Aspiryna jest jednym z najpopularniejszych środków farmakologicznych na świecie. Stosowana jest by zapobiec atakom serca i udarom oraz by odeprzeć ból. Jednak ci z nas którzy przyjmą ją codziennie, powinni zdawać sobie sprawę z możliwych skutków ubocznych jej stosowania. A także poznać jej naturalne alternatywy.
Słyszymy doniesienia na temat niebezpieczeństwa związanego ze stosowaniem NLPZ. Nie zwracamy jednak szczególnej uwagi na ostrzeżenia dotyczące aspiryny. Niesłusznie. Kwas acetylosalicylowy w istocie redukuje w organizmie substancje hormonopodobne, które mogą być odpowiedzialne za stany zapalne i krzepnięcie krwi. Jednak potencjalne efekty uboczne wynikające z jego długotrwałego przyjmowania, mogą znacznie przeważać korzyści.
Co to właściwie jest aspiryna?
Aspiryna odkryta została w 1853 roku, jednak dopiero 43 lata później została użyta jako (sproszkowane) lekarstwo. Biała, doskonale nam dziś znana, tabletka została wprowadzona w 1915 roku. Najbardziej aktywnym związkiem w aspirynie jest kwas acetylosalicylowy, który pierwotnie został wyizolowany z kory wierzby. Starożytnie Egipcjanie stosowali ją do łagodzenia bólu, na długo przed poznaniem działania kwasu acetylosalicylowego. Co ciekawe, składnik ten znaleźć można również w: fasoli, grochu, jaśminie oraz koniczynie. Poza tym w aspirynie znajdziemy: skrobię kukurydzianą, hypromelozę, sproszkowaną celulozę, triacetynę oraz carnauba (naturalny wosk roślinny).
Przyjmujemy aspirynę z trzech głównych powodów:
- żeby złagodzić ból i zmniejszyć stan zapalny,
- aby zapobiec zawałowi i udarowi,
- by zmniejszyć gorączkę.
U osób po przebytym zawale, udarze niedokrwiennym lub skarżących się na ból w klatce piersiowej, stosuje się ją zapobiegawczo. Aspirynę podaje się również w celu zmniejszenia ryzyko zachorowania na raka, szczególnie jelita grubego.
To jeden z trzech najczęściej stosowanych leków na świecie – przyjmujemy jej ok. 120 miliardów (tabletek) rocznie. Prawdopodobnie za wynik ten odpowiedzialny jest fakt, że aspiryna jest zalecana jako lek zmniejszający ryzyko zawału serca i udaru mózgu, dla mężczyzn między 45. a 79. rokiem życia oraz kobiet między 55. a 79. rokiem życia. Biorąc pod uwagę przekrój wiekowy społeczeństwa (a nawet społeczeństw), nie wygląda na to by użycie aspiryny miało się wkrótce zmniejszyć.
Aspiryna nie pozwala na syntezę prostaglandyn, które kontrolują odpowiedzi zapalne organizmu i procesy takie jak przepływ krwi i tworzenie się skrzypów. Dzięki temu właśnie przyjmowanie aspiryny może pomóc zmniejszyć ryzyko udaru i zawału serca, wywołanych skrzepami w tętnicach wieńcowych lub naczyniach krwionośnych. Przyjmowanie leku od czasu do czasu by zapobiec tym stanom nie musi być niczym groźnym. Jednak zażywanie jej codziennie przez długi czas, naraża nas na doświadczenie wielu potencjalnych skutków ubocznych.
Dlaczego codzienne stosowanie aspiryny może być niebezpieczne?
FDA (amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków) nie zaleca regularnego przyjmowania kwasu acetylosalicylowego, w celu zapobiegnięcia pierwszemu atakowi serca lub udarowi. Jednak w przypadku osób najbardziej zagrożonych wystąpienie tych stanów, ewentualne skutki uboczne przyjmowania aspiryny mogą nie być tak istotne. To w której grupie się znajdujemy i czy stosowanie leku na co dzień jest dla nas odpowiednie jest pytaniem do naszego lekarza.
Badania pokazują, że okazjonalne stosowanie aspiryny może być równie korzystne, jak stosowanie jej długotrwale. W badaniu opublikowanym w 2016 roku na łamach European Journal of Clinical Investigation przeanalizowano wpływ sporadycznego i systematycznego stosowania małej dawki kwasu acetylosalicylowego. Stosowany był on w celu zapobiegania chorobom naczyniowym. Naukowcy przebadali 1720 par pacjentów, którzy przyjmowali w latach 1997-200 aspirynę albo regularnie albo okazjonalnie. Odkryli, że krwotok i udar wystąpiły u 25 i 67 okazjonalnych użytkowników oraz 69 i 100 osób przyjmujących aspirynę stale. Badacze doszli do wniosku, że długotrwałe i codzienne jej stosowanie – w celach prewencyjnych – nie jest lepsze, niż okazjonalne.
Tak więc osoby stosujące ten lek w ramach terapii zapobiegawczej powinny wziąć to pod uwagę. Należy dowiedzieć się czy regularne stosowanie aspiryny jest dla nas niezbędne i czy możliwe skutki uboczne nie przewyższają korzyści.
Skutki uboczne
Jakie mogą być efekty uboczne stosowania aspiryny?
- Niewydolność nerek
Badania pokazują, że przy regularnym stosowaniu kwasu acetylosalicylowego może wystąpić nefropatia analgetyczna. To uszkodzenie nerek – pod postacią ich przewlekłej niewydolności – jest konsekwencją długotrwałego stosowania leków przeciwbólowych (np. aspiryny). Choroba ta przebiega często bez bezpośrednich objawów i prowadzi do zabójczej niewydolności nerek lub konieczności codziennych dializ.
W 2016 roku przeprowadzona została analiza dowodów, którą opublikował magazyn Korean Journal of Family Medicine. Wykazała ona, że regularne stosowanie aspiryny w dużych dawkach może być związane z niewydolnością nerek. Jednak dane są mieszane. Podczas gdy jedni naukowcy znajdują powiązanie między uszkodzeniem nerek, a nadużywaniem aspiryny, inni nie uważają by istniała tam jakaś zależność. Jedno z badań wykazało, że mieszanie paracetamolu i aspiryny wiąże się z większym zatruciem nerek, niż stosowanie samej aspiryny.
W badaniu opublikowanym w European Journal of Heart Failure stwierdzono zaś, że wpływ aspiryny na nerki uzależniony jest od dawki. Niepożądany efekt może wystąpić przy dawkach większych niż 80 mg, szczególnie u pacjentów z niewydolnością serca.
- Niewydolność wątroby
Stosowana regularnie aspiryna jest wchłaniania przez wątrobę, co może prowadzić do jej choroby lub niewydolności. To bardzo poważana sprawa, ponieważ wątroba odpowiada za detoksykację organizmu. Kiedy zaś stale wprowadzamy do organizmu toksyny, przeciążamy system. Wątroba przestaje wtedy działać prawidłowo.
Raport sporządzony w 2014 roku w Georgetown University Hospital wskazuje, że uraz wątroby spowodowany lekami występuję u 10 na 100 000 osób, które przyjmują leki bez recepty. Naukowcy odkryli, że wysoka dawka aspiryny może być potencjalnie hepatotoksyczna (a więc wywołująca uszkodzenie wątroby). Przywołany został przykład 41-letniej kobiety, u której rozwinął się ostry uraz wątroby po tym, jak leczona była dużymi dawkami aspiryny. Po odstawieniu leku stan ustąpił. Pokazało to naukowcom, że chociaż nie ma wielu badań na temat roli aspiryny w chorobach wątroby, należy uznać ją za niebezpieczną kiedy przyjmowana jest w dużych dawkach.
- Wrzody
Według American College of Gastroenterology, drugą główną przyczyną wrzodów żołądka jest regularne stosowanie aspiryny. Prowadzi to do podrażnienia błony śluzowej żołądka i powstawania bolesnych owrzodzeń. To schorzenie może prowadzić do powikłań, takich jak krwawiące wrzody i perforowane wrzody.
Badania opublikowane przez Journal of Multidisciplinary Healthcare wskazują, że dolegliwości ze strony układu pokarmowego związane z przyjmowaniem aspiryny, są głównym powikłaniem u pacjentów z wrzodami. Naukowcy odkryli, że zarówno aspiryna, jak i Helicobacter pylori są ważnymi czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju choroby wrzodowej.
- Szum w uszach i utrata słuchu
Szumy lub dzwonienie w uszach to zwykle objawy zaburzenia, które wpływa na zmysł słuchu i nerwy znajdujące się w pobliżu uszu. Mogą być symptomami nadużywania aspiryny i bywają wczesną oznaką toksyczności.
Zgodnie z systematycznym przeglądem prowadzonym w Harvard Medical School, wśród osób w wieku 45-79 lat które stosują regularnie aspirynę, 13-68% cierpi na ubytek słuchu. Naukowcy odkryli, że 1,95 g aspiryny dziennie wiąże się z gorszymi wynikami w testach słuchu. Sugerowali również, że działania niepożądane są zależne od dawki i odwracalne poprzez jej zmniejszenie.
- Udar krwotoczny
Niektórzy stosują aspirynę codzienne, by rozrzedzić krew i zapobiec atakowi serca lub udarowi. Jednak w niektórych przypadkach praktyka ta może spowodować więcej szkody niż pożytku. Czasami udary spowodowane są krwawieniem w mózgu. Stosowanie rozcieńczającej krew aspiryny tylko zaostrza problem i może potencjalnie prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu, a nawet śmierci.
Naukowcy z University of Illinois zasugerowali, że bezwzględne terapeutyczne korzyści sercowo-naczyniowe, muszą być zrównoważone z możliwym ryzkiem wynikającym z jej stosowania, w tym najpoważniejszym – udarem krwotocznym. Chociaż badania wykazały, że ryzyko poważnego krwotoku z powodu stosowania kwasu acetylosalicylowego jest małe (0,2 na 1000 pacjentów rocznie), to wciąż poważny efekt uboczny który musi być brany pod uwagę przed włączeniem aspiryny do terapii prewencyjnej.
- Zespół Reye’a
To bardzo poważna choroba, która atakuje i uszkadza organy przede wszystkim dzieci – szczególnie mózg i wątrobę. Badania pokazują, że Zespół Reye’a jest niezwykle rzadki, ale często śmiertelny. Około 30-40% przypadków prowadzi do śmierci z powodu dysfunkcji mózgu. Choroba ta najczęściej dotyka dzieci i nastolatków, którzy przechodzą grypę lub ospę wietrzną. Stosowanie aspiryny w tych przypadkach zostało powiązane z rozwojem Zespół Reye’a. Według badaczy lek ten działa jak kofaktor u osób podatnych. Z tego powodu dzieci i nastolatki z infekcji wirusowymi nigdy nie powinny przyjmować aspiryny.
Według badań opublikowanych w Drug Safety, nasilenie choroby może zależeć od dawki aspiryny. Wydaje się jednak że przyjmowanie jej w jakiejkolwiek dawce podczas infekcji wirusowej nie może zostać uznane za bezpieczne.
Naturalne alternatywy aspiryny
- Dieta przeciwzapalna
Jeśli przyjmujemy aspirynę by zmniejszyć stan zapalny i obrzęk, możemy sięgnąć po inne i bardziej naturalne sposoby. Warto zacząć od diety. Należy unikać żywności, która może wywoływać stan zapalny, obrzęki i bóle – śmieciowe jedzenie, przetworzone i pakowane produkty spożywcze, żywność ze sztucznymi składnikami i dodanymi cukrami, a także zbyt dużej ilości kofeiny i alkoholu. Zamiast tego postawmy na produkty, które będą wspierać nasze zdrowie i zmniejszać stan zapalny.
Będą to między innymi:
- warzywa zielonolistne i inne kolorowe warzywa,
- owoce takie jak jagody i ananasy,
- zdrowe tłuszcze np. olej kokosowy,
- orzechy i nasiona, takie jak: orzechy włoskie, nasiona lnu i nasiona chia,
- przyprawy o przeciwzapalnych właściwościach, np.: imbir, kurkuma i cayenne.
O innych naturalnych środkach przeciwzapalnych pisaliśmy m.in. tutaj, tutaj i tutaj.
- Imbir
Imbir posiada przeciwzakrzepowe właściwości. Regularne jego spożywanie może pomóc w zapobieganiu zawałowi serca i udarom. Poza tym imbir działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Znajdujące się w nim gingerole – najbardziej terapeutyczne składniki korzenia – działają na receptory znajdujące się na zakończeniach nerwów czuciowych.
Ze względu na zdolność do zmniejszania bólu i stanu zapalnego, imbir stosowany jest często w terapii stanów zwyrodnieniowych, np. zapalenia stawów i reumatyzmu oraz zaburzeń sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze lub miażdżyca.
- Kurkuma
Badania pokazują, że korzyści wynikające ze spożywania kurkumy wykraczają poza leki przeciwzapalne, antykoagulanty (środki przeciwzakrzepowe) i przeciwbólowe. Ponadto, znanych skutków ubocznych jej przyjmowania jest naprawdę mało i dotyczy to zwykle sytuacji jej nadmiernego spożywania. Badania wskazują również, że kurkumina – najcenniejszy związek w kurkumie – ma działanie przeciwzakrzepowe. Codzienne spożywanie kurkumy może pomóc w utrzymaniu tego stanu.
Naukowcy sugerują również, że wyciąg z kurkumy mogą być stosowane w celu złagodzenia bólu. Metaanaliza opublikowana w Journal of Medicinal Food wykazała, że 1000 mg kurkuminy dziennie, skutecznie łagodzi ból u pacjentów z zapaleniem stawów. Pięć badań wykazało, że nie było znaczącej różnicy między skutecznością kurkumy a leków przeciwbólowych.
- Cynamon
Cynamon na właściwości przeciwzapalne i chroniące przed chorobami serca. Badania pokazują, że główną prozdrowotną korzyścią cynamonu jest jego zdolność do zmniejszenia szeregu czynników ryzyka chorób serca – w tym wysokiego ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu. Cynamon działa jak naturalny koagulant krwi i zwiększa jej krążenie. Może również przyspieszyć naprawdę tkanek, co pomaga w regeneracji komórek serca, dzięki czemu może ono walczyć z zawałem serca i udarem.
- MSM
MSM pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem i wrócić do zdrowia po urazach, operacjach, ćwiczeniach i stresujących wydarzeniach. Suplementy MSM są często stosowane w celu łagodzenia przewlekłego bólu, skurczów mięśni, wysokiego ciśnienia krwi i zapalenia oka.
MSM zwalcza stany zapalne, poprzez wprowadzenie do organizmu siarki. To pomaga w naprawie sztywnych, włóknistych komórek tkankowych znajdujących się w mięśniach. MSM wspiera również przywracanie elastyczności i przepuszczalności ścian komórkowych w mięśniach, ułatwiając ich naprawę.
- Bromelina
Ten znajdujący się w ananasach enzym jest często stosowany w leczeniu stanów zapalnych stawów. Badania pokazują, że może być wykorzystany również w celu łagodzenia bólu pooperacyjnego i obrzęku, a także bólu stawów i zapalania zatok.
Badania opublikowane w raportach biomedycznych wskazują, że dwie główne korzyści prozdrowotne bromeliny to działanie przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Skutecznie zwiększa krążenie krwi i wzmacnia system odpornościowy.
- Magnez
Niedobór magnezu może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym: nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, uszkodzenia nerek i wątroby, skurczy mięśni, obniżonej odporności oraz migren.
Przyjmowanie suplementów magnezowych może pomóc utrzymać optymalny poziom ciśnienia krwi i zapobiegać nadciśnieniu. Według Journal of Clinical Hypertension za pomocą magnezu może zapobiegać lub wspierać leczenie takich stanów jak: choroba niedokrwienna serca, udar niedokrwienny i arytmia serca. O dobroczynnym działaniu magnezu pisaliśmy szczegółowo tutaj.
Czynniki ryzyka i środki ostrożności
W przypadku regularnego zażywania aspiryny ważne jest, by możliwe interakcje skonsultować z lekarzem. Szczególnie jeśli stosujemy również inne leki (zarówno te na jak i bez recepty), witaminy czy suplementy ziołowe.
Niektóre środki mogą wpływać na sposób działania aspiryny w naszym ciele. Należą do nich: leki na zapalenie stawów, stosowane w leczeniu przewlekłych objawów dny moczanowej, regulujące ciśnienie, rozrzedzające krew, stosowane w leczeniu zakrzepów krwi, steroidowe oraz te do leczenia napadów.
Niektóre osoby są bardziej podatne na powikłania po długotrwałym stosowaniu kwasu acetylosalicylowego i nie powinny go przyjmować. Szczególnie codziennie i w większych dawkach. Obejmuje to osoby z następującymi schorzeniami:
- niewydolnością serca,
- chorobą wątroby lub nerek,
- astmą,
- wrzodami żołądka,
- nieprawidłowym krzepnięciem lub krwawieniem,
- nieprawidłowym, niekontrolowanym ciśnieniem krwi,
- cukrzycą.
Osoby uczulone na aspirynę lub inne NLPZ oraz te z astmą oskrzelową z polipami nosa i nieżytem, nigdy nie powinny zażywać aspiryny. Jeśli mamy uczulenie na aspirynę, możemy doświadczyć pokrzywki, obrzęku twarzy, świszczącego oddechu, a nawet szoku.
Kwasu acetylosalicylowego nie powinien również przyjmować nikt, kto spożywa 3 napoje alkoholowe dziennie oraz kobiety w ciąży i karmiące piersią – chyba że jest to zalecone przez lekarza.
Podsumowanie
Oto kluczowe punkty dotyczące efektów ubocznych działania aspiryny.
- Aspiryna jest lekiem przeciwzapalnym, stosowanym w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego, łagodzeniu bólu i zmniejszeniu gorączki.
- Choć codzienne stosowanie leku jest często zalecane dorosłym by zapobiegać zawałom serca i udarom mózgu, należy pamiętać że nie odbywa się to bez ryzyka. Do najgroźniejszych działań niepożądanych należą: uszkodzenie nerek, uszkodzenie wątroby, wrzody, utrata słuchu, udar krwotoczny i Zespół Reye`a.
- Długotrwałe stosowanie aspiryny może być szczególnie niebezpieczne dla osób z następującymi schorzeniami: niewydolnością serca, chorobą wątroby lub nerek, astmą, wrzodami żołądka, zaburzeniami krzepnięcia krwi, niekontrolowanym ciśnieniem tętniczym oraz cukrzycą.
Najlepszymi alternatywami dla aspiryny są:
- dieta przeciwzapalna,
- imbir,
- kurkuma,
- cynamon,
- MSM,
- bromelina,
- magnez.
Źródło:
https://draxe.com/aspirin-side-effects/
Opracowała Ewa Wysocka
