Zapalenie zatok może wiązać się z bólem i dyskomfortem, które znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Szacuje się, że w Polsce co druga osoba cierpi na infekcję zatok, u 15% stan ten zamieni się w przewlekły.
Czym jest zapalenie zatok?
Zatoki to puste kanały, umożliwiające przepływ powietrza przez kości twarzoczaszki. Kiedy dotyka je obrzęk i stan zapalny, mówimy o zapaleniu/infekcji zatok. Choć zwykle wypełnione są powietrzem, w czasie infekcji stają się zablokowane przez płyn i zarazki (bakterie, wirusy oraz grzyby) które mogą się stale rozwijać.
Ostre zapalenie zatok może trwać dłużej niż 2 tygodnie, nawet jeśli podjęte zostanie odpowiednie leczenie. Jeśli jednak trwa dłużej niż 10-14 dni, ryzyko bakteryjnego zapalenia zwiększa się.
Z przewlekłym zapaleniem możemy borykać się nawet dłużej niż 12 tygodni. Niektórzy doświadczają też przewlekłego zapalenia zatok któremu towarzyszy powstawanie polipów, zapalenia związanego z alergią lub skrzywieniem przegrody nosowej.
Jeżeli infekcja powodowana jest przez wirus, może przenieść się na inna osobę. Inaczej jest w przypadku bakteryjnego zapalenia, które jednak trwa zwykle dłużej i jest bardziej intensywne. Zakażenie zatok może być konsekwencją grypy lub przeziębienia. Rozpoznać z którym typem zapalenia mamy do czynienia możemy zwykle po czasie trwania objawów. Wirusowa infekcja zaczyna dawać symptomy zwykle po 5-7 dniach, bakteryjna zaś może trwać 7-10 dni, a nawet dłużej i nasilić się po 7 dniach.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Do rozwoju zapalenia zatok mogą przyczynić się:
- infekcje dróg oddechowych, np. przeziębienie,
- katar sienny lub ekspozycja na alergeny, np.: dym papierosowy, suche powietrze i zanieczyszczenia,
- zator w jamie nosowej lub zatokowej, w tym: polipy, nieprawidłowości w budowie przegrody,
- niealergiczny nieżyt nosa, dający objawy podobne do alergii,
- zmiany ciśnienia powietrza, np. podczas wspinania czy pływania,
- zakażenia związane z chorobami jamy ustnej,
- bakterie, wirusy, grzyby.
Do czynników ryzyka należą:
- astma,
- nadużywanie środków udrażniających nos,
- częste pływanie lub nurkowanie,
- wspinaczka lub lot na duże wysokości,
- polipy nosa, krzywa przegroda nosowa,
- problemy z uzębieniem,
- ekspozycja na zanieczyszczenia,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- ciąża,
- pobyt w szpitalu, szczególnie jeśli jego przyczyną jest uraz głowy lub jeśli konieczne jest wprowadzenie rurki do nosa.
Objawy
Symptomy zarówno ostrego, jak i przewlekłego zapalania zatok są podobne i obejmują najczęściej:
- cuchnącą, żółtą i obfitą wydzielinę z nosa,
- zablokowany nos,
- przekrwienie,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
- ucisk lub ból zatok wokół twarzy i oczu,
- bóle głowy, określany zwykle jak „zatokowy”, obejmujący okolice czoła,
- nieustępujące lub pogarszające się przeziębienie,
- zmęczenie,
- kaszel,
- gorączka,
- bóle ucha.
Większość z powyższych objawów może towarzyszyć też przeziębieniu. Jeśli jednak utrzymują się dłużej niż 10 dni, może rozwinąć się infekcja zatok. Pojawienie się dwóch lub więcej objawów oraz gęstej, zielonej/żółtej wydzieliny, może oznaczać ostre zapalenie zatok.
W przypadku przewlekłego zapalenia symptomy będą utrzymywać się 12 tygodni lub dłużej, a towarzyszyć mogą im:
- ropa w jamie ustnej,
- odczucie przekrwienia lub pełności na twarzy,
- katar lub podbarwiony śluz,
- przykry oddech,
- ból zęba,
- częste uczucie zmęczenia.
Leczenie konwencjonalne
Jeśli objawy infekcji zatok utrzymują się dłużej niż 10 dni i zostaje ona uznana za bakteryjną, lekarze zwykle przepisują antybiotyk. Inaczej jest oczywiście w przypadku zapalenia wirusowego – antybiotyki nie działają bowiem na wirusy. Częstym wyborem są również: donosowe leki kortykosteroidowe, środki zmniejszającej przekrwienie, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwhistaminowe, mukolityczne (powodujące upłynnienie śluzu i zmniejszające jego lepkość) itd.
Naturalne metody wspomagające walkę z zapaleniem zatok
Jakie są najlepsze sposoby na złagodzenie przebiegu zapalenia zatok?
- Odpowiednia dieta – co wybierać
W przypadku zapalenia zatok ważne jest co jemy i pijemy. W walce wspomogą nas:
- Woda. Niezbędna by wypłukać z organizmu wirusa. Starajmy się pić co najmniej 250 ml, co 2 godziny.
- Bulion drobiowy w warzywami. Przynosi ulgę jamie nosowej i układowi oddechowemu, dostarczając jednocześnie ważnych składników odżywczych.
- Chrzan. Doskonale udrażnia drogi oddechowe. Po wymieszaniu z cytryną staje się nawet mocniejszy.
- Imbir. Herbata z imbirem i dodatkiem miodu (najlepiej zjadanego osobno, by nie stracił swoich właściwości pod wpływem ciepła), wspomoże regenerację.
- Czosnek i cebula. Pomagają zwiększyć odporność.
- Produkty bogate w witaminę C. Wspierają układ odpornościowy i przyśpieszają powrót do zdrowia.
Należy oczywiście zwrócić uwagę na ewentualne nadwrażliwości z którymi się borykamy i np. nie spożywać za dużo cebuli lub czosnku naraz, jeśli cierpimy z ich powodu na wzdęcia lub bóle brzucha.
- Odpowiednia dieta – czego unikać
W czasie zapalenia zatok nie pomogą nam:
- Cukier. Zmniejsza ilość białych krwinek, które konieczne są do zwalczenia infekcji.
- Produkty mleczne. Mleko i inne mleczne produkty wzmagają produkcję śluzu.
- Rafinowana mąka i ziarna. Mogą powodować zwiększenie produkcji śluzu.
- Sól. Spożywana bez towarzystwa odpowiedniej ilości wody może prowadzić do odwodnienia i spowolnić proces zdrowienia.
Wątpliwym wyborem mogą być również soki owocowe, które co prawda zawierają (czasami) niewielką ilość witamin, ale mają też zwykle cukier.
- Witamina C
Witamina ta jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Jako przeciwutleniacz pomaga chronić przed możliwymi uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Te znajdują się m.in. w zanieczyszczonym powietrzu i dymie papierosowym, które są czynnikami ryzyka dla rozwoju zakażenia zatok. Zaleca się przyjmowanie 1000 mg witaminy C, 3 razy dziennie.
- Olej z oregano
W olejku tym znajdują się związki wykazujące przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne właściwości, w tym karwakrolu i tymol.
Specjaliści zalecają stosowanie 500 mg oleju, 4 razy dziennie. Z olejem tym przygotować możemy również inhalację parową, wlewając go do miski z gorącą wodą i wdychając, przykrywając głowę ręcznikiem (tworząc namiot). Pomoże to oczywiści kanały nosowe. Należy zachować ostrożność by się nie oparzyć.
- Ekstrakt z pestek grejpfruta
Ma silne działanie przeciwwirusowe, dlatego stanowi składnik wielu aerozolów do nosa i gardła. Znajdujące się w nasionach grejpfruta polifenole (limonoidy i naringenina) są głównymi związkami, które pomogą zwalczyć wirusy. Taki spray możemy stosować 4 razy dziennie.
- Czosnek
Naturalny i jeden z najlepszych antybiotyków. Może pomóc zapobiegać rozwojowi infekcji zatok, która jest konsekwencją przeziębienia.
W jednym z badań uczestnicy przyjmowali suplementy czosnkowe lub placebo, przez 12 tygodni w okresie pomiędzy listopadem, a lutym. Ci którzy przyjmowali czosnek, byli mniej zagrożeni przeziębieniem i szybciej zdrowieli, jeśli już do niego doszło. W grupie placebo ryzyko „złapania” więcej niż jednego przeziębienia na przestrzeni 12 tygodni, było większe. Uznaje się, że wirusom przeciwstawia się najważniejszy biologicznie aktywny składnik czosnku, czyli allicyna.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca: zjadanie 2-5 g (jednego ząbka) świeżego czosnku, 0,4-1,2 g suszonego, 2-5 mg oleju czosnkowego, 300-1000 mg ekstraktu czosnkowego lub 2-5 mg allicyny.
- Jeżówka
Skutecznie walczy z bakteriami i wirusami, często zalecana jest przez ziołowych ekspertów w przypadku zapalenia zatok. Jak wykazały badania, zawiera substancje przeciwwirusowe, wspierające pracę układu odpornościowego, łagodzące ból i stan zapalny. Zaleca się sięganie po jeżówkę już przy pierwszych objawach choroby, po 1000 mg, 2-3 razy dziennie.
- Neti Pot
Irygacja roztworem solu może pomóc skutecznie oczyścić drogi nosowe. Według badania opublikowanego na łamach Canadian Medical Association Journal, stosowanie zestawu do udrażniania nosa może zlikwidować niektóre objawy przewlekłego zapalenia zatok, a efekt ten ma szansę utrzymywać się nawet do 6 miesięcy. Według głównego autora badania, profesora medycyny Paula Little z University of Southampton:
Poza złagodzeniem objawów zatokowych, zauważono zmniejszone bóle głowy, stosowanie leków bez recepty oraz rzadszej konieczności wizyt u lekarza.
- Olejki eteryczne
Olejek z mięty pieprzowej i eukaliptusowy pomagają usunąć śluz, odblokować zatok i zwalczyć infekcję. Należy wcierać jedną kroplę w podniebienie i popić wodą. Wykorzystujemy do tego tylko olejki zdatne do stosowania wewnętrznego. Pomóc powinna również aromaterapia. Wystarczy kilka kropel olejku umieścić w kominku do aromaterapii lub dyfuzorze.
- Odpowiednie nawilżenie
Nawilżenie jest bardzo ważne, kiedy walczymy z chorobą zatok. Warto zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza w sypialni, stosować roztwór soli morskiej w aerozolu oraz parową inhalację (ostrożnie!), która pomoże złagodzić zatokowe bóle głowy. Odpowiednie nawilżenie pomoże zmniejszyć przekrwienie.
Środki ostrożności
W przypadku nasilenia się objawów lub kiedy nie ustępują one po 10-14 dniach, należy skonsultować się z lekarzem.
Nieleczone infekcje zatok mogą prowadzić do rozwoju innych stanów, np. zapalenia oskrzeli i powikłań, a także konieczności operacji.
Jeśli objawy takie pojawiają się po raz pierwszy, warto skonsultować się z alergologiem.
Stosowanie naturalnych suplementów i ziół powinno być zawsze konsultowane z lekarzem, w przypadku ciąży, karmienia piersią, przyjmowania leków, chorób lub innych stanów medycznych.
Źródła:
https://draxe.com/health/sinus-infection-natural-remedies/
http://grella.pl/news/47/to-koszmarne-zapalenie-zatok
Opracowała Ewa Wysocka
