8 stycznia, 2019

Co robić by codzienność nie odbijała się… czkawką?

Czkawka – w przeciwieństwie do kaszlu czy kichania – nie ma dla nas żadnych fizjologicznych korzyści. Kto z nas jednak jej nie zna? Skąd się bierze i czy istnieje jakiś uniwersalny sposób, na to by ją pokonać?

Co to jest czkawka?

Czkawka jest reakcją na nagły skurcz przepony, czyli głównego mięśnia używanego przy wdychaniu, znajdującego się pod płucami. Po mimowolnym skurczu, powietrze wpada gwałtownie do płuc i zatrzymuje się nagle, z powodu zamknięcia strun głosowych lub głośni. Stąd właśnie bierze się charakterystyczne dźwięk czkania.

Według badania opublikowanego na łamach Indian Journal of Psychological Medicine, czkawka to zaprogramowane w nas ćwiczenia mięśni. Wniosek ten wynika z obserwacji, że czkawki doświadczają nawet dzieci przedwcześnie urodzone i te znajdujące się w brzuchu mamy. Po okresie niemowlęctwa czkawka wydaje się stawać bezużyteczna, może jednak pojawić się wskutek podrażnienia wzdłuż łuku odruchowego.

Czkawka pojawia się wtedy, gdy nerw błędny i przeponowy wysyłają silne sygnały z pnia mózgu do mięśni oddechowych. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne, biegnące między żebrami i wspomagające oddychanie oraz przepona kurczą się, powodując potężne wdychanie.

Sam „atak” czkawki może przypominać nieco zatkanie (lub zaciśnięcie) w gardle, klatce piersiowej lub brzuchu. Jej najbardziej charakterystycznym objawem jest znane wszystkim ”hyk!”, pojawiające się gdy tchawica zamyka się natychmiast po skurczu przepony.

U każdego z nas czkawka może przebiegać inaczej, jednak zwykle doświadczamy od 4-60 czknięć/minutę. O przewlekłej czkawce mówimy wtedy, kiedy trwa dłużej niż 48 godzin. W sytuacji takiej może upośledzić jedzenie i picie, uniemożliwiać nam rozmowę oraz skupienie. Może to prowadzić do: wyczerpania, frustracji, bezsenności, a nawet tak niebezpiecznych konsekwencji jak zachłystowe/aspiracyjne zapalenie płuc.

Skąd się bierze?

W większości przypadków czkawka jest zaledwie krótkim epizodem i ustaje samoistnie. W takich sytuacjach odpowiedzialne za nią mogą być:

  • obrzęk żołądka spowodowany przejadaniem się lub zbyt szybkim jedzeniem,
  • połykanie powietrza,
  • picie napojów gazowanych,
  • nagłe podekscytowanie,
  • nagły stres emocjonalny,
  • alkohol,
  • nadmierne palenie,
  • nagła zmiana temperatury w żołądku.

Krótkotrwałe czkawki są domeną noworodków, które czkają przez 2,5% swojego czasu. Po okresie niemowlęcym to się zmienia i maluchy mają go więcej na ciekawsze aktywności.

Uporczywe i nawracające czkawki, które trwają dłużej niż 48 godzin, mogą być powodowane wieloma czynnikami. Znajdują się wśród nich:

  • problemy żołądkowo-jelitowe,
  • zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego,
  • zaburzenia metaboliczne,
  • zaburzenia psychogenne,
  • niektóre leki.

W mimowolnym skurczu przepony biorą udział przede wszystkim nerw błędny i przeponowy. Ten pierwszy jest najdłuższym z nerwów czaszkowych, zawiera włókna motoryczne i czuciowe. Nerw przeponowy wychodzi z szyi, przebiega między płucami a sercem, aż do przepony. Jest odpowiedzialny za jej stymulację, tak więc jego drażnienie może powodować czkawkę.

Czkawka może wynikać również z zaburzeń układu pokarmowego, np.: refluksu żołądkowego, zgagi czy wzdęć, które podrażniają przeponę. Długotrwałe czkawki mogą wystąpić z powodu zmian lub uszkodzeń w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i nerwu przeponowego. Dotyczy to przede wszystkim chorób pnia mózgu, tj.: udaru, guzów, zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, stwardnienia rozsianego czy uszkodzenia mózgu w wyniku urazu.

Do innych powodów przewlekłej czkawki należą też problemy metaboliczne, np. pogorszenie czynności nerek lub wątroby.

Jak pokazują badania, czkawka występuje najczęściej u dzieci, dorosłych mężczyzn i osób ze współistniejącymi chorobami.

Jak pozbyć się czkawki – metody konwencjonalne

Czkawka ustępuje zwykle samoistnie, bez konieczności podejmowania żadnych działań. Jednak w przypadku czkawki przewlekłej konieczna może okazać się interwencja medyczna, przede wszystkim po to, by ustalić prawdziwe podłoże problemu.

Do konwencjonalnych metod leczenia czkawki chronicznej należą:

  • Chloropromazyna (lub haloperydol) – stosowana w celu złagodzenia długotrwałej czkawki, łagodzenia nudności i wymiotów, a także w terapii zaburzeń behawioralnych i lękowych. Zwykle jest środkiem pierwszego reagowania w przypadku przewlekłej czkawki. Może powodować niepożądane efekty – senność, zawroty głowy, nudności, zaparcia i kłopoty ze snem.
  • Gabapentyna – stosowana zwykle w celu zapobiegania i łagodzenia napadów (np. epileptycznych), ponieważ jest lekiem przeciwdrgawkowym – z tego powodu też bywa stosowana w leczeniu przewlekłej czkawki. Może wywoływać drżenie, zawroty głowy oraz problemy z koordynacją.
  • Metoklopramid – zwiększa skurcze mięśni w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Stosowany jest w leczeniu zgagi powodowanej przez chorobę refluksową przełyku (jedną z głównych przyczyn czkawki). Lek ten stosowany długotrwale lub w wysokich dawkach może prowadzić do zaburzeń ruchowych. Jego przyjmowanie należy skonsultować z lekarzem, uwzględniając wszelkie przyjmowane medykamenty, ponieważ może wchodzić z wieloma z nich w interakcje (w tym z witaminami i ziołami).
  • Baklofen – stosuje się przy skurczach mięśnie wywołanych m.in. stwardnieniem rozsianym lub uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Do efektów ubocznych jego stosowania należą: bóle głowy, osłabienie, nudności i problemy ze snem.
  • IPP/inhibitory pompy protonowej – stosowane w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego. Stosowanie IPP może skutkować gazami, bólami brzucha, problemami trawiennymi oraz bólami głowy.

Naturalne metody na walkę z czkawką

Większość z nas słyszała o przynajmniej kilku sposobach na to, jak pozbyć się czkawki („trzeba cię przestraszyć”, „zjedz łyżeczkę cukru”, „napij się czegoś”). Niektóre z nich mają na celu rozluźnienie naszego ciała, jednak żadna metoda nie musi być skuteczna za każdym razem. Warto wiedzieć jaki arsenał mamy do dyspozycji.

  • Stymulacja nerwu błędnego

Nerw błędy biegnie od mózgu, aż do żołądka. Jak uważają naukowcy, podrażnienie go może wywołać czkawkę. Dlatego jednym ze sposobów na nią może być zresetowanie nerwu błędnego, np. poprzez wypicie zimnej wody, żucie cytryny lub zjedzenie łyżki miodu zmieszanego z ciepłą wodą.

  • Rozluźnienie przepony

Rozluźnienie przepony zapobiega skurczom odpowiedzialnym za powstawanie czkawki. Jednym ze sposobów na to, jest wstrzymanie oddechu na 10 sekund lub oddychanie do papierowej torby (co pozwoli zachować w organizmie potrzebną proporcję dwutlenku węgla). Druga opcja zwiększa ciśnienie cząstkowe dwutlenku węgla we krwi, umożliwiając przeponie głębszy ruch, a co za tym idzie lepsze dotlenienie. Zwykle pomaga to pozbyć się czkawki. Oddychamy głęboko do małej, papierowej torebki. Jeśli zaczynają pojawiać się zawroty głowy, należy natychmiast przestać.

  • Przyciągnięcie kolan do klatki piersiowej

Manewr ten spowoduje uścisk w klatce piersiowej, co przeciwdziała podrażnieniom przepony i może pomóc zatrzymać skurcze powodujące czkawkę. Innym sposobem jest pochylenie się do przodu, co pozwoli uzyskać podobny efekt. Bierzemy głębokie wdechy i wydechy podczas uciskania, próbując tym samym zresetować sygnały powodujące skurcze przepony.

  • Manewr Valsalva

Polega na wydychaniu powietrza, przy jednoczesnym zatkaniu ust i nosa. Stosowany zwykle by zwiększyć sygnał nerwu błędnego oraz ciśnienie w gardle, zatokach i uchu wewnętrznym. Niektóre osoby stosują go by zatrzymać arytmię. Może być również skuteczny w radzeniu sobie z czkawką, ponieważ niweluje sygnał wychodzący z nerwu błednego.

By wykonać manewr Valsalva wydychamy powietrze przez 10-15 sekund, zatykając jednocześnie usta i nos. Wytworzone w ten sposób ciśnienie stymuluje nerw błędny.

  • Olejek z mięty pieprzowej

Olejek ten rozluźnia dolny zwieracz przełyku, dzięki czemu może być skuteczny w zwalczaniu czkawki. Jedna kropla na podniebieniu zadziała stymulująco na nerw błędny, w efekcie czego może się nam odbić. To z kolei powinno zatrzymać czkawkę. Olejek z mięty pieprzowej należy przed spożyciem rozcieńczyć z olejem kokosowym lub z pestek winogron.

  • Odpowiednia dieta

Uporczywa czkawka bywa często objawem refluksu. W takiej sytuacji poza nią pojawić się mogą: zgaga, gorzki posmak i suchość w ustach, nieświeży oddech, odbijanie i wzdęcia. Zwykle za taki stan rzeczy odpowiedzialna jest dieta. Poza dokonaniem zmian w menu powinniśmy również jeść wolniej, dokładnie przeżuwać oraz zjadać mniejsze porcje. Refluks jest sposobem naszego organizmu na to, by dać nam znać o problemach układu pokarmowego.

W zmniejszeniu refluksu kwasowego, a co za tym idzie pozbyciu się czkawki, pomoże ekologiczna i nieprzetworzona żywność. Pamiętajmy o probiotykach (znajdujących się np. w kiszonkach), które są bardzo potrzebne dobrym bakteriom w naszych jelitach. Zredukować należy również ilość spożywanych ziaren (szczególnie rafinowanych), rafinowanych olejów roślinnych oraz cukru. Stawiajmy na wysokiej jakości produkty zawierające białko.

Jeśli cierpimy na czkawkę wywołaną refluksem, na naszym talerzu powinny znaleźć się:

  • warzywa zielonolistne,
  • kabaczek,
  • karczochy,
  • szparagi,
  • ogórki,
  • arbuz,
  • banany,
  • kurczaki z wolnego wybiegu,
  • ekologiczna wołowina,
  • awokado,
  • jogurty,
  • kefiry,
  • buliony,
  • olej kokosowy,
  • oliwa z oliwek,
  • ocet jabłkowy,
  • aloes,
  • imbir,
  • koper,
  • pietruszka.

U niektórych osób czkawkę wywołują również napoje gazowane, alkohol i ostre potrawy, które również należy ograniczyć.

  • Praca nad stresem

Stres to jedna z najczęstszych przyczyn krótkotrwałej czkawki. W trakcie napadu czkawki warto zwrócić uwagę na swój nastrój i emocje, by określić czy jej powodem nie jest właśnie stres. Wielką korzyścią byłoby codzienne praktykowanie metod, które pomagają radzić sobie ze stresem: jogi, medytacji, aktywności fizycznej, spacerów, spędzania czasu w bliskości z naturą, a także stosowania redukujących stres olejków eterycznych (np. lawendowego, pomarańczowego czy różanego).

  • Akupunktura

Jak pokazują badania, akupunktura może być skuteczna w walce z przewlekłą czkawką, nawet jeśli konwencjonalne metody zawodzą. Działa poprzez stymulacje lub drażnienie nerwów, które odpowiedzialne są za czkanie. Choć nie ma kontrolowanych badań dotyczących wpływu akupunktury na czkawkę, istnieją doniesienia o osobach którym pomogła pokonać chroniczne czkanie.

Co z noworodkami?

Noworodki miewają czkawkę dosyć często, choć nie wydaje im się to przeszkadzać tak, jak dorosłym.

Jednym ze sposobów na zapobiegnięcie jej, jest „odbicie” maluszka po karmieniu. Pozwoli to na pozbycie się nadmiaru gazów, mogących skutkować czkawką. Jeśli to możliwe, warto karmić dziecko kiedy jest spokojne i pozwolić na trawienie w pozycji pionowej przez przynajmniej 20 minut, zanim przejdziemy do bardziej angażujących dziecko aktywności.

Tak więc by zatrzymać czkawkę próbujmy zmienić pozycję, odbić lub uspokoić dziecko, ponieważ stres i u małych dzieci jest jednym z najczęstszych powodów czkawki. Pomóc może również podanie smoczka, jego ssanie wpłynie bowiem rozluźniająco na przeponę. Jeżeli mimo wszystko czkawka nie minie po 10 minutach, warto spróbować podać dziecku pierś lub butelkę.

Środki ostrożności

Jeżeli czkawka uniemożliwia nam normalne funkcjonowanie – oddychanie, sen, czy jedzenie – lub trwa dłużej niż 2 dni, powinniśmy skonsultować się z lekarzem.

Źródło:

https://draxe.com/how-to-get-rid-of-hiccups/

Opracowała Ewa Wysocka

Zapisz się do newslettera

    Zapisz się do newslettera

      Wyślij komentarz

      This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

      The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.