w tłuszcz i cholesterol płytki, co zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
- Wspomaga pracę wątroby i pomaga w detoksykacji
Badanie opublikowane na łamach Journal of Medicinal Food wykazało, że podawanie ekstraktu z bazylii chorym szczurom przez 5 dni, poprawia produkcję enzymów detoksykujących, obronę przeciwutleniającą oraz redukcję gromadzenia się tłuszczu w wątrobie, co może powodować jej choroby.
- Alkalizuje organizm i poprawia trawienie
Bazylia pomaga przywrócić równowagę kwasową i właściwy poziom pH w organizmie. Dzięki temu polepszeniu ulega też trawienie i odporność, pomagając zdrowym bakteriom rozwijać się w mikroflorze jelitowej. Zmniejsza się również populacja szkodliwych bakterii, które mogą powodować choroby.
Tradycyjnie bazylia stosowana jest również w celu: zmniejszania wzdęć i zatrzymywania się wody w organizmie, w przypadku utraty apetytu, skurczów żołądka, refluksu żołądkowego, może nawet zabić pasożyty.
- Działa jak naturalny afrodyzjak
We Włoszech bazylia od wieków uznawana jest za symbol miłości. Uważa się, że jej aromat zwiększa libido i pobudzenie, prawdopodobnie dzięki poprawieniu przepływu krwi i poziomów energii, przy jednoczesnym zmniejszeniu stanu zapalnego. W religii hinduistycznej oraz praktykach Ajurwedy święta bazylia uważana jest za „eliksir życia” i wspiera zdrowie funkcji seksualnych oraz pozytywny nastrój.
- Pomaga chronić przed cukrzycą i zespołem metabolicznym
Stwierdzono, że ekstrakt z bazylii zmniejsza stan zapalny i poziom glukozy we krwi. Dzięki temu chroni przed rozwojem cukrzycy i innymi obliczami zespołu metabolicznego. Dodatkowo, olejki eteryczne bazylii obniżają poziom trójglicerydów i cholesterolu, których wysokie stężenie grozi szczególnie diabetykom.
Badacze z Department of Home Science na Azad University of Agriculture and Technology w Indiach badali wpływ świętej bazylii na poziom cukru we krwi i cholesterol w surowicy, w podwójnie ślepych próbach klinicznych. Wyniki pokazały, że nastąpiła znaczna poprawa poziomu glukozy we krwi i łagodna w obrębie cholesterolu. Sugeruje to, że stosowanie bazylii może być użytecznym i bezpiecznym sposobem na to, by kontrolować cukrzycę i jej powikłania.
Gdzie kupić i do czego użyć?
Bazylia jest bardzo popularnym ziołem, nie ma więc problemów z jej dostępnością. Bazylię stosować można jako dodatek do ryb i mięs, herbat ziołowych i nalewek, likierów oraz napojów i drinków. Szukajmy rośliny o jasnych i jędrnych liściach. Latem i wczesną jesienią znaleźć możemy ją na targach i straganikach, w większości sklepów spożywczych dostępna jest zaś przez cały rok.
Z powodzeniem uprawiać bazylię możemy również w domu, pamiętając o tym, że lubi ciepło i słońce. Niemytą i suchą bazylię możemy przechowywać po kupieniu w lodówce. Możemy również świeżo zerwaną roślinę zawinąć w wilgotny ręcznik papierowy i umieścić w papierowej (ewentualnie plastikowej) torebce. Pozwoli to przedłużyć jej świeżość. Bazylię przed spożyciem należy umyć.
Najczęściej wykorzystujemy ją do przyrządzenia pesto i sosów pomidorowych, w połączeniu z oliwą z oliwek, czosnku, sera, octu i orzechów. Znakomita jest zarówno w wersji świeżej, jak i suszonej, a także w formie bazylikowego oleju.
Efekty uboczne i środki ostrożności
Olejki eteryczne z bazylii nie są przeznaczone do spożycia. Powinien być rozcieńczony przed zastosowaniem na skórę, ponieważ jest silny. Świeżą bazylię uważa się za bardzo bezpieczną i jest ona zwykle dobrze tolerowana, nie wywołując reakcji alergicznych ani skutków ubocznych. Niektóre grupy ludzi mogą być jednak nieco narażone na niepożądane działanie.
Należy unikać spożywania bazylii w okresie ciąży, starań o dziecko i karmienia piersią. Niektóre źródła donoszą, że posiada ona właściwości hamujące płodność.
Olejki eteryczne znajdujące się w bazylii mogą wchodzić również w interakcje z lekami obniżającymi cholesterol oraz środkami stosowanymi przy cukrzycy. W przypadku stosowania którekolwiek z nich, należy skonsultować z lekarzem spożywanie bazylii i pokarmów ją zawierających.
Źródło:
https://draxe.com/benefits-of-basil/
Opracowała Ewa Wysocka
